Emigreren en wonen in het buitenland

Waarom emigreren mensen in het kort

• Lang niet iedereen die moeite heeft met het feit dat Nederland te volgebouwd raakt, of dat de maatschappij zo sterk is veranderd, of dat het huidige leven niet meer bevalt, kiest voor emigratie. Emigratie is lang niet altijd de "oplossing" voor een gevoel van onvrede met je huidige situatie. Een carrièreswitch, verhuizing binnen Nederland of vrijwilligerswerk waarmee je een maatschappelijke bijdrage levert is voor sommigen voldoende.
• Toch hakken veel mensen uiteindelijk wel die knoop door en verhuizen voor langere tijd of voorgoed naar het buitenland.
• Uit een enquête onder potentiële emigranten in 2020, blijkt dat 21% het aankomende pensioen als belangrijke reden opgeeft, 19% de slechte mentaliteit in Nederland noemt, 10% Nederland wil verlaten vanwege de migrantencrisis, 8% omdat men een baan zoekt/vindt in het buitenland, 3% de criminaliteit als hoofdreden benoemt en 1% Nederland wil verlaten vanwege de files.
• Uit een enquête onder potentiële emigranten enkele jaren hiervoor, blijkt dat 24% van de toekomstige emigranten "meer rust, ruimte en een natuurlijke omgeving voor de opvoeding van hun kinderen" zoekt. Een bijna even grote groep van 23% gaat vertrekken omdat ze de "slechte mentaliteit in Nederland zat zijn". "Op zoek naar een andere baan" of "genieten van het pensioen" staan op een gedeelde derde plaats met elk 16%.

• Hieronder veelgehoorde motieven om Nederland in te ruilen voor een nieuw thuisland.
• Plus enkele overwegingen en nuanceringen; neem het mee in je voorbereidingen maar laat je er uiteraard niet door ontmoedigen.

Tips voor als je overweegt te vertrekken

• Zoek bij het beschrijven en vastleggen van motieven om uit Nederland te vertrekken vooral naar een positieve insteek. In plaats van “Ik word helemaal gek van dat benauwde, volgebouwde land.”: “Ik heb in mijn dagelijkse leefomgeving sterkere behoefte aan meer ruimte en rust.” Als dit motief voor jou erg belangrijk is, neem dat dan mee in je oriëntatie op een nieuwe woonlocatie; kies eerder voor een rustig dorp dan die wereldstad, of zoek naar woonruimte in een rustige woonwijk met meer groen.
• Geef aan al je vertrek-motieven een waarde en rangschik je motieven naar die waardes: wat is voor jou het allerbelangrijkste, wat weegt ook mee maar is minder essentieel. Hou die motieven goed voor ogen bij je oriëntatie op woonland en leefomgeving en sluit met name compromissen op minder belangrijke aspecten.

1 - Weg willen uit Nederland

Motivatie & verwachting

• Overheersend gevoel van onbehagen zal na vertrek uit Nederland kleiner worden (onbehagen: "Mijn land is niet meer wat het geweest is", "In dit land wil ik mijn kinderen niet laten opgroeien" etc.).

In kaart brengen & opschrijven

• Wat ligt precies aan de basis van dat gevoel van onbehagen.
• In hoeverre ga je dat onbehagen niet ook (op termijn) in je nieuwe thuisland voelen.
• Wat maakt je beoogde bestemming zoveel idealer dan je huidige woonlocatie.

2 - Economische omstandigheden & werk

Motivatie & verwachting

• Betere economische omstandigheden in nieuwe thuisland, grotere kans op vinden van (passend) werk.

In kaart brengen & opschrijven

• Doe gedegen onderzoek naar je kansen op de arbeidsmarkt in je nieuwe thuisland, welke regels c.q. belemmeringen zijn er eventueel voor buitenlanders die willen werken, zijn diploma's, referenties en werkervaring geldig en/of bruikbaar in nieuwe thuisland?
• Onderzoek mogelijkheden voor je partner ('dual career') of, als je wordt uitgezonden, of je werkgever ook spouse career counseling services aanbiedt of ondersteunt.
• Eigen business starten? Doe een gedegen marktonderzoek, stel een business plan op en laat dat toetsen. Onderzoek ook welke mogelijke alternatieven er zijn voor inkomstenbronnen op kortere termijn als inkomsten (of kosten) van je business anders blijken dan verwacht.

3 - Meer van de wereld willen zien, avontuur, langgekoesterde droom najagen

Motivatie & verwachting

• Emigratie is de ultieme invulling van de wens om lang in het buitenland te kunnen verblijven, werkelijk contact te kunnen maken met de lokale bevolking.

In kaart brengen & opschrijven

• Idealisering van "het buitenland" naar aanleiding van eerdere korte of lange reiservaringen en vakanties is een valkuil die een deel van de terugkeerders (achteraf) benoemt.
• Check tijdig of alle mee-emigrerende personen (partner, gezinsleden) óók die droom koesteren -of er in ieder geval in mee willen gaan.
• Het wérkelijk integreren, vrienden maken en volledig geaccepteerd worden in een nieuwe samenleving en cultuur is volgens veel emigranten niet onmogelijk maar wel erg complex, lange adem is nodig óók als je emigreert naar België, Duitsland of Frankrijk.

4 - Levenskwaliteit

Motivatie & verwachting

• Het klimaat is beter dan in Nederland, het leven elders is relaxter en minder stressvol, gezondheid zal verbeteren, minder regeldruk, beter belastingklimaat, minder overheid.

In kaart brengen & opschrijven

• Klimaat kan variëren afhankelijk van seizoen, baseer je niet op eerdere vakantieperioden, monitor eens -via een online weersite- een jaar lang de ups én downs, langdurig landverhuizers geven aan de Hollandse seizoenen te missen, voortdurend werken in tropische omstandigheden kan ook ónaangenaam zijn, klimaatomstandigheden veranderen wereldwijd. Neem ook risico's op weersextremen (natuurbranden, overstromingen, extreme hittegolven) mee in je overwegingen
• Hoe stressvol je leven is hangt mede af van je eigen persoon, emigratie levert in eerste instantie meer (regel- en aanpassings)stress op, nieuwe zorgen ontstaan als werk of eigen bedrijf tegenzit.
• Minder regeldruk of een meer teruggetrokken overheid betekent anderzijds ook dat basisvoorzieningen anders ingevuld worden of er niet zijn, dat zaken soms "gaan zoals ze gaan" zonder dat je er invloed op hebt, dat het verkrijgen van vergunningen een slopend proces kan zijn, dat afspraken geen afspraken blijken te zijn.
• Gezondheidszorg is vaak anders ingericht dan in Nederland, medische voorzieningen kunnen minder toegankelijk of in nabijheid zijn dan je gewend was.

5 - Meer tijd voor elkaar/met gezin

Motivatie & verwachting

• De hectiek van het drukke Nederlandse (gezins)leven achterlaten, meer tijd kunnen besteden aan zaken waar het écht om draait.

In kaart brengen & opschrijven

• Zie ook "levenskwaliteit": hoe hectisch je leven is heb je mede zelf in de hand, een aantal factoren dat zorgt voor hectiek (werk, school, sociale relaties) zal niet veel veranderen.
• Eigen bedrijf starten in het buitenland? Veel starters in het buitenland geven aan -zeker in de eerste jaren- eerder mínder tijd voor elkaar en het gezin te hebben. Het combineren van woon- en werklocatie, waardoor je "dichter bij elkaar bent", heeft daarbij voor- en nadelen. Het maken -en nakomen- van heldere afspraken omtrent scheiding van werk en privé kan helpen.
• Als, al dan niet na verloop van tijd, de onderlinge verhoudingen veranderen kan het minder makkelijk zijn deze weer te verbeteren als je volledig op jezelf bent aangewezen.
• Meer tijd voor elkaar betekent ook meer loslaten van achterblijvers, familie, vrienden.

6 - Relatie in het buitenland

Motivatie & verwachting

• Samenwonen met vriend/vriendin in het buitenland.

In kaart brengen & opschrijven

• Kiezen voor je relatie in het buitenland: vele Nederlanders leven met vele buitenlanders succesvol samen in het buitenland.
• Toch zijn er ook veel voorbeelden van uiteindelijk botsende culturen, communicatiestoornissen, te sterk gemis van eigen cultuur of te grote eenzijdige aanpassing wanneer nieuwe woonlocatie die van "de ander" is.
• Sommige mensen kiezen -wanneer financieel haalbaar- bewust voor een volledig nieuwe woonlocatie, zodat beide partners moeten wennen en een nieuw leven gaan opbouwen.

7 - Persoonlijke ontwikkeling

Motivatie & verwachting

• Emigratie zorgt voor sterkere persoonlijke ontwikkeling, je moet jezelf zien te redden, leren integreren in andere omstandigheden, ontsnappen aan je eigen 'automatische piloot'.

In kaart brengen & opschrijven

• Belangrijk dat je ook openstaat voor de mogelijk negatieve impact van deze ontwikkeling, de confrontatie met jezelf, niet even op vertrouwde anderen kunnen leunen.
• Partner en/of gezinsleden hebben ieder hun eigen fasen in deze ontwikkeling, ieder doorloopt een eigen proces; hetgeen ook conflicten met zich mee kan brengen.

8 - Veiligheid

Motivatie & verwachting

• Meer sociale en economische veiligheid dan in Nederland.

In kaart brengen & opschrijven

• Het is niet altijd eenvoudig vooraf te achterhalen of jouw andere overtuigingen in de cultuur van je nieuwe thuisland écht beter geaccepteerd worden, of dat het slechts schijn-acceptatie is.
• Een nieuwe woonlocatie kan onverwachte nieuwe veiligheidsissues met zich mee brengen (van platteland naar drukke stad of andersom, andere vormen van criminaliteit, grotere behoefte zelfredzaamheid van je kinderen).

9 - Al die regeltjes in Nederland...

Veel (potentiële) emigranten geven als één van de emigratie-motieven aan "minder regeldruk dan in Nederland". Nederland wordt of werd ervaren als land waar middels allerlei wet- en regelgeving steeds minder ruimte is ontstaan voor persoonlijke vrijheid, "voor alles is een regel en formulier" bedacht.

Terecht of niet; alleen al een dergelijk gevoel van te hoge regeldruk kan al genoeg motiveren om daadwerkelijk te emigreren. Tegelijkertijd is relativering hiervan soms op zijn plaats. Denk bijvoorbeel aan:

• De (al dan niet te realiseren) wens bij de Nederlandse overheid om, waar het kan, wet- en regelgeving juist in te perken.
• (Veel) regels er niet zomaar zijn, ontstaan zijn vanuit een bepaalde cultuur en behoefte aan bijvoorbeeld orde, veiligheid, bescherming.
• Het feit dat in landen buiten Nederland ook (veel) regelgeving bestaat; denk bijvoorbeeld aan de invoer van dieren of planten, de (zeer) strenge straffen bij sommige overtredingen, (te) flexibele regelgeving omtrent wapenbezit, te strenge (of juist te softe) regelgeving omtrent alcohol en (soft) drugs, straffen omtrent het tonen van gevoelens in het openbaar, kleding- en gedragsvoorschriften, andere zienswijzen op mensenrechten, (on)verdraagzaamheid wanneer je een niet-gangbare geloofsovertuiging hebt.

Formeel gezien?

Bekijk je deze vraag formeel, dan is er geen eenduidig antwoord. Diverse instanties (bijvoorbeeld Belastingdienst en Sociale Verzekeringsbank) letten onder andere op:

• met welk land heb je de sterkste persoonlijke (woon)band: zijn je gezinsleden meeverhuisd, heb je een woning aangehouden, heb je je laten uitschrijven bij de gemeente, heb je een tijdelijke (bv. hotel) of vaste nieuwe woonplek.
• hoe snel ben je weer terug in Nederland? Is dit binnen een jaar, dan ben je voor de belastingdienst niet geëmigreerd en gewoon inkomstenbelasting plichtig gebleven in Nederland. Maar er zijn uitzonderingen. Bijvoorbeeld als je elders inkomstenbelasting hebt betaald naar Nederlandse maatstaven, in een land van de Europese Unie dat een belastingverdrag met NL heeft afgesloten.
• CBS doet regelmatig onderzoek naar emigranten die terugkeren. Enkele resultaten van eerder onderzoek:
  • ongeveer de helft van de in Nederland geboren emigranten keert na verloop van tijd weer terug naar Nederland
  • autochtonen blijken vaker terug te keren dan allochtonen van de tweede generatie
  • er bestaan grote verschillen in terugkeerpercentages tussen de bestemmingslanden
  • de hoogste terugkeerpercentages doen zich voor in de leeftijden van 17 tot en met 22 jaar (waarschijnlijk studenten die voor enkele jaren in het buitenland hebben gestudeerd)
  • tot het 20e levensjaar blijken vrouwen gemiddeld iets vaker terug te keren dan mannen. Vanaf 40-jarige leeftijd zijn het de mannen die iets vaker terugkeren
  • personen (zowel autochtonen als tweede generatie allochtonen) die naar Turkije, Marokko, Suriname, de Nederlandse Antillen, Aruba of Indonesië emigreren, keren vaker dan gemiddeld terug naar Nederland
  • gemiddeld komt uit de specifieke emigratielanden Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika de helft weer terug, variërend van bijna 30 procent (Canada en Nieuw-Zeeland) tot 56 procent (Australië en de Verenigde Staten)

Psychologisch gezien?

Bekijk je deze vraag psychologisch, dan is "definitief" wel heel erg "onherroepelijk".

• vrijwel geen enkel mens maakt keuzes "voorgoed", mensen hebben van nature behoefte aan (regelmatige) verandering.
• word je uitgezonden door een werkgever, dan impliceert dit meestal dat je op een gegeven moment ook weer vertrekt (naar een ander land, of terug naar je thuisland).
• heb je moeite met het "definitieve" aspect van emigreren, kies dan in eerste instantie voor een "internationale verhuizing" met een afgebakende proefperiode. Je gaat "een tijdje naar het buitenland", denk aan twee of drie jaar, waarbij je in die periode probeert te achterhalen of je langer wilt blijven of wilt terugkeren. Je houdt -mits financieel haalbaar- bij voorkeur je huis in Nederland aan; onderzoek de mogelijkheid tot onderverhuur.
• kom je na emigratie op een punt dat je remigratie gaat overwegen uit gevoel van heimwee, uit ontevredenheid over je nieuwe woonplek, omdat je onderneming niet is geworden wat je ervan had verwacht, of om andere redenen: relativeer het gevoel van "falen". Keuzes maken betekent ook soms terugkomen op eerder gemaakte keuzes. Als je risico's neemt, dan kan en mag iets ook "mislukken". En laat je niet beïnvloeden door eventuele negatieve reacties van achterblijvers of familie en vrienden in Nederland.

Tip

Maak je plannen voor een lang verblijf in het buitenland?

• Blijf flexibel.
• Het maken van een 100% waterdicht plan waarvan je niet meer gaat afwijken is niemand nog ooit gelukt.
• Plannen zijn er om houvast te geven, maar ook om bijgesteld te worden.
• Naarmate je meer kennis vergaart en nieuwe inzichten opdoet kan je (of je partner, je kinderen) anders over zaken gaan denken.
• Calculeer dat in en hou niet star vast aan een vooropgezet plan.