Hoe vind je betaald werk in China of Hongkong, hoe kan je solliciteren of zelf ondernemen?

• Het aantal mensen dat jaarlijks vanuit Nederland naar China gaat om er te wonen en werken neemt al enige jaren flink toe. Naast de Chinezen die terugkeren naar het land van herkomst groeit ook het aantal Nederlanders dat naar China verhuist.
• De economische omstandigheden in China worden steeds beter waardoor veel eerder geëmigreerde Chinezen terugkeren. Tegelijkertijd stijgt het aantal directe buitenlandse investeringen in China; steeds meer bedrijven, ook in het midden- en kleinbedrijf, wagen hun kansen in China. In hun kielzog volgen dus steeds meer expats en emigranten.
• Traditioneel populaire locaties voor expats of emigranten zijn, vanwege de relatief goede voorzieningen en aanwezigheid van veel internationale bedrijven, uiteraard de grote Chinese steden als Beijing, Guangzhou, Shanghai en Hong Kong.
• Hoewel de kansen om te ondernemen in en met China toenemen, zijn de kosten van expats voor internationale bedrijven tegelijkertijd aanzienlijk; zeker vergeleken met de kosten van goed (niet zelden in het buitenland) opgeleide Chinezen met uiteraard veel betere Chinese taal- en cultuurkennis. Kansen om als international aan het werk te gaan in China liggen bovenal dan ook op het gebied van "onderwijs" en "zelf ondernemen".
• Heb je plannen om een eigen bedrijf te starten in China oriënteer je dan ook op subsidieregelingen vanuit de Chinese overheid.
• Het 'Go-West' programma realiseert bijvoorbeeld belastingvoordelen voor bedrijven die zich in Centraal- en West-China willen vestigen, om daarmee de kloof tussen het oosten en westen van het land te dichten.
• Veel productie verplaatst zich van de, als vestigingslocatie traditioneel populaire grote steden naar minder ontwikkelde regio's (o.a. vanwege lagere loonkosten).
• Hong Kong biedt als vestigingsplaats ten opzichte van het Chinese vasteland verschillende voordelen als geen deviezencontrole, geen eisen omtrent minimumkapitaal en diverse belastingvoordelen.

Tips om te solliciteren in China en Hongkong

• Zo goed als jouw curriculum vitae wordt ontvangen bij een Nederlandse werkgever, zo anders kan dat overkomen bij een werkgever van een Chinees bedrijf.
• Opscheppen over wat je gedaan hebt, is een absolute no-go.
• Gebruik liever een bescheiden toon en wees vooral eerlijk.
• Ook is het van belang om (bij)baantjes als vakken vullen of kantoren schoonmaken niet te vermelden. Terwijl dit in Nederland wordt gezien als iets positiefs, wordt dit in de Chinese cultuur eerder als negatief beschouwd - iets wat wellicht niet bij je status past.
• Solliciteer je bijvoorbeeld voor een baan als docent, dan is het juist goed om te vertellen over je ervaringen en affiniteit met kinderen, lesgeven, coachen.

Werken als docent in China of HongKong

• Denk bijvoorbeeld aan het volgen van een TEFL cursus. De TEFL-cursus (Teaching English as a Foreign Language) is een cursus die je opleidt om aan kinderen en volwassenen Engelse les te kunnen geven. De cursus is uiteraard volledig in het Engels, en is opgebouwd uit verschillende modules die gericht zijn op het ontwikkelen van didactische vaardigheden en de methodiek van het aanleren van de Engelse taal aan non-native speakers. Met het wereldwijd erkende TEFL-diploma laat je zien te beschikken over de essentiële vaardigheden voor een docent Engels. Internationaal, maar zeker ook in China, is er veel vraag naar docenten Engelse les, en met een TEFL-cursus vergroot je je kansen op een betaalde lesgeefbaan aanzienlijk!
• JoHo heeft diverse keuzekits en advieswijzers beschikbaar voor wie wil lesgeven in het buitenland. Je kan op het goede spoor gezet worden, bij het zelf zoeken van lesgeefbanen in China.
• Tip: Omdat de meeste scholen in september en in januari met een nieuw semester starten, is het aanbod van banen in deze periode het grootst. In de winter- en de zomervakantie worden er bovendien vaak taalkampen georganiseerd waar ook docenten voor worden gevraagd.

Hoe kun je je oriënteren op werken of een bedrijf starten in China of Hong Kong?

• Hoewel de kansen om te ondernemen in en met China toenemen, zijn de kosten van expats voor internationale bedrijven tegelijkertijd aanzienlijk; zeker vergeleken met de kosten van goed (niet zelden in het buitenland) opgeleide Chinezen met uiteraard veel betere Chinese taal- en cultuurkennis. Kansen om als international aan het werk te gaan in China liggen bovenal dan ook op het gebied van "onderwijs" en "zelf ondernemen".
• Heb je plannen om een eigen bedrijf te starten in China oriënteer je dan ook op subsidieregelingen vanuit de Chinese overheid.
• Het 'Go-West' programma realiseert bijvoorbeeld belastingvoordelen voor bedrijven die zich in (het nog minder ontwikkelde) Centraal- en West-China willen vestigen, om daarmee de kloof tussen het oosten en westen van het land te dichten.
• Veel productie verplaatst zich van de, als vestigingslocatie traditioneel populaire grote steden naar minder ontwikkelde regio's (o.a. vanwege lagere loonkosten).
• Wil je gaan lesgeven in China dan zijn deze steden goede bestemmingen: Hangzhou, Chengdu, Guillin, Harbin, Beijing, Nanjing, Shanghai, Shenzhen.
• Hong Kong biedt als vestigingsplaats ten opzichte van het Chinese vasteland verschillende voordelen als geen deviezencontrole, geen eisen omtrent minimumkapitaal en diverse belastingvoordelen.
• Een “gemiddeld” salaris van een goed opgeleide Chinees ligt rond de 700 euro per maand; het enorme arbeiderspotentieel (bijvoorbeeld in sommige bouwprojecten werken dagelijks tienduizenden arbeiders tegelijkertijd) is natuurlijk voortdurend van invloed op de hoogte van salarissen.
• In dienstverlenende functies is het aantal werknemers dat tegelijkertijd in dezelfde functie werkt, bijvoorbeeld achter de receptie of in de beveiliging van een hotel, vaak (veel) groter dan noodzakelijk (of effectief) is. Restaurants, warenhuizen, overheidsinstanties: veel werkgevers in China hebben “last” van een overdaad aan werknemers.
• Gezien de werkloosheid en het mega-aanbod van goedkope arbeidskrachten zullen de loonkosten in China voorlopig nog wel een fractie blijven van die in westerse landen. Dat maakt de loonkosten en kostprijzen van producten bizar laag en dus concurrerend, zeker nu er al geruime tijd meer aandacht is voor kwaliteit van producten. De gemiddelde Amerikaanse arbeider verdient zo'n 35x meer dan zijn Chinese collega, en nog altijd 9x meer als je in beide landen de koopkracht vergelijkt!

Wat zijn eerste aandachtspunten als je gaat werken of ondernemen in China of Hong Kong?

Wat zijn kansrijke sectoren als je wilt werken of ondernemen in China?

• China is, al een tijdje, booming. In China liggen kansen voor buitenlandse ondernemers, bijvoorbeeld in de sectoren logistiek, infrastructuur, creatieve industrie, ICT-outsourcing, auto-industrie, duurzame energie en milieu, machines, gaming en scheepsbouw.
• Nieuwe bedrijven die in deze sectoren worden opgericht zoeken naast Chinese werknemers ook internationale expats.
• Daarnaast is bijvoorbeeld de vraag naar docenten Engels al een tijd groeiende; veel Chinese werknemers hebben de wens om beter Engels te spreken en schrijven.

Hoe zit het met beroepserkenning en diploma legalisatie in China?

• Zie de Keuzekit Visa & Documenten.

Wat zijn goede bronnen voor het vinden van vacatures in China?

• Om vacature's te vinden kan je je netwerk, ofwel Guanxi, inzetten. Om je netwerk te vergroten kan je naar netwerk events gaan in China, maar ook al in Nederland. 
• Op sociale media, bijvoorbeeld LinkedIn, vind je verschillende China specifieke groepen. Via dergelijke kanalen kan je makkelijk je netwerk uitbreiden en er zijn recente vacatures te vinden.
• Zie de cv-index organisaties bij lang verblijf in het buitenland / emigratie voor goede online, social en print bronnen als je op zoekt bent naar werk. 

Wat zijn extra aandachtspunten rondom solliciteren in China en Hongkong?

• Probeer, in het kader van je voorbereidingen, vooraf uit te vinden of het gesprek in het Chinees wordt gevoerd of in een andere taal.
• De recruiter zal je meestal bij binnenkomst met een klein knikje of met een bijzonder lange handdruk verwelkomen. Ook kan hij of zij heel dicht bij komen staan. Het beste is om te begroeten zoals de recruiter dit doet.
• Tijdens een Chinees sollicitatiegesprek worden soms erg persoonlijke vragen gesteld. Wil je er echt geen antwoord op geven, geef dan aan dat die vraag in jouw cultuur erg persoonlijk is en dat je er liever geen antwoord op geeft.
• Visitekaartjes zijn echt een must-have als je gaat solliciteren en wissel je aan het begin van het gesprek al uit. Het uitwisselen van visitekaartjes is in China heel belangrijk. Liefst zijn ze in het Engels én Chinees. Als je een visitekaartje geeft of aanpakt, doe dit dan altijd met twee handen! Doe dit met de Chinese zijde naar boven, als die er is. Dit is een teken van respect. Neem een kaartje ook met beide handen in ontvangst en bestudeer het aandachtig.
• Neem van alle documenten kopieën mee, je CV, motivatiebrief, diploma's, getuigschriften en andere certificaten.
• Op een Chinees kantoor wordt een conservatieve kledingstijl gewaardeerd. Probeer niet in zijn geheel in het wit of zwart te verschijnen, dit zijn de kleuren voor de rouw. 
• Begin in het eerste gesprek niet gelijk over het salaris en andere voorwaarden, dat komt op een Chinees erg onbeleefd over. Als je toekomstig werkgever je direct een aanbod doet, dan kan je daar uiteraard meer over vragen en op ingaan.
• In China bedank je de ander aan het eind van het gesprek uiteraard voor zijn of haar tijd, maar laat je een extra positieve indruk achter als je na de sollicitatie een gepersonaliseerde bedankbrief stuurt.

Zijn er specifieke CV vereisten als je gaat solliciteren in China?

• In China ligt de nadruk op de afgeronde opleidingen en je behaalde diploma’s, en niet op de werkervaring. 
• Het is in Azië gebruikelijk om een zakelijke pasfoto op je cv te zetten.

Wat zijn extra aandachtspunten als je gaat ondernemen in China of Hongkong?

• Bij het opstarten van een eigen onderneming in China is een (betrouwbare) lokale partner meestal essentieel. Het opstarten en onderhouden van een zakelijke relatie in China kost (veel) tijd.
• In China gebruikt men eerst de familienaam, dan pas de voornaam. Spreek zakenpartners met hun achternaam en titel aan. In het Chinees staan achternamen vooraan, maar in het Engels is het vaak al omgedraaid. Ken van tevoren de achternaam van de zakenpartner en spreek degene met titel aan, dus: Mr Wan of Director Wan.
• Naast het vinden van lokale partners is netwerken en relaties opbouwen een wezenlijk onderdeel van zakendoen (wereldwijd, maar zeker in China!), dit heet ook wel Guanxi. Het is een belangrijk onderdeel van de Chinese cultuur. Daarnaast kan Guanxi je helpen bij het versnellen van processen.
• Ondernemen in China betekent in de huidige tijd ook flexibel zijn; overheidsregels ontwikkelen zich voortdurend, er komt bijvoorbeeld meer aandacht voor beleid gericht op sociale voorzieningen voor Chinese werknemers. Met deze gestage professionalisering van de arbeidsmarkt stijgen in diverse regio's in China niet alleen de kosten van arbeid maar ook de kwaliteit van werknemers; Chinezen raken steeds beter opgeleid en werken tevens aan hun (internationale) taalvaardigheden.
• Ondernemen in of met China betekent ook flexibiliteit rondom zakelijke afspraken: bindende afspraken zijn vaak makkelijk wijzigbaar, een contract is vaak slechts het begin van nieuwe onderhandelingen, ook hier telt de persoonlijke vertrouwensrelatie sterker voor het nakomen van afspraken dan een contract.
• Doe je zaken met China: vertrouw bedrijven die direct met een offerte akkoord gaan niet meteen. Onderhandelingen nemen in China meestal juist veel tijd in beslag. Reis bij twijfel niet naar China af, maar stel voor om de transactie op afstand af te ronden. Een contract kan ook per koerier worden verstuurd.
• Controleer de bedrijfsstempel van een Chinees bedrijf altijd. Contracten zijn in China pas rechtsgeldig nadat ze zijn gestempeld. Deze officiële bedrijfsstempels worden alleen afgegeven door het Public Security Bureau en hebben altijd eenzelfde lay-out.
• Heb je plannen om online te ondernemen in China? Zonder een ICP licentie (Internet Content Provider) is het onmogelijk om een website in China in de lucht te krijgen. Tegelijkertijd is het verkrijgen van zo'n licentie niet altijd even gemakkelijk. Veel buitenlandse bedrijven zoeken een samenwerking met een Chinees (internet)bedrijf dat deze licentie al bezit.
• China werkt met een uitgebreid systeem van categorieën waarbinnen een merk geregistreerd kan worden. Alleen als jouw merknaam overeen komt met die van een product in dezelfde categorie, is er sprake van schending van het merkenrecht. Dezelfde merknamen uit verschillende categorieën kunnen dus gewoon voorkomen.
• Start je een bedrijf in China met meerdere kantoren met zowel Chinese als buitenlandse werknemers, hou er dan rekening mee dat de contributiebijdragen aan het social insurance systeem variëren per Chinese stad. In sommige steden betaal je veel hogere bijdragen dan in andere. In welke stad je -formeel- je human resource administratie vestigt, bepaalt dan de hoogte van die bijdrage; dit staat los van waar je buitenlandse werknemers daadwerkelijk werken.

Welke ondernemingsvormen worden in China veel gehanteerd door buitenlandse ondernemers?

Veel voorkomende ondernemingsvormen voor buitenlandse bedrijven:

• Representative Office (RO): meest laagdrempelige en goedkope manier om je in China te vestigen; vertegenwoordigend kantoor van buitenlands bedrijf. Beperkingen aan wat het kantoor aan werkzaamheden mag uitvoeren; bijvoorbeeld direct actief zijn met winstgevende zaken of transacties.
• Joint-venture (JV): samenwerken met Chinese partner. Je gaat een samenwerkingsrelatie aan met een Chinese partner of start samen een nieuw bedrijf.
• Wholly foreign owned enterprise (WFOE): een volle Chinese dochter van het buitenlandse moederbedrijf, volledig met buitenlands kapitaal opgericht en zonder Chinees eigendom.

Hoe vind je (betrouwbare) handelspartners in China?

• Het vinden van een professionele en betrouwbare Chinese partner voor productie en distributie is niet eenvoudig. Steek hier veel tijd en energie in om zakelijke en persoonlijke teleurstellingen zoveel mogelijk te voorkomen.
• Na eerste ontmoetingen volgen bedrijfsbezoeken, verschillende etentjes, kennismaking met bijbehorende families, etc. In China, net als in diverse andere landen wereldwijd, is het opbouwen van stevige persoonlijke relaties en vertrouwen een voorwaarde voor het aangaan van (lange termijn) zakelijke relaties.
• Zoals overigens overal ter wereld opgaat: ga niet blind af op een bedrijfsintroductie of het betrouwbare gezicht van een mogelijke zakenpartner, maar onderzoek het bedrijf in kwestie. Hoe lang bestaat het bedrijf, waar is het geregistreerd? Ga na wie de wettelijk vertegenwoordiger is en vraag om een kopie van de ID kaart van deze persoon.
• Vraag altijd naar het ‘business registration certificate’. Alle in China geregistreerde bedrijven hebben dit certificaat en als een mogelijke partner deze niet kan overleggen, klopt er iets niet.
• Denk ook aan het bezoeken van internationale beurzen in China, waar goed Engelssprekende Chinese businesspartners aansluiting zoeken bij internationale bedrijven.

Waar kan je nog meer informatie vinden?

• Check het China onderdeel in de cv-index organisaties bij lang verblijf in het buitenland / emigratie voor links naar organisatiesmet B2B-websites, waaar je de bedrijfsinformatie van (tien)duizenden Chinese bedrijven vindt: een goed startpunt om de eerste contacten te leggen.