Een curriculum vitae waarin staat dat je jaren in het buitenland hebt gewerkt is waardevol, maar kan werkgevers ook afschrikken. Let daar ook op in eventuele gesprekken.

• leg de focus op resultaten: beschrijf niet zozeer "hoe leuk of exotisch" het was, maar focus op wat je in het buitenland hebt bereikt, wat je resultaten zijn. Welke markt heb je veroverd, welke conflicten heb je op weten te lossen, hoe zijn mensen of organisaties door jou veranderd?
• maak duidelijk op welke schaal je hebt gewerkt in het buitenland: bij een bedrijf van twee, twintig of tweehonderd mensen; stond je vijf dagen per week voor de klas of gaf je incidenteel les, etc.
• maak selecties afhankelijk van het type toekomstig werkgever: als terugkeerder uit het buitenland heb je niet zelden zóveel ervaringen opgedaan en 'verhalen te vertellen', dat je sollicitatie warrig kan worden als je alles aan bod wilt laten komen. Dat is vaak ook niet nodig.
• geef je toekomstig werkgever inzicht: maak duidelijk wat je beweegredenen zijn geweest om destijds uit Nederland te vertrekken en nu weer terug te keren; focus daarbij op positieve redenen, voorkom een klaagzang (je bent immers terug) en vermijd uit te stralen dat je ondoordacht wegging.
• maak inzichtelijk wat het verblijf in het buitenland je opgeleverd heeft (vooral de zaken die relevant kunnen zijn voor je toekomstige werk): om kunnen gaan met verschillende visies, culturen, gewoontes, jezelf staande kunnen houden, een open vizier hebben gekregen, etc.

• de ervaring die je voor het bedrijf hebt opgedaan bij een vestiging in het buitenland is bijzonder waardevol; het werken in een andere culturele context, ervaring opdoen met internationaal zakendoen, jezelf redden met allerlei extra regelzaken in het buitenland, een vergroot netwerk aan regionale of wereldwijde contacten.
• toch blijkt het niet vanzelfsprekend, ondanks de investeringen, dat de kennis en ervaring die je hebt opgedaan ook daadwerkelijk zal worden benut, zelfs niet als je wel werkt voor een op de internationale markt georiënteerd bedrijf.
• hou er daarnaast rekening mee dat je bedrijf zich in de periode dat jij in het buitenland was heeft door-ontwikkeld. Bij een bedrijf dat veel ervaring heeft met uitzendingen zal je in bepaalde mate op de hoogte zijn gehouden van deze ontwikkelingen, bij andere bedrijven zal je jezelf op de hoogte moeten hebben gehouden. Bij terugkeer kan het zijn dat je oude functie niet meer beschikbaar is, of dat je in een tijdelijke job of project wordt geplaatst. Dat hoeft niet per definitie iets negatiefs te zijn, maar het is wel iets om rekening mee te houden.
• terugkerende expats verwachten nog wel eens, door hun professionele en persoonlijke groei, een promotie bij terugkeer (in functie, in salaris); dit is voor veel bedrijven zeker geen vanzelfsprekendheid; hou afhankelijk van je functie en ervaring rekening met 'een stap terug'.
• een substantieel deel van de terugkerende expats besluit binnen een jaar na terugkeer ontslag te nemen bij het oude bedrijf. Veel repats starten uiteindelijk een eigen bedrijf of bieden zich aan als coach of consultant, om de zelfstandigheid die ze in het buitenland hebben ervaren weer op te zoeken.

Op de vestiging van ons bedrijf in Beijing heb ik een bijzondere tijd gehad. Ik was een soort centrale spil bij bezoek van buitenlandse delegaties, mocht overal aanschuiven, ontmoette bijzondere mensen uit China op hoog niveau. Terug in Nederland was ik eigenlijk weer een van de velen. Een bijzondere ervaring in China, maar na terugkeer moest ik flink wennen aan die andere status.

China repat

• Schrijf je binnen 5 dagen na aankomst weer in bij de gemeentelijke basisadministratie van de gemeente waar je gaat wonen (dus niet bij de gemeente waar je ooit hebt gewoond -tenzij je er opnieuw gaat wonen- en ook niet bij de gemeente waar je ooit bent geboren)
• Voor inschrijving bij de gemeente is wel een soort 'woon'bewijs (adres) nodig, zoals een huurovereenkomst, eigendomsbewijs of toestemming tot inwoning van de eigenaar.
• Na inschrijving kun je je ook weer aanmelden voor een zorgverzekering.

Terugkeren ervaarden wij, als hoogopgeleid gezin dat voor emigratie altijd hard werkte en belasting betaalde in Nederland, als pittig. Na maanden vergeefs werk zoeken en logeren bij vrienden klopten we aan bij de gemeente met een verzoek om tijdelijke hulp, een overbrugging om weer op eigen benen te kunnen staan. Kort gezegd: we werden nergens in geholpen, soms echt tegengewerkt en meerdere keren redelijk onbeschoft behandeld.

Tunesië (r)emigrant

Ik ben nu na een lang verblijf op de Antillen weer 6 maanden terug in Nederland. Heb geen grote problemen ondervonden, werd bij de diverse regelzaken altijd netjes geholpen. Ik was vanuit de Antillen al aan het solliciteren bij Nederlandse werkgevers, met sollicitatiegesprekken via Skype. Had snel een baantje en klein appartement gevonden, had wat spaargeld om rond te kunnen komen, en kon vanuit die startsituatie een andere baan en groter appartement vinden.

Antillen (r)emigrant

• bij vertrek uit Nederland heb je met een zogenaamd M-biljet je "laatste" belastingaangifte doorgegeven (zie Keuzekit Regelen & Regelgeving).
• keer je vervolgens terug naar Nederland, dan is de daaropvolgende belastingaangifte cruciaal: je geeft dan het in de periode in het buitenland bij elkaar gespaard of belegd vermogen op.
• als je kan aantonen dat je (keurig) belasting hebt betaald over je salaris in het buitenland dan is er normaliter niets aan de hand (natuurlijk moet je in het buitenland opgebouwd vermogen wel overeenkomen met je in het buitenland ontvangen salaris en/of andere inkomsten).
• het saldo van je inkomsten minus (aantoonbaar) betaalde belastingen kan je normaal gesproken vervolgens om laten zetten in willekeurige valuta, en met een bankoverschrijving uit het buitenland naar Nederland overzetten, zonder dat daar extra heffingen over worden berekend.

• heb je in je huidige woonland schulden of bijvoorbeeld belastingverplichtingen openstaan probeer deze dan voor remigratie volledig af te handelen.
• belastingschulden blijven uiteraard openstaan en kunnen via verdragen alsnog op je worden verhaald.
• had je destijds bij vertrek uit Nederland een openstaande belastingschuld dan kan dit bij remigratie problemen veroorzaken rondom bijvoorbeeld verlenging of vernieuwing van je paspoort; er zijn termijnen waarop openstaande schulden verjaren maar deze termijn kan door de Belastingdienst worden verlengd.
• had je destijds bij vertrek uit Nederland andere schulden, bijvoorbeeld huurachterstand, dan kan het zijn (afhankelijk van de lengte van de periode dat je niet in Nederland was) dat deze zijn 'kwijtgescholden' of verjaard. Hou er wel rekening mee dat, zeker waar het gaat om huurschulden, systemen steeds beter op elkaar zijn aangesloten en je als wanbetaler geregistreerd kan staan.

Tip: check altijd de up-to-date regel- en wetgeving; beleid is aan veranderingen onderhevig.

• als je tijdens je verblijf in het buitenland getrouwd bent en/of kinderen hebt en je wilt je partner en kinderen meenemen bij terugkeer naar Nederland, dan krijg je veelal te maken met het integratietraject (zoals alle migranten in Nederland).
• je partner en kinderen mogen ook in Nederland verblijven als:
  • je de Nederlandse nationaliteit hebt of verblijfsvergunning hebt.
  • het familie- of gezinslid bij je gaat wonen.
  • je voldoende geld hebt om je familie- of gezinslid te onderhouden. Dit betekent: je verdient minimaal het wettelijk minimumloon. 
• ga je (weer) in Nederland werken en neem je (niet-Nederlandse) familie- of gezinsleden mee naar Nederland? Als jullie tegelijk Nederland inreizen, is het handig als de werkgever de aanvragen voor de verblijfsvergunning voor hen tegelijk indient met die van jezelf.
• heeft je (niet-Nederlandse) partner werk dat hij mee kan nemen naar Nederland (bijvoorbeeld werk in Nederland voor een buitenlandse werkgever, of werk als freelancer) dan is er in het algemeen geen werkvergunning nodig; wel is het noodzakelijk uit te zoeken onder welk belastingregime (dat van het land van de buitenlandse werkgever of dat van Nederland) inkomstenbelasting betaalt moet worden; dat hangt onder andere af van eventuele belastingverdragen tussen beide landen.
• voor een meekomende niet-Nederlandse partner kan het raadzamer zijn alleen een verblijfsvergunning aan te vragen en niet de Nederlandse nationaliteit; doe je dit wel dan is de kans groot dat hij of zij de eigen nationaliteit moet afstaan (indien mogelijk, sommige landen staan dit niet toe). Het Nederlandse beleid rondom dubbele nationaliteiten wordt steeds strenger.
• er zijn extra voorwaarden, zoals:
  • je familie- of gezinslid moet over een paspoort beschikken.
  • laat zich inschrijven in de Basisregistratie Personen.
  • verzekert zich tegen ziektekosten binnen 4 maanden na afgifte van de verblijfsvergunning.
  • en neemt deel aan een inburgeringstraject.
• je familie- of gezinslid moet zich al in het buitenland voorbereiden op het verblijf in Nederland; dat geldt sowieso voor familie- of gezinsleden vanaf 18 jaar tot de wettelijke AOW-leeftijd die een machtiging tot voorlopig verblijf nodig hebben om Nederland in te reizen.
  • zij zijn verplicht het basisexamen inburgering buitenland te doen bij de Nederlandse ambassade of het Nederlandse consulaat.
  • hierbij wordt de basiskennis van de Nederlandse taal en samenleving getoetst.
  • pas als je familie- of gezinslid in het buitenland is geslaagd voor dit basisexamen, kun je de aanvraag voor een machtiging tot voorlopig verblijf indienen.
  • het resultaat is 1 jaar geldig. Na het behalen van het examen heb je dus 1 jaar de tijd om een aanvraag in te dienen.
• voor een partner geldt dat het kan gaan om een echtgenoot of echtgenote, een geregistreerd partner of een ongehuwd partner. In dat laatste geval moeten jij en je partner een “duurzame en exclusieve relatie” met elkaar hebben. Ook moeten jullie allebei minimaal 21 jaar oud zijn.
• voor adoptie- en pleegkinderen gelden andere voorwaarden van voor kinderen die onder je rechtmatig gezag staan.
• als je eenmaal in Nederland gaat scheiden en niet meer samenwoont met je echtgenote en kinderen, dan voldoen zij niet meer aan de voorwaarden voor een verblijfsvergunning als familie- of gezinslid. Dit kan gevolgen hebben; situaties worden individueel bekeken.

Los van de 'technische' details bij het terugkeren naar Nederland met een niet-Nederlandse partner, zijn er ook de volgende aandachtspunten:

• afhankelijk van de manier waarop je terugkeert, de voorzieningen die een eventuele Nederlandse werkgever biedt en de tijd die je Nederlandse partner na terugkeer wel of niet heeft, moet je er als buitenlands partner rekening mee houden dat veel regelzaken op jezelf aankomen.
• dat kan nog wel eens lastig zijn als je de Nederlandse taal nog niet voldoende beheerst; denk aan het regelen van school, huisvesting, het opbouwen van een sociaal netwerk, het vinden van betaald of vrijwilligerswerk, etc.
• het kan waardevol zijn je als buitenlands partner aan te sluiten bij een internationaal netwerk in Nederland, bijvoorbeeld gericht op expat partners.
• ieder individu dat 'terugkeert' uit het buitenland heeft een periode van gewenning en acceptatie nodig; dat proces kan extra intensief zijn wanneer er een Nederlander met een niet-Nederlandse partner bij betrokken is. Terugkeer en gewenning wordt dan vaak anders ervaren, de diverse fasen bij terugkeer worden anders doorlopen of varieren in duur. Zo veel mogelijk open blijven communiceren is dan helemaal essentieel.

 Planning

 waar mogelijk tijdig starten met het voorbereiden van een terugkeer; beschouw het eigenlijk als een nieuw "vertrek voor langere tijd"

 aandacht besteden aan alle aspecten rondom terugkeer; van werk tot onderwijs, van verzekering tot cultuur shock

 al voor vertrek nadenken over manieren waarop je na terugkeer betrokken kunt blijven bij je voormalige woonland

 Motieven

 bij twijfel wel/niet terugkeren na een lang verblijf in het buitenland: voor alle terugkeerders in kaart brengen van hun motieven om wel (of niet) te willen terugkeren

 bij een gevoel van onbehagen of heimwee: onderzoeksperiode instellen voordat je overhaast terugkeert; bespreken van je gevoelens met partner en/of ervaren buitenstaander (coach); realiseer je dat het missen van een "thuis"gevoel vaak niet gebonden is aan een woonlocatie of land

 per persoon beschrijven van verwachtingen en persoonlijke doelen rondom en na terugkeer; hou er rekening mee dat de omstandigheden rondom de redenen waarom je (ooit) koos voor vertrek uit Nederland, niet erg veranderd zullen zijn

 tijdig betrekken van alle betrokkenen rondom terugkeer; afhankelijk van gezinssamenstelling en leeftijden hoeft het niet vanzelfsprekend te zijn dat iedereen je wens deelt om terug te keren; soms keert ook niet het hele gezin terug naar Nederland

 Bestemming, woonlocatie & woonruimte

 heroriënteren op woonomgeving en -regio, mede afhankelijk van wat eventueel al voor je wordt geregeld door bijvoorbeeld je werkgever

 overwegen van een ander terugkeer-land als je niet gebonden bent aan Nederland; een land dat wellicht beter aansluit bij je wensen omtrent leefklimaat, ruimte, kosten van levensonderhoud etc.

 oriënteren op mogelijke overbruggingswoonruimte bij familie, vrienden, kennissen; maak deze periode niet te lang

 overwegen van een (al dan niet tijdelijke) terugkeer naar een omgeving waarin veel expats wonen; zeker als je lang in het buitenland bent geweest

 al vóór terugkeer contact leggen met verhuur- of verkoopmakelaars; ben je nog niet zeker van werk, woonregio, scholen etc. overweeg dan eerst te gaan huren

 rekening houden met het feit dat je terugkeer uit het buitenland geen voorrangspositie oplevert bij woningbouwverenigingen of makelaars

 tijdig contact leggen met huurders als je je woning in Nederland tijdelijk hebt onderverhuurd; duidelijke afspraken maken, rekening houdend met het huurcontract

 Regelgeving

 instellen op (soms) enige weerstand richting terugkeerders; zeker als je lang in het buitenland hebt gewoond staat niet iedereen welwillend tegenover terugkeerders die beroep doen op bijvoorbeeld sociale voorzieningen zonder premies te hebben afgedragen in de tijd dat ze in het buitenland woonden

 opnieuw inscbrijven bij de Nederlandse gemeente waar je gaat wonen; o.a. nodig om je aan te kunnen melden voor de (verplichte) basiszorgverzekering. Je hebt hiervoor wel een bewijs nodig waar je gaat wonen (koopakte, huurcontract e.d.)

 heb je de Nederlandse nationaliteit niet meer: tijdig starten met het onderzoeken van het proces om weer Nederlander te worden; doe dit voor ieder gezinslid tijdig want dit proces kan soms flink wat tijd en energie vergen

 Verhuizing

 kritisch keuzes maken welke spullen uit je (buitenlandse) inboedel ook na terugkeer een plek behouden (geef de rest bijvoorbeeld aan een goed doel)

 checken van douane regelgeving: niet alles mag mee terug

 gebruik maken van de verhuistips bij de Keuzehulp rondom Verhuizing bij lang verblijf in het buitenland

 Sociale voorzieningen, uitkeringen & toeslagen

 kennis updaten omtrent mogelijkheden, waar noodzakelijk, voor het aanvragen van (tijdelijke) uitkeringen; bijvoorbeeld om de eerste periode na terugkeer te overbruggen

 voor terugkeer opbouwen van financiële reserves; het direct krijgen van een uitkering is, afhankelijk van je eerdere woonland, lang niet altijd mogelijk

 opnieuw aanvragen van kinderbijslag, zorgtoeslag, huurtoeslag; daarmee dien je wel een nieuwe "binding" met Nederland aan te kunnen tonen

 Belasting & fiscale zaken

 voor terugkeer: afronden van belastingverplichtingen in het buitenland

 na terugkeer: bij je eerstvolgende belastingaangifte opgeven van je in het buitenland bij elkaar gespaarde of belegde vermogen op; daarbij wordt o.a. gekeken naar het in het buitenland ontvangen salaris en/of andere inkomsten, plus de door jou in het buitenland betaalde belastingen -> het saldo daarvan kan in een aantal gevallen heffingsvrij naar Nederland worden overgeheven

 afrekenen met eventuele openstaande Nederlandse belastingschulden; deze zullen bij terugkeer op je worden verhaald

 Werk, onderneming & vrijwilligerswerk

 tijdig -voor terugkeer- oriënteren op de arbeidsmarkt(kansen) in Nederland & starten met het benaderen van potentiële werkgevers; gebruik je bestaande netwerk

 voordat je terugkeert: voldoende tijd besteden aan professioneel afscheid nemen bij je werkgever; reflecteer op persoonlijke ontwikkeling en documenteer vaardigheden, capaciteiten en talenten waar mogelijk

 tijdig starten met nadenken over functieverwachtingen na terugkeer als je weer bij je (voormalig of uitzendende) werkgever aan de slag gaat; stel je in op tussentijds opgetreden veranderingen in je oude bedrijf

 al voor terugkeer nadenken over de manier waarop alle terugkeerders invulling gaan geven aan hun leven na terugkeer: wie gaat werken, bijbaantjes, vrijwillligerswerkactiviteiten, etc.

 overwegen -indien mogelijk- van een overbruggingsperiode: ga niet te snel weer aan de slag maar gun jezelf (en je gezin) tijd voor heroriëntatie en gewenning

 ga je solliciteren, focus dan op resultaten en bereikte doelen in het buitenland, voorkom dat je verzandt in verhalen hoe avontuurlijk of exotisch het allemaal was; maak voor jezelf een helder verhaal over waarom je (ooit) vertrok en waarom je nu weer bent teruggekeerd; hou het positief

 rekening houden met het feit dat, wanneer je terugkeert bij je (voormalig) werkgever, je in een andere positie terecht kan komen: het bedrijf en je collega's hebben zich uiteraard ook doorontwikkeld

 Verzekeringen

 na inschrijving bij de gemeente weer aanmelden bij een zorgverzekeraar voor de (verplichte) basiszorgverzekering

 rekening houden met een mogelijk medisch acceptatieproces & aanvullende vragenlijsten als je je wilt aanmelden voor vrijwillige aanvullende ziektekostenverzekering

 tijdig regelen van een doorlopende reis- en annuleringsverzekering

 regelen van de diverse andere verzekeringen: van inboedel tot aansprakelijkheid, van WA verzekering (auto) tot ongevallen, en van woonhuis/opstal tot rechtsbijstand

 Visa & Documenten

 onderzoeken met welke status (nationaliteit, staatsburgerschap) je terugkeert naar Nederland en of je bijvoorbeeld een verblijfsvergunning of machtiging tot voorlopig verblijf nodig hebt

 regelen van een bewijs van uitschrijving van het land waar je vertrekt (waar mogelijk)

 regelen van registratie van je kinderen in Nederland, als dat nog niet eerder is gedaan

 omzetten van in het buitenland behaalde rijbewijzen

 legaliseren van internationale documenten (trouwaktes, geboorteaktes), certificaten en diploma's (van jezelf, van je kinderen)

 Praktische voorbereiding

 vóór terugkeer voldoende tijd en aandacht besteden aan het afscheid nemen van vrienden, kennissen, collega's; bewaak dat proces extra zorgvuldig als je terugkeert met kinderen (zie ook de tips bij de keuzehulp rondom vertrekken uit Nederland)

 al voor terugkeer contact leggen met andere teruggekeerde expats; contact kan helpen bij het gewenningsproces

 rekening houden met een fase van boosheid of verdriet van je kinderen rondom het "moeten terugkeren"; bereid hen gefaseerd voor op allerlei aspecten van Nederland en maak afspraken over contactmogelijkheden met vrienden die achterblijven

 onderzoeken van activiteiten die je kinderen na terugkeer kunnen ondernemen die hen helpen bij het gewenningsproces; denk aan sport, verenigingen

 Onderwijs & taalcursus

 tijdig starten met het opvragen van internationale schooldossiers

 (her)oriënteren op het Nederlandse schoolsysteem en, afhankelijk van keuzes rondom woonlocatie, voor al je kinderen passend vervolgonderwijs; leg waar mogelijk contact met scholen voor terugkeer

 oriënteren op mogelijkheden voor het opnieuw leren, of aanvullen van je kennis omtrent, het Nederlands

 zijn je kinderen meertalig: uitzoeken van manieren om hun kennis en vaardigheid van de andere talen dan Nederlands op peil te houden

 rekening houden met een soms pittig aanpassingsproces van je kinderen op hun nieuwe school; systemen zijn anders dan gewend, omgang met docenten en leeftijdsgenoten is anders, etc.

 indien mogelijk: zodanig inplannen van het terugkeermoment dat het logisch past in de schoolcarrière van je kind(eren)

 uitzoeken of je kind eenmaal terug op school tijdelijk een schoolbuddy kan krijgen, die hem of haar (opnieuw) wegwijs maakt

 bij studerende kinderen: ruim voor terugkeer naar Nederland starten met aanmeldprocessen, zoeken van woonruimte, studieverenigingen e.d.

 Cultuur & culture shock

 volgen van een culturele voorbereidingscursus als je lang uit Nederland weg bent geweest; Nederland zal veranderd zijn in de tijd dat je weg was

 rekening houden met een gevoel van ontheemding of vervreemding; zelfs de voormalige eigen woonomgeving kan in de tussentijd flink veranderd zijn

 rekening houden met het feit dat niet iedereen zal begrijpen dat het terugkeren uit het buitenland een flinke schok teweeg kan brengen, dat terugkeerders moeite kunnen hebben met zich opnieuw aanpassen

 (opnieuw) verdiepen in de verschillende culture shock fasen; pas op dat je een niet te negatieve houding ten opzichte van Nederland aanneemt na een inspirerende tijd in het buitenland

 instellen op het Flying Dutchman syndroom, bij jezelf of bij je kinderen (zie de Keuzehulp Cultuur & culture shock voor uitleg)

 hulp vragen bij het opnieuw wennen aan Nederland en verdiepen in de factoren die van invloed zijn op dit gewenningsproces

 rekening houden met het feit dat vooral voor jonge kinderen "Nederland" net zo vreemd is

 Gezondheid & Veiligheid

 regelen van internationale medische dossiers (huisarts, kliniek, ziekenhuis, tandarts), nog vóór vertrek

 na terugkeer regelen van een medische check-up van alle gezinsleden; idem tandarts

 aanmelden bij huisarts en tandarts in je nieuwe woonregio; informeer naar eventuele wachtlijsten en recente ontwikkelingen