Malaria en malariapillen op reis: vragen en antwoorden
Wat is malaria, welke vormen kan je krijgen op reis, en wat is het ziektebeeld?
Wat is malaria, welke vormen kan je krijgen op reis, en wat is het ziektebeeld?
wat is malaria, welke vormen kan je krijgen en wat is het ziektebeeld?
Wat zijn de feiten over malaria?
- Muggenbeten verspreiden malaria.
- Malaria is nog steeds een van de belangrijkste doodsoorzaken van de wereld en komt in de (sub)tropische gebieden van de wereld voor.
- Malaria wordt veroorzaakt door parasieten, plasmodia, die van mens op mens worden overgebracht door de steek van een vrouwtjesmug van de anopheles-soort (echter ook door bloedtransfusie en andere "bloedproducten"). Deze parasieten vermenigvuldigen zich eerst in de lever en later in de rode bloedcellen.
- Niet alle malariavormen zijn even gevaarlijk. Malaria tropica is de meest voorkomende vorm van malaria en, in het algemeen, ook de ernstigste. Het wordt veroorzaakt door de parasiet Plasmodium falciparum. Indien malaria tropica adequaat behandeld wordt is men volledig genezen. Zonder op tijd deze ziekte te behandelen kun je er binnen een aantal weken aan overlijden (afhankelijk van het tijdstip van je diagnose in sommige gevallen zelfs binnen enkele uren).
- Ook de niet potentieel dodelijk varianten van malaria zijn alles behalve een pretje om onder de leden te hebben.
- Het voorkomen van muggenbeten vermindert de kans op malaria aanzienlijk.
- Het innemen van antimalaria middelen vermindert de kans op malaria nog meer.
- Geen enkel anti malaria middel is volledig beschermend. De kans dat je malaria krijgt terwijl je regelmatig de pillen slikt blijft dus toch aanwezig.
- Malaria wordt steeds moeilijker te bestrijden omdat muggen resistent worden tegen antimalariamiddelen en anti-muggenmiddelen.
- Malariagevallen komen het meest voor bij reizigers (en degenen die in het buitenland verblijven) die geen (of verkeerde) antimalariamiddelen slikken.
- De meest dodelijke malariagevallen onder reizigers komen voor door verkeerde of te late diagnose.
- Malaria is voor kinderen en zwangere vrouwen extra gevaarlijk, zwangere vrouwen lopen ook een aanzienlijk grotere kans gestoken te worden door de malariamug. Alhoewel sommige malariatabletten ongevaarlijk zijn voor zwangere vrouwen wordt het toch afgeraden naar malariagebieden te reizen. De gevolgen van de behandeling als je eenmaal malaria hebt kunnen risicovol zijn voor zowel moeder als ongeboren kind.
- De malariamug komt niet voor boven een hoogte van 2500m.
- In een land kunnen gebieden zijn met verschillende malaria adviezen (bijv: in de kustgebieden van Thailand loop je minder risico dan in de gebieden in het noorden).
- De malariamuggen zijn vooral 's avonds en 's nachts actief (maar ja, dengue muggen ook overdag, zie bij dengue). Met name tussen 2 uur ‘s nachts en de vroege ochtend zijn de "malaria en denguemuggen" op oorlogspad pas dus goed op bij nachtelijk toiletbezoek (zie voor maatregelen elders)
- Bij inname van malariatabletten moet je er op bedacht zijn dat je bij braken binnen 1 uur na inname, een nieuwe dosering inneemt.
- Geen paniek, vrijwel alle reizigers komen altijd gezond en wel weer thuis. Neem vooral de juiste voorzorgsmaatregelen en geniet van je trip!
Wat is malaria tropica?
- Malaria tropica is de "kwaadaardige" en meest gevaarlijke vorm van malaria. Als men niet behandeld wordt kan dat binnen enkele weken tot de dood leiden. Malaria tropica wordt veroorzaakt door de parasiet Plasmodium falciparum. De koortsaanvallen verlopen grillig.
- 99% van de dodelijke malaria gevallen betreft 'tropica'.
- Als je de voorgeschreven malariatabletten volgens het voorschrift gebruikt, is de kans op Malaria tropica gering. Reis je echter door resistente gebieden dan moet je er op bedacht zijn dat je in incidentele gevallen toch malaria kunt krijgen!
- Malaria tropica is de meest voorkomende malariavorm en kan men oplopen in tropisch Afrika, Zuid-Oost-Azië of Centraal- en Zuid Amerika.
Wat is malaria tertiana?
- Malaria tertiana is een "goedaardige" vorm van malaria en wordt veroorzaakt door de parasiet Plasmodium vivax en / of Plasmodium ovale. De koortsaanvallen verlopen karakteristiek met pieken om de 48 uur (2 dagen). Deze parasieten kunnen in de lever achterblijven en zo vele maanden tot jaren later nog een "uitgestelde eerste aanval" van malaria veroorzaken. Malaria tertiana wordt alleen gedurende de inname van de profylaxe voorkomen.
- Malaria tertiana treft je vooral aan in Zuid-Oost-Azië, Midden- en Zuid-Amerika en Ethiopië.
Wat is malaria quartana?
- Malaria quartana vertoont geen verschil met een malaria tertiana, behalve dat de karakteristieke koortsaanvallen om de 72 uur (3 dagen) plaatsvinden. Malaria quartana wordt veroorzaakt door de parasiet Plasmodium malariae en komt niet vaak voor.
- Malaria quartana wordt momenteel door goede malariatabletten volledig voorkomen.
Wat zijn de verschijnselen van een malaria aanval en wat is het ziektebeeld?
- Malaria kan zich voordoen als heftige aanvallen van koude rillingen en koorts, maar ook als een grieperig gevoel met hoofdpijn zonder duidelijke koorts. Het begint meestal als een koorts aanval, koude rillingen, spierpijn en hoofdpijn. Deze klachten komen om de zoveel dagen terug als de infectie niet behandeld wordt. Hierbij kan braken, diarree, hoesten en geelzucht (gele huid en oogwit) optreden.
- Het is erg belangrijk om te weten dat het ziekteproces zich erg snel kan verspreiden en verschillende complicaties dan optreden, soms al binnen 24 uur!!. Koorts of "griep" die langer dan twee dagen aanhoudt, moet beschouwd worden als malaria, tot het tegendeel bewezen is. Als je malaria aanval vermoedt, moet je je bloed op malariaparasieten laten onderzoeken door een arts of in een ziekenhuis. De juiste behandeling kan dan gegeven worden. Malaria is in principe goed te genezen!
Let op:
- De parasiet die Malaria tertiana veroorzaakt kan zichzelf inkapselen in de lever waar hij tot 2 jaar in een inactieve staat kan verblijven.
- Deze vorm van malaria kan dus ook lange tijd na thuiskomst actief raken en klachten veroorzaken.
- Wees er dus bedacht op dat wanneer je (ook nadat je terug bent) last hebt van periodieke koortsaanvallen, dit een malaria aanval kan betekenen
Meer lezen
- zie de websites van de World Health Organisatation, de Malaria Foundation International of het Center for Disease Control and Prevention voor de meest up to date informatie over malaria en malariapreventie
Malarone, Lariam, Doxycycline of Paludrine: Welke pillen of tabletten kan je beter wel of niet slikken als bescherming tegen malaria?
Malarone, Lariam, Doxycycline of Paludrine: Welke pillen of tabletten kan je beter wel of niet slikken als bescherming tegen malaria?
Anti-malariamiddelen, tabletten en pillen
- Welke anti-malariamiddelen, tabletten en pillen, zijn er op de markt?
- Wat is paludrine ofwel proguanil-hydrochloride?
- Wat is nivaquine ofwel chloroquine?
- Wat is lariam ofwel mefloquine?
- Wat is malarone ofwel de combinatie van atavaquon en proguanil?
- Wat is doxycycline?
- Wat is tafenoquine?
- Wat zijn de overige middelen en tabletten tegen malaria
- Zijn er nieuwe antimalaria middelen in aantocht?
- Werkt de testkit voor malaria?
- Wat te doen bij lang verblijf in een malariagebied
- Meer lezen
Welke anti-malariamiddelen, tabletten en pillen, zijn er op de markt?
- Anti-malariamiddelen worden ook wel malaria profylaxe genoemd. Welk malariamiddel voor jou het meest geschikt is, is o.a. afhankelijk van je reisbestemming en hoe lang je op reis gaat. Er heersen in verschillenden gebieden verschillende soorten malaria en in sommige gebieden zijn de muggen weer resistent tegen bepaalde antimalariamiddelen.
Wat is paludrine ofwel proguanil-hydrochloride?
- Paludrine bevat proguanil en is een middel dat nog wordt gebruikt in de gebieden waar muggen er nog niet resistent tegen zijn.
- De meest voorkomend bijwerkingen, als ze al voorkomen, zijn mild van aard: misselijkheid, diarree, buikpijn, benauwdheid, overgeven, hoofdpijn e.d. Zie ook de website van Center for Disease Control and Prevention voor de meeste recente informatie!
- Paludrine kan zover bekend gebruikt worden tijdens zwangerschap en borstvoeding.
Wat is nivaquine ofwel chloroquine?
- Nivaquine werkt op basis van chloroquine en onderdrukt Malaria en voorkomt het dus niet, waardoor het ook na terugkomst nog de kop op zou kunnen steken.
- In Zuid Oost Azie en Afrika redelijk veel resistentie tegen dit middel, laat je vooraf goed adviseren op basis van je bestemming(en)
- De meest voorkomende bijwerkingen zijn mild van aard, al worden zaken als haaruitval, duizeligheid, huiduitslag e.d. ook geregeld toegeschreven aan het gebruik van Nivaquine
- Je mag het niet gebruiken als je psoriasis hebt!
- Je moet in principe de weekdosering chloroquine innemen op de dag van vertrek naar het malariagebied en de volgende dag nog een keer de weekdosering. Daarna ga je over op één keer per week de weekdosering. Doorgaan tot en met 4 weken na verlaten van het malaria-gebied. Tabletten tijdens of na de maaltijden innemen.
- Je kunt ook een of twee weken van te voren beginnen met de pillen. Je hoeft dan niet twee doseringen op twee achtereen volgende dagen te nemen als hierboven. Wel doorslikken tot 4 weken na het verlaten van het malariagebied.
- Wel te gebruiken door zwangere vrouwen en kinderen, alhoewel het zwangere vrouwen toch wordt afgeraden naar malariagebieden te reizen. De gevolgen van de behandeling als je eenmaal malaria hebt kunnen risicovol zijn voor zowel moeder als ongeboren kind.
Wat is lariam ofwel mefloquine?
- Aan Lariam worden door reizigers vreemde bijwerkingen toegeschreven zoals vreemde dromen, paniekaanvallen en depressies. De meeste reizigers hebben echter nergens last van of in ieder geval niet meer last dan ze van andere antimalariamiddelen hebben. Experts zijn het er niet over eens hoe groot de kans op deze bijwerkingen is, de uitkomsten van studies variëren van 1 op 10.000 tot 1 op 140. Veel reizigers raken ook na een tijdje meer gewend aan bepaalde bijwerkingen. Het is in ieder geval belangrijk dat je zelf je eigen beslissing neemt in deze (en/of in samenspraak met je eigen arts en reisdokter).
- De meest voorkomende bijwerkingen zijn mild: misselijkheid, diarree, duizeligheid, slaapproblemen en gebrek aan evenwichtsgevoel (meestal gaat het na een of meerdere weken weer over, 70% van de symptomen komt van de eerste drie pillen).
- Mensen met epilepsie, (zware) depressies of andere psychiatrische stoornissen, mensen die bètablokkers in nemen of hartproblemen hebben, mogen dit middel in principe niet gebruiken om malaria te voorkomen (check je dokter), kinderen onder de 15 kilo wordt het ook afgeraden.
- Lariam is in Nederland het voordeligste anti-malaria middel wat er op de op de markt is.
- Je slikt het een keer per week. Er wordt aangeraden om 3 weken van tevoren thuis te beginnen, zodat je kunt zien of je er overgevoelig voor bent of niet. Daarna doorgaan tot en met 4 weken na verlaten van het malaria-gebied. Resistentie tegen lariam komt zo nu en dan voor (kan wel wisselen). Zo was/is dat het geval bij de Thaise grens met Myanmar en Cambodja en het westen van Cambodja.
- Als je gaat duiken wordt het afgeraden om Lariam te gebruiken. Dit is omdat het duizeligheid en problemen met je evenwicht kan veroorzaken.
- Voor kleine kinderen kan de apotheek Lariam-capsules maken.
Zwangerschap, borstvoeding en lariam?
- Lariam mag niet tijdens de eerste 3 maanden van de zwangerschap gebruikt worden. Er wordt afgeraden om tot 3 maanden na gebruik van laatste inname van Lariam zwanger te worden, ook borstvoeding wordt afgeraden.
Wat is malarone ofwel de combinatie van atavaquon en proguanil?
- Dit middel is in bijvoorbeeld in Denemarken al sinds eind jaren negentig op de markt, maar in Nederland nog relatief nieuw.
- Het is een redelijk prijzig middel met name omdat je het dagelijks moet slikken: rond de 40 euro voor 12 tabletten. Na een week of twee wordt Lariam voordeliger en hoe langer je weg gaat hoe groter uiteraard het verschil.
- Studies hebben uitgewezen dat Malarone zo’n 98% effectief is als malaria preventie, wat gelijk is aan lariam of doxycycline.
- Malarone heeft minder bijwerkingen dan de andere antimalariamiddelen, hoofdpijn of maagproblemen kunnen wel voorkomen.
- Malarone moet je iedere dag op hetzelfde tijdstip innemen met wat voedsel of zuiveldrank. Start 1 dag voor vertrek en doorgaan tot en met 7 dagen na verlaten malariagebied.
- Zwangerschap & borstvoeding: Malarone kan niet tijdens zwangerschap gebruikt worden, ook borstvoeding wordt afgeraden.
- Niet aan te raden voor wie gevoelig is voor atovaquone of proguanil.
Wat is doxycycline?
- Dit antibioticum is in Nederland nog niet geregistreerd als een antimalariamiddel, maar wordt in bijvoorbeeld Engeland veel voorgeschreven en is lokaal ook her en der te krijgen.
- Doxycycline wordt voornamelijk gebruikt in gebieden waar veel resistentie voorkomt tegen andere malariatabletten (Zuid-Oost Azie).
- Doxycycline is erg goedkoop (goedkoper dan lariam, laat staan malarone).
- In combinatie met Doxycycline kan de anti-conceptiepil minder goed werken! Bovendien krijgen sommige mensen last van overgevoeligheid voor de zon of van GI upset.
- Starten met innemen op dag van vertrek en doorslikken tot en met 4 weken na verlaten van malariagebied. Liefst een week van tevoren testen of je er geen last van hebt.
- Niet geschikt voor kinderen onder de 8 jaar.
- Doxycycline kan niet gebruikt worden tijdens zwangerschap en borstvoeding.
- Vooralsnog niet aangeraden om zonder dokterstoezicht langer dan drie maanden te slikken.
Wat is tafenoquine?
- Sinds 2018 beschikbaar ter voorkoming en behandeling van alle soorten malaria, meestal onder de merknaam 'Krintafel'.
- Bij behandeling van malaria altijd gebruikt in combinatie met andere malaria medicijn (meestal chloroquine) om de malaria parasiet te bestrijden.
- Tafenoquine verstoort de groei van P. vivax in de lever, waardoor het medicijn een malaria terugval kan voorkomen
- Veel voorkomende bijwerkingen o.a. overgeven, duizeligheid en hoofdpijn.
Wat zijn de overige middelen en tabletten tegen malaria
- Fansidar: wordt niet langer voorgeschreven om malaria te voorkomen onder andere vanwege de heftige bijwerkingen. Wordt nog wel gebruik als behandelingsmiddel ter genezing van malaria
- Maloprim: ook een reserve middel vanwege de bijwerkingen
- Halofantrine: vanwege bijwerkingen niet veel meer gebruikt
- Quinine: wordt gebruikt als behandelingsmiddel
Zijn er nieuwe antimalaria middelen in aantocht?
Nieuwe middelen worden volop onderzocht en zijn soms lokaal al te krijgen
- Mosquirix. Dit vaccin richt zich op malaria tropicana en heeft als doelgroep jonge kinderen.
- Artemesia annua (sweet wormwood, zomeralsem) natuurlijk product in veel tropische landen gewoon te koop, lijkt zeer weinig bijwerkingen te hebben, maar nog niet voldoende getest om door de westerse toelatingsinstuten te komen (o.a. m.b.t. houdbaarheid van de pillen e.d.)
- Qinghao su (Artemisinine) ook een natuurlijk product. De ontdekking van deze stof en de werking er van leverden in 2015 een nobelprijs op. Artemisinine is de werkzame stof uit de bovengenoemde zomeralsem en kan nu ook chemisch geproduceerd worden. afgeleide werkzame stoffen zijn onder andere:
- Arteflene
- Artemether
- Artesunate (malaria medicijn, geen profylaxe)
Let op
- Je kunt in sommige landen ook zelf antimalariamiddelen kopen zonder recept. Dit kunnen echter wel medicijnen zijn van mindere kwaliteit met de nodige risico's. Ook komt het voor dat op de verpakking andere werkende stoffen staan dan er werkelijk in zitten. Zie ook de website van Center for Disease Control and Prevention voor de meeste recente informatie!
Werkt de testkit voor malaria?
- Ontwikkeld voor degenen die in gebieden rondreizen waar geen of nauwelijks medische zorg is.
- De diagnose van falciparum malaria (en soms meer) kan er in principe mee gesteld worden, maar het is geen vervanger voor een normale malaria identificatie.
Wat te doen bij lang verblijf in een malariagebied
Opties
- Malariapillen blijven slikken,
- vooral Lariam is geschikt voor een langere periode mits je geen bijverschijnselen hebt.
- Lariam kan wel duur uitpakken.
- Stoppen met de malariatabletten.
- Als je dit doet, moet je zoveel mogelijk zien te voorkomen dat je gestoken wordt in gebieden waar malaria heerst.
- Van tevoren ook maar beter checken waar er ergens een dokter of ziekenhuis in de buurt is
- Goed weten wat je moet doen bij een malaria-aanval
- Ook al zit je een lange tijd in een malariagebied, je wordt niet immuun voor malaria. Je loopt altijd een risico om het op te lopen.
Meer lezen
- zie de websites van de World Health Organisatation, de Malaria Foundation International of het Center for Disease Control and Prevention voor de meest up to date informatie over malaria en malariapreventie
Reisvaccinaties & Malariapillen voor reizen en backpacken
Reisvaccinaties & Malariapillen voor reizen en backpacken
Medicijnen, inentingen en vaccinaties tegen ziektes in het buitenland Buiktyfus - Cholera - Dengue Fever - Difterie - Gele Koorts - Hepatitis A - Hepatitis B Japanse Encefalitis - Malaria - Meningitis - Polio - Rabiës - Tetanus - Tuberculose... lees verder op de pagina
