Terugkeer en remigratie na een lang verblijf in het buitenland: vragen en antwoorden
Wat zijn tips als je na een lang verblijf in het buitenland terugkeer overweegt vanuit een gevoel van onbehagen?
Soms wordt het gevoel zo sterk dat iemand nog maar aan één ding denkt: remigreren, terug naar Nederland. Welke keuze er ook wordt gemaakt, zeker als het gaat om remigratie vergt dat heel wat moed!
- ga bij de beslissing rondom remigratie niet over één nacht ijs; zorg ervoor dat je de emigratie wel een eerlijke kans geeft.
- vraag jezelf eerst af waarom je terug wil.
- heb je moeite met wennen, realiseer je dan dat dat proces soms wel een paar jaar kan duren. Geef het tijd.
- verlang je erg naar een boterham met hagelslag of mis je het gezellige contact met familie en vrienden? Remigreren is vaak niet de oplossing voor je gemis. Zoek eerder nieuwe contacten in je nieuwe woonomgeving, of bestel die typisch Nederlandse producten gewoon online.
- stel de remigratie-beslissing sowieso nog wat uit als het gevoel vooral ontstaat na een ingrijpende gebeurtenissen (zoals ontslag, overlijden of echtscheiding). Het is logisch dat je dan wat impulsief denkt ‘en nu ga ik terug’, terwijl het vooral een manier blijkt te zijn om de vervelende gebeurtenis te verwerken.
- praat met anderen over je heimwee. Praat erover met je partner, vrienden en familie, met andere Nederlandse emigranten die bij jou in de buurt wonen. Het helpt om je gevoelens te delen omdat je zo de dingen beter op een rijtje kunt zetten.
- wees actief en ga mensen ontmoeten.
- geef jezelf (en je eventuele partner) een ‘termijn’, waarin je er alles aan zult doen om je draai te vinden in je nieuwe land.
- doorbreek de paradox dat je moet kiezen tussen Nederland en je nieuwe land. Dan verandert je perspectief; thuis zijn is vooral gekoppeld aan waar je zelf bent.
- heb je na een bepaalde periode nog steeds het gevoel dat remigratie de beste optie is, neem die beslissing dan (samen met je eventuele partner) en kom terug naar Nederland. Maar zet jezelf niet klem met het idee dat je je niet meer alsnog mag bedenken.
- en is de beslissing om terug te keren eenmaal genomen: wees positief en laat je niet beïnvloeden door negatieve reacties van achterblijvers of familie en vrienden in Nederland
- ben je al lang weg uit Nederland? Sommige remigranten geven aan achteraf toch spijt te hebben van hun terugkeer naar Nederland. In de periode in het buitenland hebben zij Nederland 'verheerlijkt', na terugkeer en settelen bleek dat ook Nederland veranderd was, dat er ook nadelen kleefden aan het nieuwe leven in het oude vaderland. Waar mogelijk, overweeg eerst een wat langer tussentijds bezoek in Nederland zodat je beter kunt afwegen of definitieve terugkeer de juiste beslissing is.
Grote verschillen tussen de psychische effecten bij (r)emigratie van en naar Europa of van en naar een ander continent zijn er niet. Ik ken mensen die naar België verhuisden en zich daar net zo ontheemd voelden als anderen in Canada of Zuid-Afrika. Natuurlijk maakt het qua tijd, geld en energie wel wat uit; 'even' teruggaan vanuit een bestemming buiten Europa geeft extra druk. Maar het wispelturige van binnen Europa vaker en goedkoper heen & weer kunnen reizen kan het ook juist moelijker maken ergens te wortelen.
Emigratiecoach
Emigranten waar een sluimerend gevoel van onbehagen, heimwee of zelfs ziek zijn aanhoudt, signaleren bij zichzelf:
- angstklachten zoals faalangst, paniekaanvallen, overmatig piekeren en dwangmatig gedrag
- somberheid en (milde) depressiviteit
- werkgerelateerde klachten zoals burn-out
- stressgerelateerde klachten zoals overspannenheid en oververmoeidheid
- assertiviteitsproblemen
- zeer sterk gevoel van heimwee
- ongewenste gewoontes zoals eetbuien en uitstelgedrag
Ik woon sinds 1980 in Spanje, maar de laatste jaren is de werkeloosheid sterk toegenomen. Ik heb in de afgelopen 4 jaar al 6 verschillende banen gehad op contractbasis van 6 maanden, nu zit ik weer zonder werk, en zonder uitkering. Ik overweeg vaak om terug te keren naar Nederland, maar ik ben de Nederlandse cultuur wel ontgroeid. Wat werk betreft maak ik me zorgen; het vinden van een baan in Nederland als 55-jarige die perfect Spaans spreekt maar is achtergebleven op het gebied van de Nederlandse taal zal ook niet makkelijk worden ...
Spanje (r)emigrant
Ik woon al 23 jaar in Afrika, nu al een tijd in Zuid-Afrika. Ik zie hier momenteel geen veilige toekomst voor mijn dochter van inmiddels 15, dus overweeg sterk om terug te keren naar Nederland. We hebben allebei gelukkig een Nederlands paspoort. Maar als 49-jarige maak ik me veel zorgen over het vinden van werk.
Zuid-Afrika (r)emigrant
Na een 4-jarig verblijf in Maleisië wil ik met mijn 3 kinderen terug verhuizen naar Nederland, vooral omdat mijn oudste zoon autisme heeft en hier in Maleisië nauwelijks goed geholpen kan worden. Mijn vrouw uit Maleisië is akkoord met dit idee en wil ook graag dat ik met mijn 3 kinderen in Nederland ga wonen. Zij blijft voolopig nog in Maleisië, maar zodra ik nieuwe huisvesting en werk heb geregeld gaan we aan de procedures beginnen om haar ook naar Nederland te halen.
Maleisië (r)emigrant
Wat kan JoHo voor je betekenen?
- check de cv-index organisaties bij lang verblijf in het buitenland / emigratie voor links naar organisaties die kunnen ondersteunen met coaching in het buitenland
Wat zijn populaire bestemmingen voor pensionados die na een lang verblijf buiten Nederland niet naar Nederland terug willen keren?
- Ben je als emigrant een lange periode in het buitenland geweest, of heb je als expat in verschillende landen gewoond en gewerkt, dan is een uiteindelijke terugkeer naar Nederland helemaal niet zo vanzelfsprekend.
- Bijvoorbeeld factoren als klimaat, ruimte, visum mogelijkheden, medische voorzieningen, kosten van levensonderhoud en familieomstandigheden spelen een sterke rol in de keuze van een land waarin je je oude dag wilt doorbrengen.
- In Europa kiezen veel terugkerende en inmiddels gepensioneerde expats of emigranten voor de voor de hand liggende landen als Spanje, Italië en Frankrijk, maar ook een land als Tsjechië is in opkomst.
- Buiten Europa zijn landen als Zuid-Afrika, Filipijnen, Thailand en Dubai populair, net als diverse Midden-Amerikaanse landen: Costa Rica, Panama, Mexico.
Hoe neem je aan het eind van een lang verblijf in het buitenland zorgvuldig afscheid, voordat je terugkeert naar Nederland?
- terugkeren naar Nederland is lang niet altijd makkelijk. De duur van het verblijf in het buitenland, de leeftijd bij vertrek, het aantal uitzendingen, het tijdstip van terugkeer en de steun uit de omgeving bij terugkeer spelen allemaal een rol bij het acceptatieproces.
- veel expats en hun kinderen houden tegelijkertijd een blijvend open en positieve instelling tegenover andere culturen en weten makkelijk op nieuwe situaties en omstandigheden te reageren. De kinderen hebben vaak al op jonge leeftijd een tweede taal geleerd en dit kan hen later goed van pas komen.
- los van persoonlijke omstandigheden, is het vaak beter om volledig afscheid te nemen van je (vorige) woonland, zeker na een bepaalde leeftijd. Dat betekent in de meeste gevallen dus ook afstand doen van je (koop)huis.
- heb je in het buitenland gewerkt besteed dan tijdig aandacht aan het professioneel afsluiten bij je werkgever; reflecteer bijvoorbeeld samen op je professionele en persoonlijke groei.
- ben je uitgezonden en keer je terug naar je werkgever in Nederland, denk dan tijdig na over je functieverwachting na terugkeer in Nederland; hoe snel en in welke functie met welke verantwoordelijkheden wil je na terugkeer weer aan de slag? Als je dat tijdens je uitzending niet of minder hebt gedaan, leg dan al voor terugkeer contact met P&O collega's en leidinggevenden om de bedrijfsontwikkelingen en wederzijdse verwachtingen bij terugkeer te bespreken.
- denk tijdig aan het verzamelen van contactadressen, e-mail gegevens, telefoonnummers van vrienden, kennissen, collega's e.d. in het buitenland en maak met een deel hiervan heldere afspraken over vervolgcontacten; wees daarbij realistisch.
- neem ook bewust afscheid van bijzondere plekken, van je favoriete maaltijden of drankjes (of onderzoek in hoeverre deze in Nederland beschikbaar of bestelbaar zijn), maak foto's of video's van alledaagse zaken die je in de loop der tijd gaat vergeten.
Hoe ga je na een lang verblijf buiten Nederland om met reverse-culture-shock?
Reverse culture schock, re-entry-shock...allemaal termen om aan te geven dat de terugkeer in de Nederlandse maatschappij, na een lang verblijf in het buitenland, behoorlijk wat problemen kan opleveren. Natuurlijk is er in de meeste gevallen eerst een gevoel van euforie: weer terug zijn, familie, vrienden en bekenden weer 'live' kunnen zien, verhalen kunnen vertellen. De ervaring leert dat daarna een periode van 'opnieuw wennen' optreedt, die in de meeste gevallen zo'n 3 tot 9 maanden duurt.
- je loopt het risico dat vrienden en familie je niet meer (willen) begrijpen of dat je het intense contact van voor je emigratie bent verloren
- de Nederlandse omgangsvormen, de directheid, het nee zeggen, de ironische humor: afhankelijk van de periode dat je in het buitenland bent geweest is de kans groot dat je het wat verleerd bent of gewoon niet meer waardeert
- veel terugkeerders kennen in een eerste periode het gevoel niet meer welkom te zijn, een gevoel van totale vervreemding, het niet meer begrijpen van het 'hoe' en 'waarom'
- je vrienden, familie en bekenden accepteren jouw soms negatievere houding dan voorheen ten aanzien de Nederlandse cultuur niet
- je teruggang in sociale status, aanzien of eventueel ook salaris is iets waar je zeker aan moet wennen
- (oude) collega's, vrienden of familie tonen niet zelden desinteresse of gebrek aan respect voor jouw avonturen in het buitenland: life goes on...
- jouw nerveus gedrag, prikkelbaarheid of open ontevredenheid maakt je in die eerste tijd voor derden niet echt een leuker mens
- stel je in op het Flying Dutchman syndroom (bij jezelf en/of bij je kinderen): een onrustig gevoel, het gevoel ergens snel vast te roesten, niet meer op één plek (ook niet in Nederland) te willen wonen
- maak tijdens de verschillende fasen van je terugkeer lijstjes met dingen die je zelf kunt doen om weer te wennen en dingen waarbij anderen je kunnen helpen (en vraag om hulp, vooral door mensen die enigszins herkennen in welk proces je je bevindt)
Onderschat de tijd niet die het kost om je weer aan te passen. Het duurde een jaar voordat ik mijn leven weer op de rit had. De allerbelangrijkste les die ik geleerd heb in mijn jaren in het buitenland is om de Nederlandse cultuur niet meer als nulmeting te nemen. Je kijk wordt zoveel breder.
Teruggekeerde Costa Rica emigrant
Onze kinderen, allemaal geboren in het vrijwel altijd aangenaam warme buitenland, wisten niet wat ze overkwam toen de Nederlandse winter aanbrak. Dikke winterjassen, handschoenen, sneeuw, gladheid; het was allemaal nieuw. Natuurlijk waren we wel eens op bezoek geweest in Nederland, maar altijd in het voorjaar of de zomer.
Uit Thailand terugkerend gezin
Ik woonde en werkte als ondernemer en investeerder in een klein vissersstadje in Vietnam. Ik was er de enige investeerder van formaat, hetgeen me regelmatig tv-interviews en een hoop uitnodigingen voor ceremoniële bijeenkomsten opleverde. Locals nodigden me vaak bij hen thuis uit. Teruggekomen in Nederland was ik weer 'een van de velen'. Dat gaf dubbele gevoelens; ik had meer privacy en werd niet meer gezien als wandelende bankier, maar tegelijkertijd miste ik die drukte en hectiek rondom mijn persoon ook.
Vietnam expat
Terugkeerders signaleren, direct na terugkeer en midden in de reverse culture shock, o.a. het volgende:
- het gemis van internationale input
- Nederland is saai
- iedereen is druk en zelden is er tijd voor elkaar.
- de agenda van besten vrienden zit al twee maanden vol
- alle nieuwe regelzaken kosten veel tijd en energie, waardoor er minder of geen tijd en energie overblijft voor sociale contacten
- vriendschappen in het buitenland zijn veel intenser, expat of emigranten gemeenschappen zijn hechter
- het gevoel niet meer in Nederland te passen, er niet meer helemaal bij te horen
- er is niemand die begrijpt wat je hebt meegemaakt
Deze fase van opnieuw wennen aan Nederland is uiteindelijk in vrijwel de meeste gevallen tijdelijk, de 'Flying Dutchies' daargelaten. Sommige terugkeerders (en steeds meer) hebben behoefte aan coaching of psychologische hulp om het negatieve gevoel onder ogen te kunnen zien en een plaats te kunnen geven. Uiteindelijk treedt de fase van aanpassing aan, waarin je weer went aan het Nederlandse ritme en de culturele gewoontes. Je kijkt met een frisse en open(er) blik naar Nederland, nu met meer internationale en relativerende bagage.
Tips bij de verschillende stadia van terugkeer:
- direct na terugkeer ('euforie'): gebruik de veelal positieve energie na terugkeer, geniet van deze tijdelijke fase, besteed voldoende aandacht aan je partner en gezin, verdiep je in (en bereid je voor op) de volgende fase van reversed culture shock
- start van de reversed culture shock: geef jezelf, je partner, je kinderen vooral de tijd om opnieuw te wennen, verg niet teveel van elkaar, kies voor vertrouwde activiteiten die je positieve energie geven, zoek contact met andere terugkeerders die jouw gevoel in deze fase zullen herkennen
- ontkenning: geef ruimte aan gevoelens als 'ik pas niet meer in Nederland', 'laten we opnieuw naar het buitenland vertrekken', dat zijn logische gedachten in een fase van gewenning en aanpassing. Probeer te ontdekken welke gewoontes en gebruiken uit het buitenland ook best in Nederland toepasbaar zijn, en welke echt niet geaccepteerd worden. Ga tegelijkertijd door met de praktische regelzaken na terugkeer. Plan uitstapjes en korte vakanties in Nederland, om als het ware Nederland opnieuw te ontdekken.
- boosheid, frustratie: het accepteren dat je je toch echt opnieuw zult moeten aanpassen kan leiden tot een boos gevoel, een overkritische blik op alles waar 'Nederland' voor staat, op storende of bekrompen gewoontes van vrienden en familie. Zoek een (fysieke) activiteit waarin je deze frustratie kunt afreageren, of schrijf deze gevoelens van je af. Doe ook een beroep op je relativeringsvermogen, kijk eens met wat humor naar jezelf. Maak aan je omgeving duidelijk dat ze je even ruimte moeten geven.
- aanpassen: uiteindelijk bereik je de fase waarin je terug- en vooruit kunt blikken; de positieve aspecten van je buitenland verblijf kunt toepassen op de Nederlandse cultuur en in je dagelijkse leven. Nu de dagelijkse routine weer echt routine is geworden, ontstaat tijd en energie voor de mensen om je heen en sta je opener voor (goedbedoelde) adviezen omtrent verdere aanpassing en gewenning. Probeer eens je ervaringen en reflecties te delen in bijvoorbeeld een blog, zodat je andere terugkeerders inspireert.
Al dat geklaag en gemopper hier in Nederland, bijvoorbeeld als men ergens even een paar minuten moet wachten. Nou, irriteerde ik me dan, moet je eens naar een overheidsinstantie gaan in de Filippijnen. Uren wachten in een lange rij met mensen is daar heel normaal, en geaccepteerd. Wat zit je nou te zeuren om die tien minuten!
Filippijnen terugkeerder
Ik realiseerde me dat ik in het buitenland eigenlijk erg goed was geworden in het niet (te snel) oordelen. Ook na terugkeer in Nederland ging ik vaak ergens heen met een open blik, wat eigenlijk best prettig was. Zowel voor mezelf, als voor anderen.
China terugkeerder
Wat kan JoHo voor je betekenen?
- lees over de verschillende stadia van culture shock in de Keuzewijzer Voorkomen & Verhelpen
- check de JoHo partner organisaties bij lang verblijf in het buitenland / emigratie voor links naar organisaties die kunnen ondersteunen met coaching-na-terugkeer, of je in contact kunnen brengen met lotgenoten bij terugkeer uit het buitenland
- om zelf een uitingsvorm voor je reflectie te hebben en anderen te inspireren: start een Experience Journal op JoHo WorldSupporter en schrijf blogs over je emigratie / lang-verblijf-buitenland ervaringen of over de fase na terugkeer
Welke factoren beïnvloeden het proces van gewenning in Nederland na een lang verblijf in het buitenland?
Iedere terugkeerder en ieder terugkeerproces is anders. Toch zijn er verschillende elementen van invloed op de periode waarin je een reversed culture shock kunt ervaren:
- de lengte van de periode dat je in het buitenland was.
- de mate waarin je vrijwillig (eigen keus) of onvrijwillig (een factor buiten jezelf om bepaalde) terugkeert naar Nederland.
- vooruitzicht op een nieuw verblijf in het buitenland: tijdelijke terugkeer naar Nederland, bijvoorbeeld als expatgezin dat na een periode in Nederland aan een nieuw expat bestaan begint.
- de leeftijden van jezelf en eventuele partner en kinderen.
- de mate waarin je tijdens je verblijf in het buitenland betrokken bent gebleven bij Nederland (nieuws, cultuur, oud-collega's, vrienden, familie e.d.).
- de periode waarin je je hebt kunnen voorbereiden op terugkeer, waarin je in het buitenland afscheid hebt kunnen nemen.
- het vinden van werk en/of nieuwe dagbesteding in Nederland.
- of je wel of niet met kinderen terugkeert: over het algemeen dwingen je kinderen je sneller het reguliere bestaan op te pakken.
- de mate waarin je verblijf in het buitenland een succes was, je het als (bijzonder) positief hebt ervaren: dat maakt afscheid nemen en opnieuw wennen vaak lastiger.
- de ervaring die je hebt met afscheid nemen en terugkeren.
- de mate waarin je je hebt weten te integreren in de cultuur in het buitenland, de cultuurverschillen van je nieuwe woonland versus Nederland.
- de mate waarin vrienden, familie, collega's etc. zich kunnen verplaatsen in gevoelens rondom terugkeer, zelf ervaring in het buitenland hebben (gehad).
Veel van onze vrienden, en ook mijn ouders, waren wel op vakantie in Europa geweest maar nooit voor langere tijd buiten Europa. Ze hoorden onze verhalen aan, maar konden zich er niet echt in verplaatsen. De interesse in 'dat rare ver-weg-land' was dan ook vrij snel weer weg, waardoor wij onze verhalen en ervaringen niet echt meer kwijt konden. We hebben bewust een netwerk van repats opgezocht, omdat zij zich wel herkenden.
Venezuela remigrant
Wat zijn aandachtspunten als je na een lang verblijf in het buitenland woonruimte gaat zoeken in Nederland?
- voor sommige terugkeerders zal het logisch zijn terug te keren naar de voormalige woonlocatie; het vertrouwde dorp, de vertrouwde stad of zelfs de voormalige woning. Hou er rekening mee, afhankelijk van de duur van je verblijf in het buitenland, dat deze woonlocatie veranderd kan zijn. Er staan nieuwe gebouwen, je favoriete park is verdwenen, het restaurant waar je altijd ging eten is gesloten, enz.
- wellicht kun je voor een overbruggingsperiode terecht bij vrienden of familie, maar veel terugkeerders ervaren dit niet als ideaal.
- oriënteer je tijdig op de mogelijkheid tijdelijke huisvesting te huren en/of gebruik de makelaarsplatforms voor hernieuwde oriëntatie op woonplaats en koophuizen.
- ben je nog niet zeker van de locatie waar je kunt gaan werken, kies dan in eerste instantie voor een huurhuis zodat je flexibel(er) blijft.
- als remigrant krijg je geen voorrang bij wooninstanties.
- sommige repats kiezen bewust voor een meer internationale woonomgeving dan voorheen; zoeken een woonlocatie in een grote stad met veel internationaal publiek.
- sommigen kiezen tijdelijk voor huisvesting op een internationale expat locatie in Nederland, om de overgang te vergemakkelijken en tegelijkertijd tijd en ruimte te hebben voor het kiezen van een definitieve vestigingsplek. Of om de periode te overbruggen totdat de eigen woning weer beschikbaar is.
- heb je je woning voor vertrek uit Nederland aangehouden en onderverhuurd? Zoek dan tijdig uit per wanneer en op welke manier je het huurcontract kunt beëindigen.
Wat zijn aandachtspunten rondom het naar Nederland meeverhuizen van je inboedel, na een lang verblijf in het buitenland?
- afhankelijk van je woonsituatie in het buitenland kun je ervaren dat je nieuwe woning in Nederland (veel) minder ruimte heeft in en om het huis; hou hier al rekening mee bij het selecteren van goederen als je je inboedel terugverhuist naar Nederland.
- check bij de douane tijdig welke goederen en artikelen je vanuit het buitenland mag invoeren in Nederland.
- wees realistisch over welke goederen, kleding, meubels etc. die je in lokale stijl hebt aangeschaft (en daar goed pasten) ook in Nederland een nieuwe plek gaan krijgen en welke je wellicht beter kunt schenken aan mensen die het in het buitenland goed kunnen gebruiken; veel terugkeerders verhuizen allerlei exotisch materiaal mee terug naar Nederland om er vervolgens haast nooit meer naar om te kijken. Een uitzondering geldt natuurlijk voor artikelen waar je persoonlijk aan gehecht bent geraakt of die je mooie herinneringen laten herbeleven.
Waar op te letten als je vanuit het buitenland een voertuig, boot etc. wilt meenemen naar Nederland?
- neem je een voertuig of boot mee terug? Als het voertuig in je voormalige woonland minstens 6 maanden gebruikt is, op je naam heeft gestaan, en meekomt als 'verhuisgoed', dan kan je het belastingvrij invoeren.
- e.e.a. moet wel worden onderzocht en geregistreerd door de Rijksdienst voor Wegverkeer. Het voertuig moet voldoen aan de eisen op het gebied van de verkeersveiligheid, geluid, milieu en de lichtdoorlatendheid van ruiten.
- de persoon op wiens naam het het kenteken moet komen te staan, moet zelf met het voertuig naar de RDW gaan.
- je mag overigens nog een bepaalde en beperkte tijd met je buitenlandse kenteken op het voertuig rijden. Uiteindelijk moet je er wel voor zorgen dat je weer een Nederlands kenteken krijgt. Als je niet meer met je buitenlandse kenteken in Nederland mag rijden, kunt je online een eendagskenteken bij de RDW aanvragen. Hiermee mag je op de dag van het onderzoek van huis naar het keuringsstation en terug rijden.
- let op, er zijn verschillende procedures bij verhuizing vanuit een lidstaat van de Europese Unie (EU)/van de Europese Vrijhandels Associatie (EVA), of vanuit een land daarbuiten.
- bij verscheping is het uiteraard raadzaam om vóór het aftekenen van de papieren de hoofdfuncties van bijvoorbeeld de auto even na te lopen, en notities te maken van eventuele schades die al aanwezig zijn.
Wat zijn tips en ervaringen met de reverse-culture-shock na een lang verblijf in het buitenland
Na afsluiting van de (in de meeste gevallen optredende) periode van reverse culture shock geven veel teruggekeerden onder andere aan:
- een tolerantere houding te hebben aangenomen ten opzichte van andere culturen en andere zienswijzen
- te kunnen reflecteren op ontwikkeling van en groei in persoonlijke en professionele competenties en vaardigheden
- een meer 'global mindset' te hebben ontwikkeld, met een opener vizier te kijken naar ontwikkelingen in de wereld en Nederland
- een al dan niet gedeeltelijk nieuw pad in te willen slaan, bijvoorbeeld op het gebied van onderhoud van sociale contacten en netwerken, werk, vrijwilligerswerk
- zich aan te sluiten bij netwerken van eveneens teruggekeerde emigranten of expats; juist om de opgedane ervaringen en verhalen te kunnen blijven uitwisselen in een omgeving die begrijpt hoe het is om lange tijd te wonen en werken in het buitenland
Wat kan je doen om je kennis en ervaringen na een lang verblijf in het buitenland te delen?
- tijdens je buitenland ervaring heb je gezien hoe andere volkeren, culturen en religies hun maatschappij organiseren. Het besef dat er 'meer is dan Nederland' maakt je vaak milder. Een eigenschap die je eenmaal terug in Nederland goed kunt toepassen!
- jouw ervaring met het wonen en leven in je voormalige woonland is waardevol voor iemand die die taal aan het leren is, wellicht plannen heeft om zelf te gaan emigreren, of juist ook overweegt om terug te keren naar Nederland.
- informatie over hoe het is om voor lange tijd te wonen in het buitenland of juist om terug te keren naar Nederland is nog erg versnipperd. Dus wil je jouw ervaringen omzetten en delen met anderen: kies zoveel mogelijk voor bijdragen aan structurele platforms.
- start bijvoorbeeld met bloggen op JoHo World Supporter, waar je je terugkeer-na-emigratie blogs kunt delen om daarmee anderen te inspireren.
Checklist Terugkeer na een lang verblijf in het buitenland of emigratie
- Planning
- Motieven
- Bestemming, woonlocatie & woonruimte
- Regelgeving
- Verhuizing
- Sociale voorzieningen, uitkeringen & toeslagen
- Belasting & fiscale zaken
- Werk, onderneming & vrijwilligerswerk
- Verzekeringen
- Visa & Documenten
- Praktische voorbereiding
- Onderwijs & taalcursus
- Cultuur & culture shock
- Gezondheid & Veiligheid
Planning
waar mogelijk tijdig starten met het voorbereiden van een terugkeer; beschouw het eigenlijk als een nieuw "vertrek voor langere tijd"
aandacht besteden aan alle aspecten rondom terugkeer; van werk tot onderwijs, van verzekering tot cultuur shock
al voor vertrek nadenken over manieren waarop je na terugkeer betrokken kunt blijven bij je voormalige woonland
Motieven
bij twijfel wel/niet terugkeren na een lang verblijf in het buitenland: voor alle terugkeerders in kaart brengen van hun motieven om wel (of niet) te willen terugkeren
bij een gevoel van onbehagen of heimwee: onderzoeksperiode instellen voordat je overhaast terugkeert; bespreken van je gevoelens met partner en/of ervaren buitenstaander (coach); realiseer je dat het missen van een "thuis"gevoel vaak niet gebonden is aan een woonlocatie of land
per persoon beschrijven van verwachtingen en persoonlijke doelen rondom en na terugkeer; hou er rekening mee dat de omstandigheden rondom de redenen waarom je (ooit) koos voor vertrek uit Nederland, niet erg veranderd zullen zijn
tijdig betrekken van alle betrokkenen rondom terugkeer; afhankelijk van gezinssamenstelling en leeftijden hoeft het niet vanzelfsprekend te zijn dat iedereen je wens deelt om terug te keren; soms keert ook niet het hele gezin terug naar Nederland
Bestemming, woonlocatie & woonruimte
heroriënteren op woonomgeving en -regio, mede afhankelijk van wat eventueel al voor je wordt geregeld door bijvoorbeeld je werkgever
overwegen van een ander terugkeer-land als je niet gebonden bent aan Nederland; een land dat wellicht beter aansluit bij je wensen omtrent leefklimaat, ruimte, kosten van levensonderhoud etc.
oriënteren op mogelijke overbruggingswoonruimte bij familie, vrienden, kennissen; maak deze periode niet te lang
overwegen van een (al dan niet tijdelijke) terugkeer naar een omgeving waarin veel expats wonen; zeker als je lang in het buitenland bent geweest
al vóór terugkeer contact leggen met verhuur- of verkoopmakelaars; ben je nog niet zeker van werk, woonregio, scholen etc. overweeg dan eerst te gaan huren
rekening houden met het feit dat je terugkeer uit het buitenland geen voorrangspositie oplevert bij woningbouwverenigingen of makelaars
tijdig contact leggen met huurders als je je woning in Nederland tijdelijk hebt onderverhuurd; duidelijke afspraken maken, rekening houdend met het huurcontract
Regelgeving
instellen op (soms) enige weerstand richting terugkeerders; zeker als je lang in het buitenland hebt gewoond staat niet iedereen welwillend tegenover terugkeerders die beroep doen op bijvoorbeeld sociale voorzieningen zonder premies te hebben afgedragen in de tijd dat ze in het buitenland woonden
opnieuw inscbrijven bij de Nederlandse gemeente waar je gaat wonen; o.a. nodig om je aan te kunnen melden voor de (verplichte) basiszorgverzekering. Je hebt hiervoor wel een bewijs nodig waar je gaat wonen (koopakte, huurcontract e.d.)
heb je de Nederlandse nationaliteit niet meer: tijdig starten met het onderzoeken van het proces om weer Nederlander te worden; doe dit voor ieder gezinslid tijdig want dit proces kan soms flink wat tijd en energie vergen
Verhuizing
kritisch keuzes maken welke spullen uit je (buitenlandse) inboedel ook na terugkeer een plek behouden (geef de rest bijvoorbeeld aan een goed doel)
checken van douane regelgeving: niet alles mag mee terug
gebruik maken van de verhuistips bij de Keuzehulp rondom Verhuizing bij lang verblijf in het buitenland
Sociale voorzieningen, uitkeringen & toeslagen
kennis updaten omtrent mogelijkheden, waar noodzakelijk, voor het aanvragen van (tijdelijke) uitkeringen; bijvoorbeeld om de eerste periode na terugkeer te overbruggen
voor terugkeer opbouwen van financiële reserves; het direct krijgen van een uitkering is, afhankelijk van je eerdere woonland, lang niet altijd mogelijk
opnieuw aanvragen van kinderbijslag, zorgtoeslag, huurtoeslag; daarmee dien je wel een nieuwe "binding" met Nederland aan te kunnen tonen
Belasting & fiscale zaken
voor terugkeer: afronden van belastingverplichtingen in het buitenland
na terugkeer: bij je eerstvolgende belastingaangifte opgeven van je in het buitenland bij elkaar gespaarde of belegde vermogen op; daarbij wordt o.a. gekeken naar het in het buitenland ontvangen salaris en/of andere inkomsten, plus de door jou in het buitenland betaalde belastingen -> het saldo daarvan kan in een aantal gevallen heffingsvrij naar Nederland worden overgeheven
afrekenen met eventuele openstaande Nederlandse belastingschulden; deze zullen bij terugkeer op je worden verhaald
Werk, onderneming & vrijwilligerswerk
tijdig -voor terugkeer- oriënteren op de arbeidsmarkt(kansen) in Nederland & starten met het benaderen van potentiële werkgevers; gebruik je bestaande netwerk
voordat je terugkeert: voldoende tijd besteden aan professioneel afscheid nemen bij je werkgever; reflecteer op persoonlijke ontwikkeling en documenteer vaardigheden, capaciteiten en talenten waar mogelijk
tijdig starten met nadenken over functieverwachtingen na terugkeer als je weer bij je (voormalig of uitzendende) werkgever aan de slag gaat; stel je in op tussentijds opgetreden veranderingen in je oude bedrijf
al voor terugkeer nadenken over de manier waarop alle terugkeerders invulling gaan geven aan hun leven na terugkeer: wie gaat werken, bijbaantjes, vrijwillligerswerkactiviteiten, etc.
overwegen -indien mogelijk- van een overbruggingsperiode: ga niet te snel weer aan de slag maar gun jezelf (en je gezin) tijd voor heroriëntatie en gewenning
ga je solliciteren, focus dan op resultaten en bereikte doelen in het buitenland, voorkom dat je verzandt in verhalen hoe avontuurlijk of exotisch het allemaal was; maak voor jezelf een helder verhaal over waarom je (ooit) vertrok en waarom je nu weer bent teruggekeerd; hou het positief
rekening houden met het feit dat, wanneer je terugkeert bij je (voormalig) werkgever, je in een andere positie terecht kan komen: het bedrijf en je collega's hebben zich uiteraard ook doorontwikkeld
Verzekeringen
na inschrijving bij de gemeente weer aanmelden bij een zorgverzekeraar voor de (verplichte) basiszorgverzekering
rekening houden met een mogelijk medisch acceptatieproces & aanvullende vragenlijsten als je je wilt aanmelden voor vrijwillige aanvullende ziektekostenverzekering
tijdig regelen van een doorlopende reis- en annuleringsverzekering
regelen van de diverse andere verzekeringen: van inboedel tot aansprakelijkheid, van WA verzekering (auto) tot ongevallen, en van woonhuis/opstal tot rechtsbijstand
Visa & Documenten
onderzoeken met welke status (nationaliteit, staatsburgerschap) je terugkeert naar Nederland en of je bijvoorbeeld een verblijfsvergunning of machtiging tot voorlopig verblijf nodig hebt
regelen van een bewijs van uitschrijving van het land waar je vertrekt (waar mogelijk)
regelen van registratie van je kinderen in Nederland, als dat nog niet eerder is gedaan
omzetten van in het buitenland behaalde rijbewijzen
legaliseren van internationale documenten (trouwaktes, geboorteaktes), certificaten en diploma's (van jezelf, van je kinderen)
Praktische voorbereiding
vóór terugkeer voldoende tijd en aandacht besteden aan het afscheid nemen van vrienden, kennissen, collega's; bewaak dat proces extra zorgvuldig als je terugkeert met kinderen (zie ook de tips bij de keuzehulp rondom vertrekken uit Nederland)
al voor terugkeer contact leggen met andere teruggekeerde expats; contact kan helpen bij het gewenningsproces
rekening houden met een fase van boosheid of verdriet van je kinderen rondom het "moeten terugkeren"; bereid hen gefaseerd voor op allerlei aspecten van Nederland en maak afspraken over contactmogelijkheden met vrienden die achterblijven
onderzoeken van activiteiten die je kinderen na terugkeer kunnen ondernemen die hen helpen bij het gewenningsproces; denk aan sport, verenigingen
Onderwijs & taalcursus
tijdig starten met het opvragen van internationale schooldossiers
(her)oriënteren op het Nederlandse schoolsysteem en, afhankelijk van keuzes rondom woonlocatie, voor al je kinderen passend vervolgonderwijs; leg waar mogelijk contact met scholen voor terugkeer
oriënteren op mogelijkheden voor het opnieuw leren, of aanvullen van je kennis omtrent, het Nederlands
zijn je kinderen meertalig: uitzoeken van manieren om hun kennis en vaardigheid van de andere talen dan Nederlands op peil te houden
rekening houden met een soms pittig aanpassingsproces van je kinderen op hun nieuwe school; systemen zijn anders dan gewend, omgang met docenten en leeftijdsgenoten is anders, etc.
indien mogelijk: zodanig inplannen van het terugkeermoment dat het logisch past in de schoolcarrière van je kind(eren)
uitzoeken of je kind eenmaal terug op school tijdelijk een schoolbuddy kan krijgen, die hem of haar (opnieuw) wegwijs maakt
bij studerende kinderen: ruim voor terugkeer naar Nederland starten met aanmeldprocessen, zoeken van woonruimte, studieverenigingen e.d.
Cultuur & culture shock
volgen van een culturele voorbereidingscursus als je lang uit Nederland weg bent geweest; Nederland zal veranderd zijn in de tijd dat je weg was
rekening houden met een gevoel van ontheemding of vervreemding; zelfs de voormalige eigen woonomgeving kan in de tussentijd flink veranderd zijn
rekening houden met het feit dat niet iedereen zal begrijpen dat het terugkeren uit het buitenland een flinke schok teweeg kan brengen, dat terugkeerders moeite kunnen hebben met zich opnieuw aanpassen
(opnieuw) verdiepen in de verschillende culture shock fasen; pas op dat je een niet te negatieve houding ten opzichte van Nederland aanneemt na een inspirerende tijd in het buitenland
instellen op het Flying Dutchman syndroom, bij jezelf of bij je kinderen (zie de Keuzehulp Cultuur & culture shock voor uitleg)
hulp vragen bij het opnieuw wennen aan Nederland en verdiepen in de factoren die van invloed zijn op dit gewenningsproces
rekening houden met het feit dat vooral voor jonge kinderen "Nederland" net zo vreemd is
Gezondheid & Veiligheid
regelen van internationale medische dossiers (huisarts, kliniek, ziekenhuis, tandarts), nog vóór vertrek
na terugkeer regelen van een medische check-up van alle gezinsleden; idem tandarts
aanmelden bij huisarts en tandarts in je nieuwe woonregio; informeer naar eventuele wachtlijsten en recente ontwikkelingen
Terugkeer naar Nederland en remigratie na lang verblijf in buitenland of emigratie
