Wanneer stel je een testament op als je voor langere tijd naar het buitenland vertrekt of gaat emigreren?

In welke gevallen is het handig een testament op te stellen als je voor langere tijd naar het buitenland vertrekt of gaat emigreren?

• Ieder land kent zijn eigen erfrechtregels, die vaak verschillen van de Nederlandse.
• wanneer je woonplaats of bezittingen in een ander land zijn dan Nederland, maar ook als je als Nederlander in het buitenland woont en nog bezittingen hebt in Nederland, geven de regels (privaatrecht) van het betreffende land aan volgens welk recht de erfenis moet worden afgehandeld. Natuurlijk kunnen de regels van beide landen met elkaar conflicteren; hiertoe hebben veel landen verdragen onderlingen afgesloten waarbij zoveel mogelijk dezelfde regels rondom privaatrecht worden gebruikt
• het erfrechtverdrag (1989) maakt het voor Nederlanders in het buitenland mogelijk voor vererving een keuze te maken voor het recht van het land van nationaliteit óf het land van verblijfplaats. Maak je geen keuze, of blijkt je eerdere keuze niet rechtsgeldig te zijn, dan zijn ook de regels van het verdrag van toepassing. Dan geldt aldus het verdrag: had je op moment van overlijden 5 jaar of langer je verblijfplaats in een ander land dan het land van je nationaliteit; dan gelden de erfrecht regels van je verblijfplaats-land. Korter dan 5 jaar? Dan gaat nationaliteit vóór verblijfplaats.
• deze rechtskeuze kan je ook laten vastleggen in een testament bij een notaris in het buitenland: dit is dan ook geldig in Nederland. Gaat het echter om de vererving van bezittingen in het buitenland, dan kan het nog steeds zijn dat de regels van het betreffende land vóór de regels van het verdrag gaan, als het land de verdragsregels nog niet in de nationale wetgeving heeft opgenomen.
• sinds 2015 bestaat er een Europese erfrechtverordening voor alle EU lidstaten (m.u.v. Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk); bedoeld om de vererving en afwikkeling van nalatenschappen met internationale aspecten eenvoudiger te maken. Met deze verordening is voortaan het erfrecht van toepassing van het land waar iemand zijn woon- en verblijfplaats heeft op het moment dat hij overlijdt. Wil je toch kiezen voor het erfrecht van het land waar je de nationaliteit van hebt, dan moet je dat expliciet in een testament laten vastleggen.
• er bestaat een testamentvormen verdrag; bedoeld om erkenning van in het buitenland opgemaakte testamenten door andere landen mogelijk te maken. Natuurlijk is het, net als bij ieder testament, belangrijk dat nabestaanden op de hoogte zijn van in het buitenland opgestelde testamenten en dat zij weten waar he testament wordt bewaard. Aangeraden wordt een in het buitenland opgesteld testament ook door een notaris in Nederland te laten inschrijven (Centraal Testamenten Register), zodat ook in Nederland bekend is wat je laatste wens is.
• overlijd je in het buitenland als Nederlands ingezetene, en heb je geen testament opgesteld, dan worden de door jou nagelaten bezittingen verdeeld volgens Nederlands erfrecht. Overlijd je als buitenlands ingezetene, dan zijn de erfrechtregels van het betreffende land van toepassing. Onroerend goed valt vaak onder het erfrecht van het land waar het onroerend goed is gelegen, ongeacht nationaliteit en verblijfsstatus van de eigenaar.
• overweeg of je een (gekwalificeerd) executeur testamentair (bv. advocaat) wilt benoemen voor de uitvoer van een testament in het buitenland. Ook je nabestaanden krijgen te maken met een andere taal, cultuur, afstand, wetgeving; ervaring en helderheid voorkomt dan miscommunicatie (of erger).