- aandacht besteden aan motieven en verwachtingen van iedereen die gaat meeverhuizen
- verdiepen in onder andere taal & cultuur, gezondheidszorg, veiligheid en criminaliteit voor een gedegen afweging "wel/niet/nog niet vertrekken"; kijk naar push- en pullfactoren
- bij vertrek met kinderen: verdiepen in voor- en nadelen; betrek ze tijdig bij de plannen en geef ze subtaken die te overzien zijn
- taakplanning maken; alle mee-emigrerende gezinsleden daarbij betrekken
- contact leggen met expats via (online) communities en/of met emigranten die al op je woonlocatie wonen en werken; checken of ze openstaan voor het beantwoorden van vragen
- gebruiken van verschillende media, guidebooks, beurzen, communities voor je basisorëntatie op mogelijke bestemmingen
- oriëntatietrip overwegen (geen vakantie!) en bereid je daar goed op voor
- regelen van een sparringpartner die je betrekt bij de voorbereidingen en die het proces bewaakt: op voldoende afstand, opbouwend kritisch genoeg
- plan-van-aanpak maken voor plotselinge of verwachte terugkeer
- bijhouden van een emigratiedagboek / persoonlijk magazine bij voor het vastleggen van hetgeen je meemaakt in alle fasen van emigratie
- maak een shortlist van eisen en wensen omtrent je nieuwe woonomgeving
- laat je via een gespecialiseerd bureau of juridisch adviseur voorlichten over alle wettelijke regelingen rondom het aankopen van een woning als (buitenlands) particulier
- laat de staat van je koopwoning grondig onderzoeken voordat je tot koop overgaat
- overweeg gebruik te maken van een intermediair als je je woning in Nederland gaat (onder)verhuren en check eventuele gevolgen voor je huisverzekeringen
- bij het stopzetten van je huurwoning in Nederland: zoek tijdig uit in welke (originele) staat je de woning moet opleveren
- start tijdig met het opvragen van offertes bij verhuizers (het combineren van ladingen kan soms een kostenvoordeel opleveren)
- bij het opvragen van verhuisoffertes: maak één basislijst die je aan verschillende verhuizers voor kan leggen (bevordert vergelijkbaarheid)
- controleer het tijdig beëindigen van de nutsvoorzieningen in je oude woning en het opstarten van nutsvoorzieningen in je nieuwe woning
- benut eventuele relocation services als je door je werkgever wordt uitgezonden; die ondersteunen jou en je gezin bij het settelen
- regel tijdig verzekeringen en veiligheidsmaatregelen voor je nieuwe woonlocatie; huizen van expats of buitenlanders zijn soms gewild
- start op tijd met het maken van een verhuisbegroting: een overzicht van te verwachten uitgaven (en evt. besparingen) rondom de verhuizing zelf
- start op tijd met het maken van een woon- en leefbegroting: een overzicht van te verwachten inkomsten en (dagelijkse) uitgaven na verhuizing
- maak een lijst van alle lopende verplichtingen, abonnementen, contracten en let op opzegtermijnen of calculeer boetes in bij voortijdig opzeggen
- vraag bij je huidige bank(en) naar de gevolgen van emigratie voor lopende rekeningen, creditcards, spaartegoeden
- regel je doorlopende bankzaken in je oude woonland en verdiep je in valuta en het banksysteem van je nieuwe woonland
- verdiep je in de diverse beschikbare (internationale) betaalmiddelen & procedures rond het overmaken van geld van en naar je nieuwe woonland
- check of je nieuwe woonland een belastingverdrag heeft met Nederland en wat de gevolgen van de uitkomst zijn
- reken tijdig af met de belastingdienst
- overweeg gebruik te maken van een financieel adviseur voor het vaststellen van een emigratiebegroting, het doorspreken van je huidige financiën en advies bij belastingzaken
- wees extra alert op het instellen van wachtwoorden bij alle apparaten die je gebruikt voor internationaal bankieren; als lang-in-het-buitenland-verblijver ben je soms een extra interessant target
- verdiep je tijdig in de regels rondom het uitschrijven uit de Basisregistratie Personen
- check of je nieuwe woonland een socialezekerheidsverdrag heeft met Nederland en wat de gevolgen van de uitkomst zijn
- bouw voldoende basiskennis op over de in je nieuwe woonland geldende wetten & regels
- denk aan juridische geldigheid van contracten en akten die je in Nederland had
- maak op tijd een start met het opstellen van een lijst met te informeren instanties
- regel DigiD (als je dat nog niet hebt), zodat je vanuit het buitenland administratieve zaken kan blijven regelen
- verdiep je in de sociale voorzieningen ("social security") in je nieuwe woonland
- zoek tijdig uit hoe het werkt met het stopzetten of meenemen van uitkeringen naar het buitenland
- verdiep je in regelgeving rondom het wel of niet stopzetten van kinderopvangtoeslag, huurtoeslag, zorgtoeslag
- check welke gevolgen je buitenland verblijf hebben op AOW en pensioen; regel particuliere (bij)verzekering
- verdiep je tijdig in mogelijke werkzaamheden voor jezelf en eventuele partner in je nieuwe woonland: werk, vrijwilligerswerk
- verdiep je in visumkansen bij het werk dat je voor ogen hebt & check beroepenlijsten die je visumkansen kunnen verhogen
- zoek uit wat de waarde is van je Nederlandse diploma's & opleidingscertificaten in je nieuwe woonland; laat documenten tijdig legaliseren
- word je uitgezonden, informeer dan bij je werkgever naar het huidige expatbeleid en de manier waarop je bedrijf jou en je gezin kan ondersteunen
- wil je een eigen onderneming starten in het buitenland, start dan tijdig met een onderzoek naar marktkansen en maak een of meerdere markt- en concurrentie verkenningstrips + check adviezen van (lokale) chambers of commerce
- ga je zelf ondernemen in het buitenland, overweeg dan gebruik te maken van een ervaren tussenpersoon die je een deel van de juridische en administratieve opstartwerkzaamheden uit handen kan nemen
- ga je ontslag nemen, communiceer de beslissing om naar het buitenland te gaan dan tijdig met je huidige werkgever & respecteer opzeg- en overdrachtstermijnen
- verdiep je tijdig in lokale werkculturen en manieren van communicatie & samenwerking
- oriënteer je op zakelijke (expat) netwerkclubs, zoek uit waar ze zitten en wat ze voor jou plus je eventuele partner en kinderen kunnen betekenen
- maak heldere werkafspraken met businesspartners of zaakwaarnemers als je een eigen onderneming in Nederland aanhoudt
- verdiep je in de regels rondom het stopzetten van je Nederlandse zorgverzekering
- besteed tijdig aandacht aan bij jouw situatie passende internationale ziektekostenverzekeringen; hou rekening met een (soms lang) traject voor medische acceptatie
- laat je informeren over voor- en nadelen van lokale verzekeringen / verzekeringen via eventuele werkgever
- denk onder andere ook aan je (internationale) reisverzekering, verzekering voor als je tijdelijk op bezoek/terug in Nederland bent, een transportverzekering (verhuizing) en regelingen voor nabestaanden, arbeidsongeschiktheid, huis & inboedel, pensioen, aansprakelijkheid, auto
- check tijdig benodigde inentingen en medische verklaringen (het regelen daarvan kost soms weken tot enkele maanden)
- verdiep je in lokale gezondheidszorg: ziekenhuizen, (huis)artsen, tandartsen, kraamzorg
- regel een laatste medische checkup door je vertrouwde arts in Nederland; laat een internationaal bruikbaar medisch dossier opstellen
- hou jezelf regelmatig op de hoogte van formele en informele veiligheidsadviezen en stel je in op een gewenningsperiode na aankomst
- werk regelmatig je contact checklist & lijst met noodnummers bij
- maak voor vertrek heldere afspraken met achterblijvers hoe te handelen bij ziekte, overlijden
- onderzoek welke visumregelingen en/of migrantenprogramma's er zijn op je nieuwe woonlocatie voor jouw nationaliteit
- begin op tijd; visa zijn soms eenvoudig en snel geregeld, maar visumprocedures nemen meestal behoorlijk wat tijd in beslag, van maanden tot enkele jaren.
- verhuis je met meerdere gezinsleden, maak dan per persoon een visum & (werk)vergunning inventarisatie
- overweeg gebruik te maken van een visumbemiddelingsbureau en verdiep je in wat zij wel, en wat niet, voor je kunnen regelen
- check ook aanvullende visumvereisten zoals Verklaring Omtrent Gedrag, gezondheidsverklaringen, medische keuringen
- zoek tijdig uit welke documenten je moet vertalen en legaliseren
- overweeg gebruik te maken van een juridisch adviseur voor het checken van je juridische status en de mogelijke risico's
- verdiep je in regelgeving omtrent verlenging van paspoort of identiteitskaart, verdiep je in regels rondom dubbele nationaliteit
- breng de contacten en contactpersonenen bij ambassades en consulaten in kaart en zoek uit wat de dichtstbijzijnde post wel en niet voor je kan betekenen
- verdiep je in de geldigheid van Nederlandse documenten in je nieuwe woonland, zoals rijbewijs, codicils, testament
- verdiep je in taal & cultuur; in welke mate is een redelijke tot vloeiende beheersing van bijvoorbeeld de taal op bestemming noodzakelijk (en haalbaar?) om er te leven en werken. Regel aanvullende taalcursussen ruim voor vertrek.
- zoek manieren op je nieuwe woonbestemming om 'spelenderwijs' te werken aan je taalvaardigheden; via vrienden, verenigingen, bijeenkomsten, radio, tv etc.
- besteed op tijd aandacht aan onderwijs voor je kinderen in het buitenland, aangevuld met (of vervangen door) onderwijs-op-afstand
- verdiep je in de regels omtrent de Nederlandse leerplichtwet
- start tijdig met het opvragen van (internationaal bruikbare) onderwijsdossiers bij de school waar je kinderen in Nederland les volg(d)en; denk ook aan een wat meer sociaal ingestoken overdrachtsdossier
- verdiep je in afwegingen om Nederlandse les bij je kinderen te blijven stimuleren en welke mogelijkheden er op jouw bestemming of online zijn
- wees zorgvuldig bij het kiezen van een nieuwe school voor je kinderen; inventariseer de verschillende opties en vraag om ervaringen
- onderzoek de aansluiting van onderwijsmethodieken op je nieuwe woonbestemming met onderwijs in Nederland; voorkom tijdig dat je kind achterstanden op gaat lopen of zorg voor extra lessen op specifieke vakken
- geef, zeker in de begintijd, op tijd en regelmatig aandacht aan huiswerkbegeleiding; inventariseer verwachtingen vanuit school
- besteed aandacht aan mogelijkheden op je nieuwe woonbestemming voor het volgen van cursussen, zakelijk en/of ter ontspanning (& ook goed voor je taalbegrip)
- wacht niet te lang met het delen van je vertrekbeslissing met dierbaren, als de knoop eenmaal is doorgehakt
- kies een goed doordacht vertrekmoment: seizoen/klimaat, werk, onderwijs, huisvesting, reiskosten, visa
- overweeg een centraal afscheidsmoment voor globale vrienden, collega's en kennissen
- verdiep je vooraf in de fasen van culture shock en neem de tijd om te wennen na aankomst
- stop energie in het opbouwen van vriendschappelijke relaties met locals, naast je aanmelden bij Nederlandse verenigingen en/of internationale expat clubs
- reflecteer en relativeer periodiek én op tijd; houd zeker in de beginfase na vertrek je (niet-werkende) partner en kinderen extra in de gaten (geef ook hen de tijd)
- ben je met kinderen verhuisd? verdiep je eens in de aspecten rondom Third Culture Kids
- organiseer verwachtingen omtrent bezoek op je nieuwe woonlocatie of tijdens jouw tijdelijke bezoek aan Nederland
- maak afspraken over het invullen van feestdagen en belangrijke gebeurtenissen bij jezelf of aan het thuisfront in Nederland
- verdiep je in aspecten rondom heimwee, zowel bij jezelf, je partner als bij je kinderen; herken signalen en handel tijdig
- terugkeren naar Nederland is minstens zo'n grote stap als vertrekken uit Nederland en verdient dus tijdige planning en voorbereiding: maak een remigratieplan incl. verwachtingen, persoonlijke doelen en taakverdelingen
- heb je stevig last van bijvoorbeeld heimwee of eenzaamheid, dan is remigreren niet direct de beste oplossing op langere termijn; maak dan tijdig gebruik van bijvoorbeeld persoonlijke coaching
- keer je "definitief" terug naar Nederland, besteed dan (net als bij vertrek uit Nederland) zorgvuldig aandacht aan afscheid nemen; let hier extra op als je met kinderen terugkeert
- start al geruime tijd voor vertrek met heroriëntatie op je nieuwe woonomgeving in Nederland; overweeg een tijdelijke woonplek bv. in een meer internationale omgeving om de overgang te vergemakkelijken
- leg vanuit het buitenland contact met verhuur- of verkoopmakelaars; voorkom waar mogelijk dat je voor langere tijd onderdak moet vinden bij familie of bekenden
- keer je terug met kinderen, start dan tijdig met de overgang naar regulier onderwijs in Nederland, extra taallessen en/of bijles in specifieke vakken
- keer je terug met een niet-Nederlandse partner en/of kinderen, stel je dan in op extra en regelmatig veranderende wet- en regelgeving
- leg op tijd contact met potentiële nieuwe werkgevers of heroriënteer je op mogelijkheden bij je voormalige of huidige werkgever in Nederland; hou rekening met veranderingen in sollicitatieprocessen of bij je (voormalige) werkgever
- de terugkeer in de (veranderde) Nederlandse maatschappij kan soms behoorlijke problemen, frustraties of zelfs tegenwerking opleveren; stel je in op deze reverse culture-shock. Ook kinderen hebben een periode nodig om hun nieuwe leven in Nederland te accepteren; gevoelens als boosheid of frustratie zijn niet ongewoon.
- besteed tijdig aandacht aan het opnieuw goed verzekerd raken in Nederland en regelingen rondom uitkeringen, toeslagen en sociale voorzieningen
Uitgebreide of specifieke checklists
Hierboven zie je de samenvatting van de checklists voor je voorbereiding op wonen in het buitenland of emigratie. Voor deze samenvatting + de uitgebreide checklists per onderdeel kan je terecht op:
Ga je minder lang op reis maak dan gebruik van:
