In de ontwerpfase start je met de aanleiding voor je onderzoek, de onderwerpskeuze en het afbakenen van je onderwerp.

Voor het kiezen van een onderwerp bestaan een aantal opties. Het is mogelijk dat je onderzoekskeuze gebaseerd is op een verzoek van een opdrachtgever (praktijkgericht onderzoek), of dat je een theorie gaat testen (fundamenteel onderzoek). In beide gevallen ligt het onderwerp al (gedeeltelijk) vast. Soms is het echter ook mogelijk om zelf een onderwerp aan te dragen. Dit onderwerp moet dan wel voldoen aan de voorwaarden die je opleiding stelt. De aanleiding voor onderzoek komt ofwel voort uit een praktijkprobleem (praktijkgericht onderzoek), ofwel de ambitie om kennis uit te breiden (fundamenteel onderzoek). Onderzoek kan ook zowel praktijkgericht als fundamenteel zijn.

In het geval je een onderzoek voor een opdrachtgever uitvoert zijn een aantal zaken van belang. Zorg dat je duidelijkheid hebt over de wensen van de opdrachtgever. Zorg dat je het werkelijke doel van het onderzoek boven tafel krijgt, zodat je de juiste onderzoeksvraag stelt. Als je duidelijkheid hebt gekregen over de wensen en de doelstelling van de opdrachtgever ga je zelf het onderzoek afbakenen. Je spitst het onderwerp toe op een beperkte onderzoeksvraag.

Als de onderzoeksvraag bekend is bekijk je wat de mogelijkheden en beperkingen voor het onderzoek aan. Denk hierbij aan het beschikbare budget, de beschikbare tijd, de beschikbare gegevens, het type vraag, omgevingsfactoren en het verzamelen van gegevens over de populatie.

Op basis van het gestelde doel, de afbakening van je onderwerp en de mogelijkheden voor het onderzoek schrijf je een onderzoeksvoorstel. In dit voorstel beschrijf je de vraag van de opdrachtgever, de aanleiding tot die vraag, de achterliggende doelstelling en jouw aanpak. Daarnaast presenteer je een tijdsplanning en een overzicht van budget en geplande uitgaven. Zorg dat je voorstel volledig is, zodat het ook voor derden leesbaar is. Vermeld de namen van de verschillende betrokken partijen (opdrachtgever, onderzoeker(s), etc.) en wat de taakverdeling is. Zorg dat het geheel er verzorgd en professioneel uitziet. Houd in het geval van een onderzoek in opdracht van een opdrachtgever altijd de onafhankelijkheid en objectiviteit van je onderzoek in het vizier.

De onderzoeksopdracht die je krijgt is over het algemeen breed, zoals bijvoorbeeld ‘klanttevredenheidsonderzoek’. Als je je onderwerp gaat afbakenen, zul je je ten eerste moeten oriënteren op het onderwerp, zodat je weet wat er al eerder over gezegd en geschreven is. Informatie verzamelen over het onderwerp staat centraal in je onderzoek, je doet dat tijdens je vooronderzoek en als methode om nieuwe informatie te verzamelen, door literatuuronderzoek. Informatie kun je zoeken in bibliotheken, in documentatiecentra of op internet. Er is zoveel te vinden dat het belangrijk is om specifiek te zoeken. Een aantal hulpmiddelen om naar informatie te zoeken worden hier besproken:

De Big6TM zijn zes regels om de zoekopdracht te omschrijven, op zoek te gaan naar informatie en je resultaten te evalueren:

1. Definieer de zoekopdracht; het probleem. Formuleer een zoekvraag en ga na hoeveel je al weet, welke informatie je al hebt en welke informatie je nog moet zoeken.

2. Kies een goede zoek strategie. Bepaal op welke manier je op zoek gaat naar informatie in relevante boeken, websites en documenten.

3. Bepaal waar je op zoek gaat. Kies of je gaat zoeken op internet, in de bibliotheek, in databases of een combinatie daarvan.

4. Bestudeer de informatie en bepaal wat je nodig hebt. Leg de gevonden informatie naast elkaar en selecteer de relevante stukken informatie voor jouw onderzoek.

5. Organiseer de informatie. Zorg dat de informatie antwoord geeft op je onderzoeksvraag. Orden de informatie op relevantie.

6. Evalueer de gevonden informatie. Heb je genoeg informatie verzameld om je vragen te beantwoorden, of heb je nog meer informatie nodig?

Als je gaat zoeken in een (wetenschappelijke) zoekmachine op internet is het raadzaam een aantal aanwijzingen op te volgen. Maak je zoekopdracht zo specifiek mogelijk, door zinsnedes tussen aanhalingstekens te zetten of +/– tekens te gebruiken. Maak gebruik van ‘geavanceerd zoeken’, waar je meer zoekcriteria kunt toevoegen. Zoek op zinsnede in plaats van op losse woorden. Of vervang een deel van een woord door *, zoals bijvoorbeeld computer*; hiermee zoekt de zoekmachine woorden die met computer beginnen, maar verschillend eindigen, zoals computerprogramma, computertaal, etc.

Je kunt gevonden informatie ordenen in een logboek. Een logboek is een soort dagboek waarin je kunt bijhouden wat je hebt gevonden en dit kunt ordenen naar inhoud, proces of in chronologische volgorde. Handige programma’s om een logboek in aan te maken zijn Excel of MS Project. In deze programma’s kun je een tijdpad opnemen, gegevens overzichtelijk weergeven en eventueel figuren en tabellen gebruiken. Houd je vorderingen bij en schrijf op wat je doet met betrekking tot je tijdsplanning, het proces, de inhoud, de methodes die je gebruikt en de keuzes die je maakt. Ook argumenten, ideeën, interpretatiemogelijkheden en terugkoppelingen naar de vraagstelling kun je in je logboek opnemen.