Hoe werkt het recht op AOW als je gaat wonen in het buitenland, of voor langere tijd naar het buitenland vertrekt?

• in Nederland is iedereen verplicht verzekerd voor de Algemene Ouderdomswet (AOW) en de Algemene Nabestaandenwet (ANW, zie hierna). Ongeacht of iemand wel/ geen inkomen ontvangt. 
• ieder jaar dat je niet in Nederland bent ingeschreven, word je 2% gekort op de uiteindelijke AOW uitkering.
• ga je wonen of werken in het buitenland dan ben je gedurende de periode in het buitenland meestal dus niet meer verzekerd voor AOW.
• indien je niet verplicht bent verzekerd, dan kun je je alsnog via de Sociale Verzekeringsbank bijverzekeren. Dat is, afhankelijk van je inkomen, wel vaak duur. In 2010 bijvoorbeeld 17,9% van het belastbaar inkomen, waarbij de premie is gemaximeerd tot net iets minder dan 6.000 euro (per jaar...).
• soms is het mogelijk om je bestaande pensioenregeling over te dragen aan een buitenlandse verzekeraar; de Nederlande overheid stelt dan wel een aantal voorwaarden.
• word je uitgezonden, dan kan het zijn dat je via je werkgever deelneemt in een buitenlandpensioenregeling.
• bij detachering blijf je vaak wel verzekerd.
• bij werken voor een niet-Nederlandse werkgever in het buitenland kan je er zelf voor kiezen verzekerd te blijven (vrijwillige verzekering).
• de vrijwillige AOW verzekering kan worden afgesloten voor een periode van (maximaal) 10 jaar; daarna wordt bekeken of je in aanmerking komt voor een verlenging. Je kan hiertoe een offerte aanvragen via de website van SVB (zie de Advieswijzer organisaties).
• de premie is een jaarlijks opnieuw vastgesteld percentage van je inkomen (met een maximum), gebaseerd op de Nederlandse belastingwetgeving en berekend over zowel je Nederlandse als niet-Nederlandse inkomen. Bij aanmelding geef je een geschat inkomen op, dat wordt achteraf beoordeeld en eventueel bijgesteld.
• woon je in het buitenland, dan ben je zelf verantwoordelijk voor het (tijdig) aanvragen van je AOW-pensioen; start bij voorkeur een jaar vóór je pensioenleeftijd. Ben je in het land waar je woont sociaal verzekerd, dan vraag je een AOW-pensioen ook dáár aan bij de betreffende uitvoeringsinstantie (voorwaarde is dat je in een land woont binnen de EU/EER of in een land waarmee Nederland een verdrag heeft gesloten). Zo niet, dan vraag je het rechtstreeks aan bij de SVB in Nederland.
• woon je in een land waarmee Nederland geen verdrag heeft gesloten, dan is handhaving (controle) vanuit Nederland rondom recht op AOW voor de overheid lastig (wet op de Beperking van Uitkeringen in het Buitenland, ofwel BEU). Dat leidt tot een veelvoud aan ogenschijnlijk arbitraire subregels; bijvoorbeeld een korting (tot wel 50%) op het in Nederland geldende minimumloon (waardoor je in feite gekort wordt op de hoogte van je AOW), of het uitgangspunt dat je in het buitenland wonend recht hebt op gehuwden-AOW (lager dan alleenstaande AOW) omdat controle op huwelijkse status ingewikkeld is. Er zijn plannen om nieuwe verdragen te sluiten met een aantal landen waar relatief veel Nederlanders wonen met recht op AOW (denk aan landen als Costa Rica, Maleisië, Mexico en de Dominicaanse Republiek), maar de besluitvorming omtrent die plannen laat nog op zich wachten.
• check met je huidige pensioenregelingen (ook die van eventuele vorige werkgevers) tijdig wat er gebeurt met de regeling als je naar het buitenland vertrekt. In het algemeen kan je de bestaande pensioenregeling niet voortzetten in Nederland; in de meeste gevallen zal je geen dienstbetrekking meer in Nederland hebben.
• de AOW-korting is ook op te vangen door sparen (zie ook onder het onderdeel pensioen).
• daarnaast kan het zijn dat je in je nieuwe woonland ook vergelijkbare rechten opbouwt. Informeer daar naar, en bewaar alle papieren hierover, zeker als je tijdelijk in het buitenland woont. Anders weet je tegen de tijd dat je 65 bent niet meer wat je moet.
• check Expatverzekering.nl voor updates.