Natuur beschermen en duurzaam reizen

Hoe ga je om met gevaarlijke planten in het buitenland tijdens het reizen of backpacken?

• Op reis zal je veel planten tegenkomen die je niet eerder zag. Een goede reactie op deze onbekende planten is om er voorzichtig mee om te gaan.
• Laat je niet misleiden door overeenkomsten met planten die je als eetbaar kent uit Nederland. Sommige eetbare soorten hebben zeer giftige familieleden in het buitenland.
• Omdat planten niet kunnen wegrennen als ze worden aangevreten hebben ze allerlei chemische en mechanische wapens ontwikkelt, bedoelt om niet te worden opgegeten.
• Ga je in het buitenland aan de slag als tuinman, in de landbouw of als veldwerker, zorg dat je de lokale flora kent en vraag aan je begeleiders op welke planten je moet letten.
• Ook als je gaat wild kamperen of bijvoorbeeld lange trekkings gaat lopen is deze kennis van plantensoorten van levensbelang.

Wat zijn algemene tips voor het eten van planten?

• Eet geen planten waar je niet 100% zeker van weet welke soort het is, er smakelijk uitzien is geen reden iets onbekends in je mond te stoppen
• Eet de eerste keer een klein beetje, om te zien hoe je lichaam reageert
• Planten die wit sap uitscheiden als je ze plukt, zijn bijna altijd giftig
• Bladeren die glimmen zijn meestal giftig
• Witte en gele bessen zijn vaak giftig
• Planten met schermvormige bloemen komen veelal voor in families met giftige soorten

Wat moet je doen als je per ongeluk een giftige plant hebt ingeslikt?

• Als jij of iemand in je buurt een onbekende plant heeft ingeslikt, zorg dan dat je de naam van de soort achterhaalt.
• Maak een foto van de plant.
• Dokters hebben altijd info nodig over de exacte plant en welke delen van de plant zijn gegeten om je telefonisch eerste hulp te bieden.
• Drink water en steek je vinger je de keel om wat je hebt ingeslikt uit te kotsen.
• Slik indien voor handen een actieve kool tablet (na consultatie arts)

Wat moet je doen als je een giftige plant hebt aangeraakt?

• Over het algemeen geldt dat je de plaats waar het gif op is gekomen snel moet afspoelen met water.
• Vervolgens met zeep of handalcohol de huid wassen, doe dit niet te ruw om de huid niet verder te irriteren.
• Is het oppervlak dat geraakt is erg groot, of heb je een zwakke gezondheid, schakel dan alvast een arts in
• Indien er blaarvorming optreedt, blijf daar dan vanaf en ga naar een arts voor behandeling

Wat zijn voorbeelden van gevaarlijke planten op reis?

Naast vele planten met duidelijk zichtbare afweer zoals stekels en doorns zijn met name de planten die zich chemisch verweren risicovol als het gaat om per ongeluk aanraken en opeten. Onderstaande lijst geeft een beeld van een aantal zeer giftige soorten, maar bijvoorbeeld in Australië alleen komen al duizenden giftige plantensoorten voor.

Poison ivy / Poison oak

• Herkenning/Kenmerken: blad bij beide soorten samengesteld uit 3 delen, verder variabel van klimplant tot kleine struik en van kale bladeren tot licht behaard.
• Verspreiding: Noord-Amerika en delen van Azie
• Gevolgen: alergische huid reactie die stevig jeukt
• Handelen: als je binnen een half uur de huid wast waar de plant je heeft geraakt, blijft in principe de reactie uit. Hier geldt hoe sneller hoe beter. Jeukt het al? Dan vooral niet gaan krabben. Gebruik een lauw bad of douche tegen de jeuk of smeer calamineschudsel op de geirriteerde huid. Een deel van de irriterende olie kan op je kleding zitten, doe deze voorzichting, liefst met handschoenen uit, en was alles dat de plant heeft aangeraakt om verspreiding van de irritatie te voorkomen.

Reuzen berenklauw

• Herkenning/Kenmerken: blad heeft iets weg van een grote klauw. Maar in vergelijking met andere soorten in de familie zijn vooral de beharing en de vaak verdikte aanhechtingen van het blad op de stengel punten van herkenning.
• Verspreiding: deze Aziatische plant is ondertussen ook in gematigde streken van Europa en Noord Amerika ingeburgerd
• Gevolg: Het sap van deze plant veroorzaakt zware brandwonden. Bij een lichte aanraking zou in principe nog niets moeten gebeuren.
• Handelen: Zorg dat je binnen 15 minuten het sap van je lichaam spoelt. Doordat het gif reageert op zonlicht is het opzoeken van een donkere schuilplaats ook een optie. Laat dan iemand anders water halen om het gif weg te spoelen.
• Weetje: Pastinaak is het kleine broertje van de berenklauw, maar bevat hetzelfde gif in de stengels. Nog een paar dodelijke familieleden met witte schermbloemen: dolle kervel, gevlekte scheerling, waterscheerling

Brandnetel &co

• Herkenning/Kenmerken: kruidachtige planten die tussen 10cm en 150cm hoog kan groeien met gekartelde, behaarde blaadjes
• Verspreiding: wereldwijd te vinden, maar per land kan het uiterlijk iets verschillen. In tropisch Australië staat een familielid dat buitencategorie pijnlijk is bij aanraking: de Gympie-gympie. De brandharen van deze struikachtige netel zijn zo fijn dat ook als je er langsloopt de via de lucht op je huid kunnen vallen.
• Gevolgen: vervelende, maar verder ongevaarlijke jeuk/pijn
• Handelen: ga niet krabben, het gaat na een aantal uur vanzelf wel weer weg
• Weetje: deze plant is na een beetje koken prima eetbaar en erg gezond. De vezels in de stengels zijn geschikt om touw van te maken tijdens een verblijf in de natuur.

Wolfskers - Deadly Nightshade - Belladonna

• Herkenning/Kenmerken: kruidachtige plant met smakelijk ogende blauwe bessen die in op een stervormige bloembodem uitgestald liggen.
• Verspreiding: Wereldwijd, maar van origine een Europees, Noord-Afrikaanse plant
• Gevolgen: De donkerblauwe bessen van deze nachtschade zijn zeer giftig. 2 besjes zijn genoeg om een kind te laten sterven en ook een volwasse zal een vervelende dood sterven na inname van ongeveer 10 deze bessen. Vervelende is dat de bessen best smakelijk zoet zijn, in tegenstelling tot veel andere giftige bessen. Het aanraken van de plant geeft meestal alleen vervelende uitslag die vanzelf weer verdwijnt.
• Weetje: voor veel dieren en vogels zijn deze bessen niet giftig.

Oleander

• Herkenning/Kenmerken: Flinke struik met puntige, stevige bladeren en mooie roze bloemen in veel zonnige tuinen staat.
• Verspreiding: Zuid Europa tot Oost-Azie in het wild, maar vooral ook veel in tuinen.
• Gevolgen: aanraking van de bladeren, bijvoorbeeld tijdens het tuinieren geeft vervelende huidirritatie. Met name het witte sap dat vrijkomt bij kneuzing van de plant geeft felle huidreactie. Het eten van deze plant, ook een klein stukje, kan dodelijk zijn (maar de bladeren zijn zo vies dat je lichaamsreflex waarschijnlijk zorgt dat je het meteen uitspuugt). Als je Oleander in bijvoorbeeld een kampvuur stopt komen er giftige dampen vrij.
• Handelen: draag tijdens het tuinieren lange mouwen en handschoenen. Was na aanraking je huid met water.

Doornappel (Datura, Jimson Weed, of poetischer 'hell's bells')

• Herkenning/Kenmerken:: mooie lekker ruikende, trompetachtige bloemen op een verder stinkende vrij grote plant uit de nachtschade familie
• Verspreiding: Noord-Amerikaanse plant die ook in Europa veel voorkomt, ook als akkeronkruid.
• Gevolg: Het gif dat met name in de bloemen en zaden zit veroorzaakt onder andere hallicunaties en ernstige hartritmestoornissen. De hoeveelheid gif in de plant verschilt sterk in tijd en plantdeel waardoor de laatste jaren veel creatieveling op zoek naar hallicunaties zijn gestorven aan deze plant.
• Weetje: de nachtschade familie bevat heeeel veel giftige soorten, ook de tomaat en aardappel komen uit deze familie en de planten daarvan zijn ook giftig.

Manzanillaboom

• Herkenning/Kenmerken:: Boom met glimmende bladeren en met vruchten die lijken op appels (manzanilla = appeltje). Bij het plukken van de appel of het kneuzen van het blad zal je zien dat er wit sap vrijkomt.
• Verspreding: Deze boom uit de wolfsmelk familie komt voor in Midden- en Zuid-Amerika en ook bijvoorbeeld op Aruba, Bonaire en Curacao en staat vaak aan of vlakbij het strand.
• Gevolgen: op de huid geeft aanraking brandblaren. Bij inslikken krijg je extreem zere keel en buik. In principe net niet dodelijk.
• Weetje: Schuilen onder deze boom is niet verstandig, omdat er soms sap naar beneden kan sijpelen.

Meer groene gevaren:

• De Australische Kastanje (Australian Black bean / Castanospermum australe) is een erg giftige boon die met name aan de Oostkust van Australië voorkomt.
• Braaknoot (Strychnos nux-vomica): De naam zegt het eigenlijk al - niet eten! Deze oranje vrucht komt voor in India en Australië een kan naast ernstig braken ook je dood betekenen.
• Milky mangrove: ook wel 'blind-your-eye mangrove' genoemd is een mangrove soort die in Azie en Australië voorkomt. Het witte sap van de plant veroorzaakt huidirritatie, blaarvorming en als het in je ogen komt wordt je tijdelijk blind.
• Vingerhoedskruid en lelietje van dalen: het eten van deze plant maakt je als je geluk hebt misselijk, met overgeven en diarree als toetje. Heb je pech dan slaat je hart zo erg op hol dat je sterft
• Poison Sumac: vormt met poison ivy en poison oak een bekend trio in de Verenigde Staten
• Rauwe aardappelen, sperziebonen: giftig, dus niet lui zijn, gewoon even koken.
• Vleesetende planten: hoewel ze misschien wel het meest gevaarlijk klinken, zijn mensen gevaarlijker voor hen dan zij voor ons. Stop ze niet in je mond maar kijk met open mond naar deze wonderlijke planten.