Deet en anti-insectenmiddelen voor reizen en backpacken

Wat zijn muggen en waar kom je ze tegen?

• Met muggen, muskieten of mosquitos worden meestal mensen stekende, slaapverstorende insecten bedoeld uit de groep van de steekmuggen. De meest beruchte steekmuggen soorten zijn malariamuggen, tijgermuggen, gelekoortsmuggen (of denguemug).
• Naast duizenden soorten steekmuggen zijn er ook nog enkele muggensoorten die meer op vliegen dan op muggen lijken maar waar de vrouwtjes ook graag mensenbloed nuttigen: knutten en kriebelmuggen.
• In bepaalde waterrijke gebieden, bijvoorbeeld in Nieuw-Zeeland kun je veel overlast hebben van de zeer kleine stekende blackflies. een irritante verzameling bijtende/stekende insecten die de typerende Nederlandse naam 'kriebelmuggenfamilie' draagt (ja zo heet de familie echt!). Black flies komen ook voor in Midden-Amerika en in Afrika
• Een andere familie van irritant vaak bijtende muggen wordt gevormd door de 'knutten' (ook wel knaasjes, knijten, knozels, mietsen, biting midges, no-see-ums of mampieren genoemd). Deze groep muggen is zeer klein maar compenseert dat vaak door aantal en hardnekkigheid.
• Muggen hebben aan een klein beetje water of vochtige grond genoeg om eitjes te leggen en komen daarom haast overal op de wereld voor

Welke ziektes worden verspreid door muggen?

• Muggen kunnen een aantal infectieziekten overbrengen.
• De meest voorkomende infectieziekten zijn:
  • Malaria: wat voorkomt in bijna alle (sub)tropische bestemmingen.
  • Gele koorts: dit kun je in grote delen van Tropisch Afrika en Zuid-Amerika oplopen.
  • Dengue fever, ofwel knokkelkoorts: komt in veel landen in Latijns-Amerika en Zuidoost-Azië voor.
  • Chikungunya virus: Dit kun je in de tropische gebieden maar ook al in Frankrijk of Italië oplopen.
• Rivierblindheid is een nare ziekte die met name in Afrika wordt verspreidt via de beet van kriebelmuggen

Wat zijn de symptomen van ziektes die worden verspreid door muggen?

Malaria

• Koortsaanvallen

Dengue of knokkelkoorts:

• Plotse koorts (tot 41 °C), met zware hoofdpijn, pijn in gewrichten en spieren, en soms een uitslag

Gele koorts:

• Hoge koorts, spierpijn, algehele malaise, hoofdpijn, misselijkheid

Westnijlvirus:

• Hoofdpijn, hersenvliesontsteking

Chikungunya:

• Milde koorts, langdurige, ernstige gewrichtspijnen

Venezuelan equine encephalitis:

• Koorts, hoofdpijn, hersenontsteking

Ross river:

• Koorts, gewrichtspijn, vermoeidheid

Rift valley:

• Koorts, hoofd- en gewrichtspijn, leveraandoeningen

La crosse:

• Hersenontsteking

(Japanse) encephalitis:

• Stijve nek, cachexie, verlammingsverschijnselen

Filariasis (philariasis):

• Afvoer van vocht uit weefsel bemoeilijkt. Dit kan zwelling en verdikking van de huid geven

Zika virus:

• Koorts, ontsteking van slijmvlies van het oog, tijdelijke gewrichtsklachten en huiduitslag

Wat is een muggenbult?

• Een muggenbult ontstaat nadat een mug een beetje bloed uit je lichaam heeft gezogen. Het speeksel dat de mug achterlaat, bevat een eiwit dat bij mensen een afweerreactie in de vorm van de muggenbult veroorzaakt.
• Technisch gesproken bijt een mug en steekt hij niet. Steken is een defensieve reactie van insecten waarbij ze als verdediging steken en vaak ook gif bij je inbrengen.
• Een muggenbeet dient als voeding voor de mug. In de volksmond wordt steken en bijten door elkaar gebruikt.

Wat zijn de voorzorgsmaatregelen bij ziektes die worden verspreid door muggen?

• Bedenk dat het slikken van malariatabletten geen volledige bescherming biedt en dat er tegen Dengue nog geen vaccin of geneesmiddel bestaat.
• Goede bescherming tegen muggenbeten is dus zeer belangrijk. Alsof ze het op elkaar hebben afgestemd is de "Dengue mug" ook nog eens overdag actief en de "Malaria mug" met name in de avond.
• lees meer bij Reisdeet & Anti-insectenmiddel: voor reis en backpacken

Wat zijn zandvlooien?

• Zandvlooien lijken op hele miniscule kleine vliegjes,  maar het zijn letterlijk en figuurlijk parasieten die leven van bloed
• Deze minidracula's zijn zijn maximaal 1 mm groot, lijkt op andere vlooien en is roodbruin van kleur.

Wat zijn jiggers?

• Zandvlooien worden in het buitenland ook wel jiggers genoemd

Waar komen zandvlooien voor?

• Zandvlooien komen voornamelijk voor in de warmere landen in Afrika. Azie, Midden- en Zuid-Amerika
• Zandvlooien leven in droge, stoffige, en warme omgevingen gevonden zoals op stranden en in veestallen. De vlooien springen op de huid van bijvoorbeeld honden, katten, ratten of mensen
• Pas op dus goed op voor stranden met zandvlooien!

Wat kan je doen om te zorgen dat je niet door zandvlooien wordt gebeten?

• Als voorzorgsmaatregel kun je schoenen of sandalen dragen, deze verminderen de kans om zandvlooien te krijgen.
• Als bescherming kan je anti-insectemiddelen als DEET gebruiken

Wat zijn de gevolgen van een beet van de zandvlo?

• Zandvlooien leven net als andere vlooien van bloed. Bij de mannetjes blijft het hierbij, de vrouwtjes hebben echter nog iets in petto.
• Er ontstaan flink jeukende en pijnlijke bobbeltjes, vooral bij je voeten en rond de tenen en som op je handen, ellebogen of achterwerk

• De vrouwtjes vlo gaat in je huid zitten (vooral in de huid van je voeten) zodat alleen de achterpoten nog zichtbaar zijn. Ze 'broedt' nu haar eitjes uit waarbij ze opzwelt voelbaar als een hard bobbeltje ter grootte van een erwt. Als de eitjes rijp zijn laat ze deze via de uitgang bij haar uitstekende achterpoten vallen.
• De zandvlo brengt zover bekend geen ziekten over zolang je je wondjes goed verzorgd

Wat kan je doen na een beet van een zandvlo?

• Behandeling betekent eigenlijk verwijderen van de zandvlo.
• De vlo wordt er meestal met een (steriele) naald uitgehaald, het beste na het schoonmaken met alcohol of ether (dat doodt de vlo).
• De opening kan je iets groter te maken om alles eruit te krijgen.
• Goed schoon te maken om infectie te voorkomen.
• Tegen de jeuk kan je click away of een verzachtend zalfje gebruiken (betadine, jodium of Flammazinezalf). Zo voorkom je opengekrabte wondjes die kunnen ontsteken

Wat moet je doen tegen schurftmijten?

Wat zijn schurftmijten?

• Schurftmijten (ook wel scabiës genoemd) zijn uitermate irritant en moeilijk van te voren op te sporen. Een schurftmijt heeft 8 poten, maar dat zul je niet snel zien, omdat deze mijten met het blote oog niet waarneembaar zijn.
• De mijt graaft kleine gangetjes in je huid om daar eitjes in te leggen. Als gevolg van de reactie van je huid op deze indringer krijg je veel jeuk: je hebt schurft.
• Je herkent schurft aan blaasjes, rode bultjes of schilfers op de handpalm, tussen de vingers, op de polsen, ellebogen, voeten en de geslachtsdelen.
• Ook van dieren kan je schurft oplopen, maar omdat dit andere soorten schurftmijt zijn, die niet op de mens kunnen overleven, zal je daar geen langdurige jeukklachten aan overhouden.

Waar komen schurftmijten voor?

• De schurftmijt leeft op en rond mensen en wordt vooral overgedragen via kleding, beddengoed, handdoeken en intiem contact.
• Helaas kan het overal voorkomen maar de kans is groter als je ergens verblijft waar je bovengenoemde dragers deelt of slaapt op een plek met bedenkelijke hygiene.
• Als je wakker ligt van de jeuk, ben je meestal tussen de twee en zes weken eerder besmet geraakt.

Wat kan je doen tegen schurftmijt?

• Neem een geïmpregneerde lakenzak mee of een stuk geïmpregneerd muggengaas!
• Er is een speciale dunne plastic matras hoes te krijgen, klein vuistdik pakketje dat haast niets weegt, wordt ook wel gebruikt tegen huisstofmijt.
• Vermijd intiem contact met mensen met schurft. Uit voorzorg kan je beter geen kleding/handdoek/slaapzak delen met personen waar je de schurftstatus niet van kent.
• Denk je, of weet je, dat je op een met schurftmijt besmette plek bent geweest? Of ben je langer dan een kwartier intiem geweest met een besmet persoon? Pak je spullen dan buiten uit. Was spullen die daar tegen kunnen op 60 graden of hoger en stop ze daarna in de droger. Ook invriezen van spullen (onder -14 graden) dood schurftmijten. Schurftmijten kunnen op kamertemperatuur slechts drie dagen zonder mens overleven, dus goed opbergen en elders logeren kan ook uitkomst bieden.
• Ongecontroleerde tip: je kan je pyama behandelen met insecticiden, mmmmm

Wat kan je doen na beten van schurftmijten?

• Als je de jeuk eenmaal opmerkt, betekent dit dat er dus al mijten eitjes in je lichaam zijn gelegd....
• Schurft behandelen kan met permetrinezalf of pillen. Na correcte behandeling ben je binnen twaalf uur niet meer besmettelijk.
• Zorg voor een mijt-vrije omgeving na je behandeling - dus schone handdoeken/beddengoed/kleding om wederbesmetting te voorkomen.
• Naast je eigen behandeling moet je vooral zorgen dat al je intieme contacten en eigenaren van slaapplaatsen op de hoogte worden gebracht van je schurft.

Wat is een teek?

• Teken zijn een soort platte minispinnetjes, en behoren tot de spinachtigen (geleedpotige parasieten). Ze zijn verwant aan mijten
• Teken leven van bloed van dieren. Soms is dat dier een mens.
• Teken kunnen ongemerkt uren of dagen op je huid of kleding zitten en zich daarna volzuigen met bloed zonder dat je het merkt.

Waar kan je een tekenbeet oplopen in het buitenland?

• Er zijn ongeveer 900 soorten teken. Je kunt ze wereldwijd tegenkomen. In Nederland worden de meeste mensen gebeten door de schapenteek.
• Andere teken die regelmatig ziekten overdragen zijn onder andere de taigateek (Rusland), grote ruwe vlekpootteek (Afrika), en Middellandse Zee-teek (o.a. Turkije - populair onder de naam 'tropische horror Hyalomma-teek')
• Een teek kun je oplopen tijdens een wandeling in de bossen, duinen, maar zelfs op het strand en in tuinen komen teken voor. Ook in de tropen kun je door een teek gebeten worden. Ze zitten vooral in struiken en hoog gras. Een teek is helaas in staat om ook onder je kleding te kruipen.

Is een tekenbeet gevaarlijk en welke ziektes brengen teken over?

• Meestal zijn tekenbeten onschuldig maar ze kunnen wel meerdere ziektes veroorzaken die je echt niet wilt krijgen
• De vier belangrijkste door teken veroorzaakte ziekten voor mensen zijn:
  • De ziekte van Lyme: komt ook in Nederland en België voor. In 2014 bleek dat ongeveer 20% van de teken in Nederland besmet is met de Borrelia-bacterie, die de ziekte van Lyme veroorzaakt bij mensen. Dit percentage groeit nog en is per regio verschillend. Lyme is bij niet tijdig behandelen een zeer ernstige ziekte met langdurige pijnlijke gevolgen.
  • FSME & RSSE (samen ook wel teken-encefalitis genoemd): Deze virus ziekten zijn nog niet gesignaleerd in Nederland en België maar komen wel veelvuldig voor in typische vakantiebestemmingen voor Nederlanders. FSME komt voor in Centraal- en Oost-Europa, de Balkan, Scandinavië, in het oosten van Frankrijk, Oostenrijk en Zuid-Duitsland. Het verwante RSSE-virus komt voor in grote delen van Rusland, Centraal-Azië, Noord-China en Afrika. Tegen FSME en RSSE kan gevaccineerd worden. In Oostenrijk is deze vaccinatie onderdeel van hun vaste vaccinatieprogramma.
  • Ehrlichiose (Anaplasmose) komt in heel Europa en Amerika voor en is een ernstige bacteriële infectie die wel goed te behandelen is.
  • Fièvre boutonneuse is een behandelbare bacteriële infectie die voorkomt in de landen rond de Middenlandse Zee.
  • Nog meer ziekten die door teken worden overgedragen: Babesiosis (parasiet) - alfa-galsyndroom/vleesallergie (via tekenspuug) - Krim-Congokoorts (virus).

Is er bij elke Lyme besmetting een rode ring rond de beet te zien?

• Nee, bij minder dan de helft van de tekenbeten die tot de ziekte van Lyme leiden, werd eerst een rode ring rond de beet gezien. 
• Een rode ring is dus een goed signaal dat je naar de arts moet, het ontbreken van een rode ring is géén goede indicatie dat er niets aan de hand is.
• Een ander verschijnsel dat een alarmbel kan laten rinkelen na een beet is het opzwellen van je knie.

Wat kan je doen tegen teken en wat moet je doen als je gebeten bent?

Hoe verlaag je het risico op een tekenbeet?

• Niet met korte broek of onbedekte lichaamsdelen in bos, hoog gras of struikgewas wandelen en je broekspijpen in je sokken doen of onbedekte lichaamsdelen behandelen met anti teek spray (bijvoorbeeld met DEET).
• Geïmpregneerde sokken en andere insectenwerende kleding dragen.
• Jezelf na het verlaten van het bos of 's avonds controleren op teken en de voor jezelf niet zichtbare delen van de huid door een ander laten inspecteren. Jonge tekenlarven zijn slechts 1 mm groot!

Wat kun je doen als je een teek op je lichaam hebt?

• Je kunt een teek het best zo snel mogelijk verwijderen. Bij voorkeur binnen 8 uur. Als je regelmatig tijdens bijvoorbeeld een wandeling controleert, vind je de teek vaak al voor deze echt vastzit. Let op: teken die bijvoorbeeld op je kleding zaten, kunnen uren na een buitenactiviteit nog op je lichaam belanden.
• Zorg dat de teek bij het verwijderen niet wordt beschadigd: niet aan de teek trekken of draaien, en de teek mag niet worden geplet, samengeknepen of doorboord. Het kan dan zijn dat de teek zijn maaginhoud leegt in het lichaam van het slachtoffer, waardoor er meer besmettingsgevaar optreedt.
• De teek NIET met alcohol of olie behandelen. Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid vast en verwijder de teek. Daarna de huid ontsmetten met alcohol (70%) of jodium.
• Wanneer de teek binnen 24 uur is verwijderd zonder daarbij de teek te beschadigen dan is de kans op besmetting met de ziekte van Lyme gering. Ontstaat er na één tot zes weken een rode, zich uitbreidende ring om de plaats van de beet of heeft men geen rode ring gehad of gezien, maar wel klachten, dan moet de huisarts worden geraadpleegd.
• Tip: schrijf op op welke dag je de tekenbeet hebt opgelopen.