Wonen in Panama

Hoe werkt het ziektekosten- en gezondheidszorgsysteem in Panama?

• Het gezondheidszorgsysteem in Panama wordt gefinancierd vanuit belastingen en beheerd door
  • Caja de Seguro Social (CSS), het Sociaal Veiligheidsfonds (dat naast zorg ook bv. de pensioenen regelt) en
  • Ministerio de Salud (MINSA), het ministerie van Volksgezondheid (dat het zorgbeleid vaststelt, administratie coördineert én zorg biedt)
• MINSA beheert openbare klinieken ('polyclinica') en voordelige regionale ziekenhuizen.
• CSS beheert een aantal openbare ziekenhuizen, gericht op mensen die via hun loonlijst (werkgevers- en werknemersbijdragen) in het sociale zekerheidsfonds van de overheid vallen. Dat is in Panama zo'n 80% van de bevolking.
• Veel artsen in Panama hebben in de USA, Mexico, Cuba of Europa gestudeerd en spreken vaak redelijk tot goed Engels.
• Artsen die bij de particuliere ziekenhuizen en klinieken werken, zijn in Panama volgens de wet verplicht om ook een minimum aantal uren bij openbare ziekenhuizen te werken.
• Zoals overal in Midden-Amerika, vind je de betere ziekenhuizen en klinieken in of nabij steden als Panama City, San Miguelito, Arraiján, Chitré, Colón, David, Changuinola. Kleinere health centers vind je ook buiten de grotere steden. In o.a. Boquete, Coronado en Chiriqui wordt ook goede zorg geboden, maar ondanks een grote expat-bevolking is er vaak beperkte capaciteit.
• Met name Panama City en David zijn goede bestemmingen voor medisch toerisme, met name voor cosmetische en orthopedische zorg.
• Ook al betaal je in Panama net zo makkelijk met Amerikaanse dollars, toch is de gezondheidszorg -openbaar of particulier- vaak relatief (veel) voordeliger ten opzichte van USA of Europa.

Hoe is de openbare zorg in Panama geregeld?

• Zelfstandig ondernemers, maar ook expats, emigranten en digital nomads, die van de openbare gezondheidszorg gebruik willen maken kunnen terecht bij MINSA klinieken en ziekenhuizen.
• Hou wel rekening met echt minimale faciliteiten in de meeste door MINSA beheerde zorginstellingen, met weinig privacy en comfort. Deze zorg leunt vaak nog sterk op ondersteuning door familieleden, wordt vanuit oudere gebouwen geboden. Er is een beperkt aantal bedden en de apparatuur is vaak verouderd. Expats geven aan dat de wachttijden lang zijn en dat er bijvoorbeeld lang niet altijd voldoende of schoon beddengoed aanwezig is.
• Alleen inwoners met een permanente verblijfsvergunning kunnen bij CSS instellingen terecht, mits men belasting betaalt in Panama.
• Onder de MINSA en CSS zorg valt over het algemeen niet: oogzorg, tandarts, geestelijke gezondheidszorg, fysiotherapie, aanvullende zorg en veel medicijnen.
• Het vooraf inplannen van een afspraak in een MINSA of CSS ziekenhuis is veelal niet mogelijk; ga er gewoon heen en stel je in op een lange wachtijd: veel patiënten, weinig artsen.

Hoe is de private zorg in Panama geregeld?

• Redenen om voor private gezondheidszorg te kiezen in Panama zijn, net als in veel andere landen wereldwijd, o.a. de kortere wachtlijsten en de betere faciliteiten in de particuliere klinieken.
• Zeker de particuliere ziekenhuizen met een Joint Commission International (JCI) -accreditatie zijn kwalitatief goed. Vaak onderhouden zij nauwe banden met Amerikaanse instellingen.
• Privézorg is veel duurder dan de openbare voorzieningen, maar het is nog steeds aanzienlijk goedkoper dan in de VS en Europa. Hou er wel rekening mee dat je vooraf betaalt (geschatte zorgkosten).
• Heb je een internationale ziektekostenverzekering, vraag dan om een pré-autorisatie als je zorg in een particulier ziekenhuis wilt afnemen.
• Om af te spreken in een particulier ziekenhuis of kliniek, kun je in de meeste gevallen zelf een afspraak inplannen via de website van de instelling, of vooraf bellen. Soms moet je vooraf een formulier invullen.

Hoe is de huisarts in Panama geregeld?

• De gezondheidszorg vindt in Panama plaats in ziekenhuizen, klinieken en -buiten de grotere steden- health care centers.
• Ben je op zoek naar zorg, plan dan -al dan niet in overleg met je internationale ziektekostenverzekeraar- een bezoek bij een ziekenhuis of kliniek in.
• Bij de meeste particuliere klinieken en healthcare centers kun je gewoon binnenlopen, of online of per telefoon een afspraak inplannen. Soms is het ook mogelijk om vooraf wat informatie in te winnen via whatsapp, of kun je bv. al een foto toesturen. Vaak zal de arts je vragen langs te komen.
• Sommige (expat) klinieken bieden ook home services aan, waarbij het mogelijk is dat de arts je thuis bezoekt. Uiteraard betaal je daar extra voor. De arts kan basistesten doen en medicatie voorschrijven.
• Check altijd vooraf met je (expat)verzekering -noodhulp daargelaten- met welke private ziekenhuizen afspraken zijn gemaakt, zodat je zeker weet dat de door een specialist/ziekenhuis verleende zorg ook vergoed wordt.

Hoe is de tandarts in Panama geregeld?

• In Panama valt de basis-tandzorg buiten de 'openbare gezondheidszorg' (MINSA/CSS).
• Over het algemeen zijn de betere tandartsen ('dentistas') in de grotere en middelgrote steden in Panama verbonden aan de grotere ziekenhuizen. Zij volgen de internationale standaarden, voor een zeer redelijke prijs.
• Doe goed onderzoek naar welke praktijk je kiest. De Panama Dental Association houdt databases bij waar je kunt zoeken op naam, specialiteit, locatie en gesproken taal. Als je niet zeker bent van een bepaalde procedure, vraag dan om een second opinion of een prijsindicatie bij een andere aanbieder.
• Omdat Panama veel "medisch toerisme" kent, zeker rondom de tandzorg, vind je op behoorlijk wat locaties tandartsen die redelijk tot goed Engels spreken en werken met internationale materialen en standaarden.
• Vergeleken met de USA en Europa zijn behandelingen bij een tandarts in Panama echt véél voordeliger.

Hoe is de zwangerschaps- en kraamzorg in Panama geregeld?

• De geboorte van een baby in Panama vindt normaliter plaats in het openbare of private ziekenhuis. Thuisbevallen kan, maar is niet gebruikelijk.
• De reguliere checks in de beginmaanden van je zwangerschap vinden plaats in een reguliere kliniek dichtbij je woonlocatie.
• Om te bevallen kies je een ziekenhuis/kliniek en kinderarts die je tijdens de bevalling zal ondersteunen. Je kunt ook gebruik maken van een verloskundige ('partera').
• Het is niet ongebruikelijk om vooraf meerdere klinieken te bezoeken en vragen te stellen over de geboortezorg die wordt geboden, zodat je een bewuste keuze kunt maken. Vraag bv. ook wat het beleid is rondom keizersnedes of borstvoeding; in sommige klinieken wil men nog wel eens (teveel) sturen op de commercieel meer aantrekkelijke procedures.
• Zwangerschapscursussen zijn in de grote steden en expat locaties aanwezig, maar daarbuiten minder of niet. In de meer afgelegen gebieden leunt men nog sterker op traditionele methoden van zwangerschap en geboorte, met hulp van een vroedvrouw.
• Wil je na de geboorte kraamhulp, dan huur je zelf een verpleegster in.
• Na de geboorte word je in jouw kliniek of ziekenhuis ingepland voor maandelijkse controles; vanaf het eerste jaar wordt dat driemaandelijks.
• Iedereen die in Panama wordt geboren, is automatisch Panamees burger.
• De geboorte moet worden geregistreerd bij de burgerlijke stand in Panama. Het ziekenhuis zal dit veelal automatisch doen, mits ze de ID's (paspoort, verblijfskaart) hebben van beide ouders nodig. Ook zijn er twee getuigen nodig, zijnde niet de ouders. Je krijgt de geboorteakte al in het ziekenhuis.
• Is er sprake van een thuisbevalling, dan moet je de geboorte zelf registreren. Dat doe je zelf, of een grootouder/advocaat.

Hoe is de apotheek in Panama geregeld?

• Mocht je je reisapotheek onderweg aan willen vullen, bij apotheken (farmacias) in Panama zijn redelijk veel soorten medicijnen verkrijgbaar.
• Een aantal geneesmiddelen is in Panama zonder recept verkrijgbaar.

Hoe veilig en onveilig is een reis of verblijf in Panama?

Waar moet je in Panama op letten op het gebied van veiligheid?

• Panama is in beginsel een relatief veilig, politiek stabiel land in Midden-Amerika. Zeker vergeleken met enkele buurlanden in de regio.
• Maar ook in Panama zijn drugsbendes actief en vinden overvallen en berovingen plaats.
• Criminaliteit in Panama gaat van relatief onschuldig (zoals zakkenrollers), tot gewelddadige overvallen en soms zelfs verkrachting en moord.
• Met name in sommige wijken van Panama City en Colón vindt (drugsgerelateerde) bendecriminaliteit plaats. De Panama-ruïnes van Panama Viejo zijn veilig om te bezoeken, maar de wijken om de ruïnes heen niet.
• Bezoek je de populaire San Blas-eilanden per boot, let dan op de staat van de boot en de aanwezigheid van reddingsvesten.
• Woon je voor langere tijd in Panama en reis je met eigen auto, wees dan alert bij een lekke band. Criminelen vermommen zich als 'behulpzame voorbijganger', om je vervolgens te beroven.
• Bezoek je bijvoorbeeld een restaurant of supermarkt, laat dan geen spullen achter in je auto. Een inbraak is zo gebeurd.
• Er zijn in Panama grotere veiligheidsrisico’s in het oosten en zuiden van de provincie Darién, vooral in het grensgebied met Colombia. In het moeilijk begaanbare (grens)oerwoudgebied zijn criminele organisaties en gewapende drugsbendes uit Colombia actief.
• Het is, zoals overal, ook in Panama niet verstandig om met grote geldbedragen of behangen met sieraden jezelf te begeven op drukke toeristische plekken. Oók niet aan het strand en/of op de eilanden. Op druk bezochte plaatsen zijn zakkenrollers actief.
• In Casco Viejo (Panama City) en op het eiland Bocas del Toro wordt drugs aangeboden. De straffen op het bezit van en de handel in hard- én softdrugs zijn zwaar.
• In Panama is de kans dat je te maken krijgt met tropische stormen relatief klein. Het land ligt net buiten het orkaangebied. Wel valt er vanaf april tot december veel, soms héél veel, regen.
• Af en toe komen in Panama aardbevingen voor. Wees voorbereid en informeer bij welke instanties je moet zijn voor Engelstalige up-to-date informatie als iets dergelijks plaatsvindt.
• Woon je voor langere tijd in Panama, dan krijg je vroeg of laat te maken met demonstraties, als gevolg van politieke of economische kwesties. Een staking kan gevolgen hebben voor het transport, de brandstofvoorziening en andere overheidsdiensten. En let op: óók vreedzame demonstraties kunnen uitlopen op geweld.
• Aan de Stille Oceaan en in de provincie Bocas del Toro kunnen gevaarlijke zeestromingen voorkomen. Check altijd de mensen die terplaatse wonen waar je wel en waar je beter niet kunt zwemmen.
• Woon of reis je in Panama met kinderen jongeren dan 17, check dan de regels rondom de avondklok. In een aantal gevallen mogen jongeren op bepaalde tijden niet zonder begeleiding van een volwassene op straat komen (wat in een land als Panama uiteraard sowieso verstandig is). Een maatregel om criminaliteit en vandalisme tegen te gaan.
• Lhbtiq+'ers worden over het algemeen nog niet geaccepteerd in Panama; al hangt dat wel wat af van wáár je bent.

Waar moet je in Panama op letten op het gebied van ziektes?

• Over het algemeen ervaren expats, emigranten en digital nomads Panama als een land met een hoge kwaliteit van leven: klimaat, stranden, natuur, vriendelijke mensen, relatief lage kosten voor levensonderhoud.
• Maar: er zijn wel degelijk tropische ziekten aanwezig in delen van het land. Vaccinaties checken voordat je vertrekt is zeer aan te raden.
• Drink in Panama altijd flessenwater, dat goedkoop is en overal verkrijgbaar.
• Vanuit bijna overal in het land is Panama City goed bereikbaar, als je op zoek bent naar kwalitatief goede zorg. Maar, gezien de soms onverwacht langere reistijden is het verstandig om uit te zoeken waar de dichtstbijzijnde privé- en/of regionale ziekenhuizen zich bevinden, vóórdat een eventuele noodsituatie zich voordoet.
• Hou er rekening mee dat de mensen die noodhulpdiensten bemensen, vaak alleen Spaans spreken. Het is verstandig om je woonadres in het Spaans te kunnen zeggen, net als enkele andere 'nood'woorden en zinnen. Het kan je leven redden als je snel een ambulance nodig hebt.
• Ziekenhuizen en artsen willen vaak dat je vooraf contant betaalt voor een consult of behandeling. Ook particuliere ziekenhuizen vragen meestal een voorschot, of een bewijs dat je goed verzekerd bent.
• Check ruim voor vertrek voor welke medicijnen je een verklaring nodig hebt om een eerste dosis mee te mogen nemen naar Panama. Neem altijd de originele verpakking mee en denk op tijd aan het regelen van een medicijnverklaring. Schrijf voor ieder medicijn dat je gebruikt de internationale benaming van de werkzame stof op en probeer voor vertrek al te achterhalen of je medicijn ook in Panama verkrijgbaar is: waar, hoe en tegen welke kosten.

Waar moet je in Panama op letten op het gebied van verkeer?

• Verkeersregels zijn in Panama op z'n hoogst een 'leidraad' voor hoe je je in het verkeer beweegt. Veel mensen houden zich er niet aan en gedragen zich soms behoorlijk chaotisch. Rij daarom 'defensief' en meng je niet in discussies. Hou rekening met gaten in de weg.
• Hou er in Panama rekening mee, zeker als je buiten de grote steden woont, dat een ritje naar een dichtstbijzijnde kliniek soms zo 30-45 minuten kan duren.
• Weersomstandigheden, drukte van het verkeer en frequent voorkomende ongevallen kunnen de geschatte rijtijd in Panama flink verhogen.
• Reis na zonsondergang niet over de weg, vooral niet in afgelegen gebieden. Vermijd auto- en busritten 's avonds en 's nachts.
• Wees ook overdag op je hoede: juist dan vinden overvallen plaats.
• Blijf zoveel mogelijk op de hoofdwegen.
• In het regenseizoen moet je rekening houden met wegblokkades door landverschuivingen en modderlawines.

Welke werk- en reisverzekeringen zijn geschikt voor kort en lang verblijf in Panama?

• Is de reis naar Panama en je terugkomst voldoende gedekt? Ben je voor, tijdens en na je activiteiten voldoende gedekt? Welke verzekering past het beste bij jouw reis en jouw activiteit?

Activiteiten- en reisverzekeringen

• Verzekeringen voor rondreizen in Panama 
• Verzekeringen voor backpacken in Panama 
• Verzekeringen voor studeren in Panama 
• Verzekeringen voor stagelopen in Panama 
• Verzekeringen voor vrijwilligerswerk in Panama 
• Verzekeringen voor betaald werken in Panama 

Annuleringsverzekeringen

• Heeft het zin om ook een annuleringsverzekering af te sluiten voor de vooraf geboekte activiteiten?
• Annuleringsverzekering voor reizen naar Panama 

Welke emigratie- en expatverzekering kan je afsluiten voor Panama als je daar een tijd gaat wonen?

Ziektekostenverzekeringen

• Als alternatief voor de Nederlandse basiszorgverzekering is een internationale emigratie of expatverzekering een veel gebruikte vervanging. Een dergelijke verzekering biedt een aantal voordelen tov de lokale dekking: internationale dekking, vergoedingen en voorwaarden veelal volgens Nederlandse maatstaven, gericht op dekkingen die een "buitenlander" nodig heeft, en flexibiliteit bij verhuizing naar Panama.
• In sommige omstandigheden kom je in aanmerking voor het lokale 'CSS/MINSA' zorgsysteem. Dan nóg is het raadzaam om je bij te verzekeren via een internationale ziektekostenverzekering, omdat veel zaken niet of maar beperkt in de lokale zorgverzekering zijn gedekt.
• Ziektekostenverzekeringen voor Panama 
• Overlijdensrisicoverzekering voor Panama 

Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen & Levensverzekeringen

• Word je ernstig ziek of raak je invalide door een ongeval dan kan het zijn dat je op op basis van deze situatie je werk of inkomen verliest. In Nederland vormen de sociale– en werknemersverzekeringen een vangnet voor het verlies van inkomen. In Panama ligt dat anders en kan je kiezen voor een internationale arbeidsongeschiktheidsverzekering.
• Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor Panama 
• Levensverzekeringen voor Panama 

Aansprakelijkheidsverzekeringen & Rechtsbijstandverzekeringen

• Een rechtsbijstandverzekering is een verzekering die hulp en advies biedt bij juridische problemen. Een rechtsbijstandsverzekering biedt dekking bij onder andere het verhalen van schade (o.a. bij verkeerszaken, bij strafzaken en bij geschillen die voortvloeien uit een contract (inclusief arbeidscontracten, indien meeverzekerd).
• Aansprakelijkheidsverzekeringen voor Panama 
• Rechtsbijstandsverzekeringen voor Panama 

Inboedel- en opstalverzekeringen

• Wanneer je je eigen inboedel meeneemt naar Panama, of daar lokaal nieuwe huisraad aanschaft, dan kan een internationale geldende inboedelverzekering ervoor zorgen dat je tegen schade verzekerd bent die het gevolg is van onder meer brand, storm en diefstal.
• Sommige huizen in de buitenwijken hebben beveiligers in dienst die in de gaten houden wie er het complex inkomt en wie het complex verlaat. Afhankelijk waar je woont en wat voor soort huis je hebt, is het handig om een verzekering te vinden die bij jouw persoonlijke behoeften past.
• In Panama is het niet makkelijk om lokale verzekeringsmaatschappijen te vinden die inboedel- en opstalverzekeringen kunnen regelen. Door het relatief grote aantal mogelijke calamiteiten (inbraak, orkaan, aardbeving e.a.) kun je tegen problemen aanlopen als je een claim wilt indienen of wanneer je verzekering moet vernieuwen. Zorg er dus liever voor dat je je huis en inboedel meeverzekert bij je internationale verzekering.
• Inboedelverzekering voor Panama 
• Huis- en inboedelverzekering ondertussen in Nederland 

Collectieve verzekeringen (voor bedrijven, stichtingen/NGO's)

• Voor organisaties die twee of meer werknemers naar Panama hebben uitgezonden, zijn collectieve verzekeringen regelmatig een uitkomst.
• Op deze wijze wordt er niet alleen administratieve rompslomp voorkomen, er zijn ook meer mogelijkheden op het gebied van de dekking.
• Collectieve verzekeringen voor Panama 

Verder lezen of emigreren naar Panama of een reis naar Panama voorbereiden

• Emigreren: Emigratie & Lang verblijf in het buitenland 
• Verzekeringen: Zorgverzekering & Vertrek naar het buitenland 
• Bestemmingen: Panama 