Regelgeving bij lang verblijf in het buitenland: vragen en antwoorden
Wanneer verkrijg je als EU inwoner het permanent verblijfsrecht in een ander EU-land?
Je verkrijg een permanent verblijfsrecht binnen de vijf jaar als je:
- met pensioen gaat (je hebt het laatste jaar wel in dat EU land gewerkt, of er minstens drie jaar onafgebroken gewoond)
- arbeidsongeschikt raakt (je moet dus stoppen met werken), nadat je minstens twee jaar onafgebroken in het land hebt gewoond
- raak je arbeidsongeschikt door een arbeidsongeval of beroepsziekte dan geldt de "twee jaar onafgebroken"-regel niet
- als grenswerker in een ander EU land gaat werken, op voorwaarde dat je minstens een keer per week naar je woonplaats terugkeert; je hebt daarvoor wel minstens drie jaar na elkaar gewerkt in het land waar je het permanent verblijfsrecht wilt verkrijgen
Je verkrijgt het permanent verblijfsrecht sowieso:
- als je voor je werk vijf jaar na elkaar rechtmatig in een ander EU-land hebt gewoond
- óók als je: tijdelijk het land weer verlaat (minder dan zes maanden per jaar), langer dan die zes maanden afwezig bent voor militaire dienstplicht, eenmalig voor maximaal 12 maanden het land verlaat voor een belangrijke reden (zwangerschap, bevalling, ernstige ziekte, werk, beroepsopleiding, detachering naar buitenland)
Woon je langer dan twee jaar na elkaar in een ander land dan het land waarvan je het permanente verblijfsrecht hebt, dan riskeer je dat recht te verliezen.
Tip: check altijd de recente regelgeving van het land waarvan je het permanente verblijfsrecht wilt verkrijgen; wetgeving kan altijd veranderen of anders worden geïnterpreteerd.
Wat zijn de gevolgen rondom lang verblijf buitenland of emigratie als je als EU inwoner verhuist naar een land dat tot de EU behoort?
- Ben je Nederlander en heb je plannen om te gaan wonen en werken in een land dat tot de EU behoort, dan heb je het recht om in dat land permanent te wonen.
- een niet-EU inwoner moet kunnen aantonen over voldoende financiële middelen te beschikken om in dat land te wonen
- een niet-EU inwoner moet kunnen aantonen over een ziektekostenverzekering te beschikken
- als EU inwoner die in een ander EU land langer dan drie maanden wil gaan wonen, moet je je wel inschrijven bij de bevoegde instanties (vergelijkbaar met de IND in Nederland)
- Daarmee heb je ook het recht op sociale zekerheid in het betreffende EU land
- Als werknemer, zelfstandige of gedetacheerd werknemer heb je het recht om te wonen in het EU-land waar je werkt
- wanneer je werkeloos wordt of bent, heb je het recht om gedurende een bepaalde (redelijke) periode in een andere lidstaat te wonen om er werk te zoeken; vaak is dit drie tot zes maanden
- dat geldt ook als je tijdelijk niet in staat bent om te werken, bv. door ziekte of ongeval
- dat geldt ook als je als onvrijwillig werkloze ingeschreven staat bij een arbeidsbureau
- dat geldt ook als je als werkloze een beroepsopleiding volgt (ben je vrijwillig werkloos geworden, dan moet de opleiding wel te maken hebben met je vorige baan)
- wanneer je werkeloos wordt of bent, heb je het recht om gedurende een bepaalde (redelijke) periode in een andere lidstaat te wonen om er werk te zoeken; vaak is dit drie tot zes maanden
- Tevens heb je als EU inwoner het recht om in het nieuwe EU land te stemmen (actief kiesrecht) en eventueel ook om verkozen te worden (passief kiesrecht) bij de gemeenteraadsverkiezingen en Europese verkiezingen (dus niet: regionale en/of landelijke politiek)
- is er geen stemplicht, dan word je in sommige EU landen automatisch op de kiezerslijst ingeschreven; in andere EU landen moet je om inschrijving verzoeken; check dat dus tijdig als je daadwerkelijk wilt gaan stemmen
- Bovendien mag je als EU inwoner je familieleden altijd meenemen, zelfs als zij níet de Nederlandse (en of andere EU-) nationaliteit hebben
- welk kan een inreisvisum verplicht zijn, maar dat moet een land kosteloos en zonder veel bureaucratie verstrekken
- Ook heb je het recht je persoonlijke bezittingen mee te nemen naar dat land, zonder dat je er douanegeld of belasting over moet betalen
- voor je auto mag wel een inschrijfbelasting worden geheven
- voor bepaalde goederen kunnen beperkingen gelden (bv. wapens, munitie)
- Je rijbewijs is in je nieuwe EU land automatisch geldig (mits het natuurlijk niet verlopen is); bij verlenging vraag je een nieuw rijbewijs in je (nieuwe) EU land
- Ook heeft je verhuizing fiscale gevolgen; middels belastingverdragen tussen EU lidstaten is geregeld dat je inkomen niet dubbel belast zal worden
- via deze verdragen is "fiscaal inwonerschap" geregeld, zie ook het Topic 'Belastingen en Fiscale Zaken'
- in beginsel betaal je in het land waar je fiscaal inwoner bent belasting over al je inkomsten (bv. je wereldinkomen) en vermogen
- Tevens heb je als EU burger het recht op het vragen van juridisch advies bij de zogenaamde Wegwijzerdienst van de EU en kun je een klacht indienen bij de betrokken overheid en/of de EU dienst Solvit
- geeft e.e.a. geen bevredigend resultaat dan kun je als EU inwoner overwegen een procedure te starten door de Europese Commissie te vragen een rechtszaak te starten bij het Europese Hof van Justitie; vaak een lang traject
Wanneer stel je een testament op als je voor langere tijd naar het buitenland vertrekt of gaat emigreren?
In welke gevallen is het handig een testament op te stellen als je voor langere tijd naar het buitenland vertrekt of gaat emigreren?
- Ieder land kent zijn eigen erfrechtregels, die vaak verschillen van de Nederlandse.
- wanneer je woonplaats of bezittingen in een ander land zijn dan Nederland, maar ook als je als Nederlander in het buitenland woont en nog bezittingen hebt in Nederland, geven de regels (privaatrecht) van het betreffende land aan volgens welk recht de erfenis moet worden afgehandeld. Natuurlijk kunnen de regels van beide landen met elkaar conflicteren; hiertoe hebben veel landen verdragen onderlingen afgesloten waarbij zoveel mogelijk dezelfde regels rondom privaatrecht worden gebruikt
- het erfrechtverdrag (1989) maakt het voor Nederlanders in het buitenland mogelijk voor vererving een keuze te maken voor het recht van het land van nationaliteit óf het land van verblijfplaats. Maak je geen keuze, of blijkt je eerdere keuze niet rechtsgeldig te zijn, dan zijn ook de regels van het verdrag van toepassing. Dan geldt aldus het verdrag: had je op moment van overlijden 5 jaar of langer je verblijfplaats in een ander land dan het land van je nationaliteit; dan gelden de erfrecht regels van je verblijfplaats-land. Korter dan 5 jaar? Dan gaat nationaliteit vóór verblijfplaats.
- deze rechtskeuze kan je ook laten vastleggen in een testament bij een notaris in het buitenland: dit is dan ook geldig in Nederland. Gaat het echter om de vererving van bezittingen in het buitenland, dan kan het nog steeds zijn dat de regels van het betreffende land vóór de regels van het verdrag gaan, als het land de verdragsregels nog niet in de nationale wetgeving heeft opgenomen.
- sinds 2015 bestaat er een Europese erfrechtverordening voor alle EU lidstaten (m.u.v. Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk); bedoeld om de vererving en afwikkeling van nalatenschappen met internationale aspecten eenvoudiger te maken. Met deze verordening is voortaan het erfrecht van toepassing van het land waar iemand zijn woon- en verblijfplaats heeft op het moment dat hij overlijdt. Wil je toch kiezen voor het erfrecht van het land waar je de nationaliteit van hebt, dan moet je dat expliciet in een testament laten vastleggen.
- er bestaat een testamentvormen verdrag; bedoeld om erkenning van in het buitenland opgemaakte testamenten door andere landen mogelijk te maken. Natuurlijk is het, net als bij ieder testament, belangrijk dat nabestaanden op de hoogte zijn van in het buitenland opgestelde testamenten en dat zij weten waar he testament wordt bewaard. Aangeraden wordt een in het buitenland opgesteld testament ook door een notaris in Nederland te laten inschrijven (Centraal Testamenten Register), zodat ook in Nederland bekend is wat je laatste wens is.
- overlijd je in het buitenland als Nederlands ingezetene, en heb je geen testament opgesteld, dan worden de door jou nagelaten bezittingen verdeeld volgens Nederlands erfrecht. Overlijd je als buitenlands ingezetene, dan zijn de erfrechtregels van het betreffende land van toepassing. Onroerend goed valt vaak onder het erfrecht van het land waar het onroerend goed is gelegen, ongeacht nationaliteit en verblijfsstatus van de eigenaar.
- overweeg of je een (gekwalificeerd) executeur testamentair (bv. advocaat) wilt benoemen voor de uitvoer van een testament in het buitenland. Ook je nabestaanden krijgen te maken met een andere taal, cultuur, afstand, wetgeving; ervaring en helderheid voorkomt dan miscommunicatie (of erger).
Hoe werkt aangifte van je pasgeboren kind in het buitenland en wat is de regelgeving rondom nationaliteit?
- kinderen van een Nederlandse moeder of vader, waar die dan ook ter wereld worden geboren, krijgen automatisch de Nederlandse nationaliteit.
- word je kind in het buitenland geboren, dan geef je dat ook in het buitenland aan. Raadzaam is om het daarnaast ook in te schrijven in het Nederlandse geboorteregister (Den Haag). Daarvoor dient de geboorteakte door de autoriteiten in het betreffende land én door de Nederlandse diplomatieke vertegenwoording te worden gelegaliseerd. Zo voorkom je bijvoorbeeld dat een kind stateloos wordt, in het (extreme) geval dat een geboorteregister in het buitenland verdwijnt of wordt vernietigd.
- ben je als Nederlandse vrouw getrouwd met een niet-Nederlandse man en je kind wordt in het land van de man geboren, dan krijgt het kind niet alleen de Nederlandse nationaliteit maar ook de nationaliteit van de man. In veel landen erkennen de autoriteiten de Nederlandse nationaliteit van het kind dan niet.
In sommige gevallen krijgt een kind bij geboorte een dubbele nationaliteit:
- sommige landen hebben de regel dat een kind (ook) de nationaliteit krijgt van het land waar het wordt geboren (grondgebiedbeginsel). Ook als het om 1 of 2 ouders uit het buitenland gaan. Een kind kan dan 2 of 3 nationaliteiten hebben;
- sommige landen hebben de regel dat een kind bij de geboorte de nationaliteit van beide ouders krijgt, als de ouders een verschillende nationaliteit hebben. In dat geval heeft het kind 2 nationaliteiten;
- sommige kinderen van buitenlandse ouders worden van rechtswege Nederlander: als de ouders zelf in Nederland zijn geboren én hun ouders tijdens de geboorte van het kind in Nederland gevestigd waren. Ook zij hebben dus 2 nationaliteiten.
- deze dubbele nationaliteit is niet oneindig meer, de Nederlandse overheid streeft ernaar om dubbele nationaliteit zoveel mogelijk te voorkomen. Lees ook de Keuzekit Visa & Documenten.
Hoe werkt stemmen in Nederland als je in het buitenland woont of werkt?
Hoe werkt stemmen in het buitenland?
- als iedere Nederlander, wonend in het buitenland, zou gaan stemmen levert dat een flink aantal zetels op in de Tweede Kamer. Eerder becijferde men al eens dat dit aantal "stemmers vanuit het buitenland" dan zo'n 8 kamerzetels op zou kunnen leveren.
- stemmen is een recht binnen de Nederlandse en Europese democratie en het kan je dus ook wat opleveren als je wilt dat de politiek rekening houdt met belangen en wensen van alle buiten Nederland wonende Nederlanders; denk naast de algemene politieke koers ook aan bv. procedures gericht op Nederlanders die wonen buiten Nederland, aan regels rondom dubbele nationaliteit en Nederlanderschap, aan beleid rondom re-migratie en/of het mee kunnen nemen van je internationale partner, aan vereenvoudiging van stemprocedures in het buitenland, aan het openen of sluiten van consulaten en ambassades of aan regels omtrent het behoud of juist af kunnen zien van het Nederlandse zorgstelsel.
- ook als je in het buitenland woont maar niet meer staat ingeschreven bij een Nederlandse gemeente heb je stemrecht, voor de Tweede Kamer en het Europees Parlement.
- wil je stemmen, dan moet je je wel eerst (per verkiezing) registreren als kiezer
- alle kiezers buiten Nederland vallen automatisch binnen de kieskring van Den Haag
- registreren kan vanaf enkele maanden tot uiterlijk enkele weken voor de verkiezing.
- je registreert je via de website van de gemeente Den Haag ("Kiezen buiten Nederland: registratie verkiezingen").
- vooraf aanmelden kan ook, je ontvangt dan automatisch, circa 6 maanden voor de verkiezingsdag, een officieel registratieverzoek. Tijdig vooraf aanmelden kan lonen, omdat de benodigde documenten van vroege aanmelders vaak ook eerder worden verstuurd
- stemmen als Nederlander die in het buitenland woont kan op de volgende manieren (op het registratieformulier kun je aangeven op welke manier je wilt stemmen):
- per brief: je ontvangt dan per post (of e-mail) een stembiljet en per post aanvullend een stembewijs en een retourenvelop; dat geheel stuur je gezamenlijk terug naar Den Haag en/of een van de ruim 20 ambassades die als stembureau zijn aangewezen
- diverse stemgerechtigden geven bij verkiezingen aan de benodigde documenten erg laat te ontvangen per reguliere post; er zijn enkele creatieve experimenten van ambassades waarbij deze documenten (per snelle post) naar de ambassade zelf worden gestuurd en je ze daar alsnog tijdig kunt afhalen (op vertoon van een geldig Nederlands ID bewijs)
- bij volmacht: je machtigt een kiesgerechtigde inwoner van Nederland om voor jou te stemmen. Hij of zij krijgt van jou het ingevulde en ondertekende registratieformulier, ondertekent het ook, en stuurt het op naar de Unit Verkiezingen van de Gemeente Den Haag (let op, er gelden deadlines). Deze kiezer ontvangt daarna een volmachtbewijs. Wijs iemand aan die je goed vertrouwt: een familielid, vriend, vriendin, oud-collega, etc. Volmachtgever en -nemer ondertekenen beiden het registratieformulier
- persoonlijk: als je op de dag van de verkiezingen toch in Nederland zou zijn.
- het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voert experimenten uit om in het buitenland te stemmen via internet, maar daar zitten nog vele met name internet-beveiligings-issues aan verbonden
- per brief: je ontvangt dan per post (of e-mail) een stembiljet en per post aanvullend een stembewijs en een retourenvelop; dat geheel stuur je gezamenlijk terug naar Den Haag en/of een van de ruim 20 ambassades die als stembureau zijn aangewezen
- stemmen per volmacht heeft de volgende voordelen t.o.v. stemmen per brief:
- je loopt niet het risico dat de benodigde documenten in een van de postverzendingen kwijtraken, of dat je retourzending te laat aankomt
- de door jou gevolmachtigde stemt op de dag van de verkiezingen, dat betekent dat je tot die dag de verkiezingscampagnes en debatten kunt volgen (vooral een voordeel als je nog twijfelt over op welke partij of persoon je stemt)
- heb je je al geregistreerd als stemmer per brief, en wil je iemand alsnog een volmacht geven, dan kan dat door opnieuw een registratieverzoek in te dienen, nu met de gegevens van de volmachtnemer; het briefstembewijs wordt dan ongeldig gemaakt
- een kiezer in Nederland mag maximaal 2 volmachten uitbrengen, los van zijn/haar eigen stem
- volg je de Nederlandse politiek vanaf de zijlijn maar wil je je voorafgaand aan de verkiezingen verdiepen in de huidige standpunten van politieke partijen? Gebruik een van de vele online stemwijzers om je kennis up-to-date te brengen en standpunten van partijen op een aantal kernonderwerpen te vergelijken.
Waar let je qua regelgeving op als je als Nederlander gaat scheiden in het buitenland?
- als je in het buitenland getrouwd bent en het huwelijk is in Nederland ingeschreven bij de burgerlijke stand van je (Nederlandse) woonplaats, geldt je huwelijk als Nederlands huwelijk. Je ontbind je huwelijk dan met een Nederlandse echtscheiding. Of een in Nederland gesloten huwelijk in een ander land kan worden ontbonden, hangt af van de regels van het betrokken land. Voor juridisch advies en rechtsbijstand kan je contact opnemen met een advocaat in het betrokken land.
- echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek is de relatief meest eenvoudige procedure als je als Nederlanders woonachtig in het buitenland wilt scheiden. Voor echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek hoef je, in samenwerking met een internationaal georiënteerde familierechtspecialist, niet naar Nederland te komen. De bespreking van het model-scheidingsconvenant en (als jullie minderjarige kinderen hebben) en het ouderschapsplan kan samen met het kantoor via een gezamenlijke video-meeting of per e-mail plaatsvinden.
- om vanuit het buitenland op gemeenschappelijk verzoek te kunnen scheiden moet je allebei de Nederlandse nationaliteit hebben, de Nederlandse taal beheersen, bereid zijn je identiteit te laten verifiëren (door de Nederlandse ambassade of een Nederlands consulaat, dan wel door een plaatselijke advocaat of notaris) en samen uit eventuele twistpunten zijn (boedelverdeling, toewijzing echtelijke woning, eventuele alimentatie). Voldoe je niet aan een van deze voorwaarden, dan is een gemeenschappelijke afwikkeling van de echtscheiding meestal niet mogelijk. In dat geval kan je vanuit Nederland worden bijgestaan in een eenzijdige echtscheidingsprocedure.
- bij een echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek vanuit het buitenland is, na ontvangst van een stappenplan, globaal het volgende inbegrepen: digitaal opstellen van een model-convenant (waarin je samen de gezamenlijke afspraken vastlegt), digitaal opstellen van model-ouderschapsplan (bij kinderen), verzamelen van de benodigde stukken, bespreking van het concept-convenant via een video-meeting of per e-mail, griffierecht, verzoekschrift-procedure bij de Rechtbank, akte van berusting, inschrijving van de echtscheiding bij de gemeente.
- indien je beiden de Nederlandse nationaliteit hebt, is van allebei een verklaring van Nederlanderschap nodig. Deze vraag je aan bij de Nederlandse ambassade of een Nederlands consulaat in het land van verblijf. Indien één beiden niet de Nederlandse nationaliteit bezit, dan is van die persoon een document nodig van een autoriteit in het land van verblijf (bijvoorbeeld een gemeentelijk uittreksel) waarin de nationaliteit wordt aangegeven.
- daarnaast is een afschrift van de huwelijksakte nodig, verkrijgbaar bij het gemeentehuis van de plaats waar je gehuwd bent.
- hebben jullie minderjarige kinderen (<18 jaar), dan is van ieder kind een geboorteakte nodig, verkrijgbaar bij de gemeente van de geboorteplaats van je kind(eren). Is een kind in het buitenland geboren dan kun je daar een afschrift geboorteakte opvragen.
- ook zijn twee getekende en gelegaliseerde kantoorverklaringen nodig, bedoeld voor het kantoor dat de scheiding regelt om jou als cliënt te identificeren. De kantoorverklaring ontvang je ter invulling per e-mail en laat je ondertekenen bij een ambassade of consulaat in het land van verblijf. Een consulair medewerker zal hierna de handtekeningen legaliseren op het document. Indien de ambassade of het consulaat hier niet aan mee kan werken, dan kan eventueel legalisatie plaatsvinden via een plaatselijke advocaat of notaris.
- nadat je alle documenten hebt verzameld stuur je deze in één keer per post aan het kantoor. Op dat moment mogen deze maximaal twee maanden oud zijn, na drie maanden vervalt de geldigheid van de meeste stukken. De procedure bij de Rechtbank duurt daarna een kleine vier weken, het gehele traject kan normaliter binnen zes weken afgewikkeld worden.
- na ontvangst en controle van alle documenten en betaling wordt een gemeenschappelijk verzoekschrift tot echtscheiding ingediend bij de Rechtbank. De rechtbank spreekt meestal binnen vier weken de echtscheiding uit en bekrachtigt het eventuele convenant. Na afgifte van de echtscheidingsbeschikking krijgt je die toegezonden met daarbij een akte van berusting. Deze dient je te ondertekenen en per post te retourneren, waarna de echtscheiding in Nederland wordt ingeschreven bij de huwelijksgemeente of de gemeente Den Haag.
- ga je in het buitenland scheiden en keer je alleen terug naar Nederland? Het innen van alimentatie is extra moeilijk als je betalingsplichtige ex-partner in het buitenland woont. Een uitspraak van een Nederlandse rechtbank is niet zondermeer uitvoerbaar in het buitenland. Zonodig moet hiervoor eerst een gerechtelijke procedure gevoerd worden. Om problemen bij het innen van kinder- en partneralimentatie in het buitenland aan te pakken, zijn internationaal afspraken gemaakt, onder meer vastgelegd in het Verdrag van New York. Voorwaarde is wel dat de betalingsplichtige in een land woont dat is aangesloten bij het Verdrag van New York.
- ga je in het buitenland scheiden en staat het visum op naam van je partner (hij of zij is hoofdaanvrager)? Check dan voortijdig wat de gevolgen zijn voor jezelf. In een aantal landen behoudt bij scheiding (alleen) de hoofdaanvrager automatisch het recht op het visum, net als eventuele kinderen. Zeker wanneer je als partner een tijdelijk visum had, moet je bij scheiding opnieuw een visum gaan aanvragen op basis van je eigen kwaliteiten.
- een 'resident' visum wordt veelal toegekend op basis van het feit dat jij en je partner een stabiele relatie hebben (ook om fraude met tijdelijke voor het visum gearrangeerde relaties te voorkomen). Ga je scheiden, dan kan het zijn dat er om aanvullende details over het hoe, wat, waar en waarom wordt gevraagd.
Scheiden & de kinderen
- een kind vanaf 12 jaar mag zelf aangeven bij welke ouder het wil wonen; de rechter neemt dat verzoek mee in zijn uiteindelijke beslissing
- bij een scheiding mogen geëmigreerde partners niet zomaar vertrekken met een of meerdere kinderen naar Nederland; de ouder met het (mede) gezagsrecht moet toestemming geven of een rechter moet vervangende toestemming verlenen
- altijd, maar zeker in het geval van trouwen in het buitenland of met een buitenlandse partner, is het vooraf vastleggen van afspraken rondom voogdijschap raadzaam