Hoe werkt de gezondheidszorg in Costa Rica, en welke reisverzekering, zorgverzekering of expatverzekering heb je nodig?

Hoe werkt het ziektekosten- en gezondheidszorgsysteem in Costa Rica?

Kwaliteit van de gezondheidszorg in Costa Rica

• De World Health Organization (WHO) plaatst Costa Rica zeer regelmatig hoog op de ranglijst van landen met de hoogste levensverwachting.
• De Costaricaanse overheid kent, per hoofd van de bevolking, een van de laagste uitgaven aan gezondheidszorg. Niet omdat men daar geen geld aan kán uitgeven, maar omdat het lang niet altijd nodig is. Daarentegen investeert Costa Rica sterk in preventie en gezondheidsmonitoring.
• Costa Rica's gezondheidszorgsysteem scoort eveneens hoog in de wereldwijde rankings: het land staat regelmatig boven de USA en is vaak 'het beste systeem' van heel Latijns-Amerika.
• De gezondheidszorg in Costa Rica is vaak relatief (veel) voordeliger dan wat we gewend zijn in Europa of de Verenigde Staten.
• Veel artsen in Costa Rica volgen hun opleiding (geheel of deels) in de USA, Canada of Europa.

Openbare gezondheidszorg in Costa Rica

• The Caja Costarricense de Seguro Social ('Costa Rican Social Security Fund') bepaalt veel beleid rondom de openbare gezondheidszorg in Costa Rica. Daarnaast maakt men ook beleid voor o.a. het pensioenstelsel. Het openbare gezondheidszorgstelsel heet kort gezegd 'Caja'.
• Zo'n 90% van alle permanente inwoners in Costa Rica valt onder het systeem van publieke gezondheidszorg. Niet-ingezetenen moeten daartoe bij een van de 'officiële resident programs' aangesloten zijn: de programma's 'Pensionado', 'Rentista', or 'Inversionista' (check altijd up-to-date status).
• Iedereen die deelneemt aan 'Caja' krijgt te maken met EBAIS: Equipos Básicos de Atención Integral en Salud ('Comprehensive Basic Health Care Team'). Een lokale of regionale EBAIS locatie, of iemand van het EBAIS team die bij je thuiskomt, is vaak je eerste aanspreekpunt bij gezondheidsproblemen.
• Ben je als expat permanent legaal inwoner van Costa Rica ('permanent resident'), dan word je ook verplicht lid van Caja/EBAIS. Hou er rekening mee dat het aanmeldingsproces tot zo'n 18 maanden kan duren. Sluit in de tussentijd een internationale expat ziektekostenverzekering af, zodat je niet onverzekerd bent tijdens de (lange) aanvraagprocedure.
• Ben je eenmaal toegelaten tot het systeem, dan schrijf je je in bij de dichtstbijzijnde regionale gezondheidskantoor van de overheid. Na diverse checks en aanvullend papierwerk koppelen zij je aan een lokale (EBAIS) kliniek, waar je je als patiënt inschrijft. Onder 'Caja'/EBAIS vallen enkele tientallen ziekenhuizen en ruim 200 klinieken.
• Werk je als expat/inwoner betaald in Costa Rica, dan sluit je -via je lokale werkgever- een "poliza de riesgo del trabajo" af: een verzekeringspolis die dient ter aanvulling van het openbare systeem en gericht is op gezondheidsrisico's tijdens het werk.
• Ben je zelfstandig ondernemer in Costa Rica, of met pensioen, dan is er een 'independent worker dekkingsplan' dat 'asegurado voluntario' heet. Via dat plan kan je dan toch deelnemen aan Caja.
• De 'Caja dekking' is vrij basic; het is zeker aan te raden om je als expat (plus evt. partner en kinderen) bij te verzekeren via een private zorgaanbieder en/of een internationale ziektekostenverzekering.
• De kosten van de (openbare) gezondheidszorg -dokter, ziekenhuis, recepten- liggen in Costa Rica over het algemeen lager dan de kosten in de USA en veel Europese landen. Artsen rekenen bijvoorbeeld vaak niet meer dan US$65-$85 per consult, zelfs bij huisbezoek. Voor een consult bij een specialist kun je rekenen op US$90-$110. Voor standaard onderzoeken als Tests zoals een echo kosten +/- US$75. Check altijd up-to-date kosten vóórdat je definitief toezegt en stem kosten altijd vooraf af met je internatonale ziektekostenverzekeraar, zeker bij mogelijk substantiële kosten.

Private gezondheidszorg in Costa Rica

• Veruit de meeste mensen in Costa Rica maken gebruik van het openbare gezondheidszorgprogramma. Slechts zo'n 10-15% van de Costa Ricanen kiest voor private gezondheidszorg.
• Redenen om voor private gezondheidszorg te kiezen in Costa Rica zijn o.a. de kortere wachtlijsten en de keuzevrijheid in artsen en klinieken.
• Je kunt er -in overleg- vaak ook voor kiezen om alleen het onderzoek bij een private kliniek te laten verrichten (vaak kortere wachtlijst) en voor de uitslag weer naar een voordeliger 'Caja-arts' te gaan.
• De private gezondheidszorg in Costa Rica loopt via de overheidsverzekeraar 'INS' (Instituto de Seguro Nacional). O.a. valt hier de tandzorg, oogzorg en jaarlijkse check-ups onder, net als specifieke medicatie, chirurgie en zorg vanuit schoonheidsspecialisten.
• In sommige situaties is het mogelijk om als expat gebruik te maken van INS. De meeste expats in Costa Rica kiezen, om meerdere redenen, voor een internationale ziektekostenverzekeraar. Costa Rica staat overigens pas sinds 2009 toe dat internationale ziektekostenverzekeraars actief zijn op de markt.
• De vier grootste private ziekenhuizen zijn in Costa Rica allemaal in of in de directe omgeving van San Jose te vinden. 'CIMA' in San Jose is daarvan de bekendste en meest uitgebreide qua zorg en faciliteiten. In de onder expats meer populaire plaatsen aan de kust vind je kleinere, maar vaak goede, privé-klinieken.
• Veel doktoren uit Costa Rica kiezen ervoor (ook) in de private gezondheidszorg aan de slag te gaan. In de ochtenduren werkt men voor Caja/EBAIS, in de middaguren runt men een privé-kliniek. Juist daarom haalt de overheid van Costa Rica steeds meer artsen en verpleegkundigen uit landen buiten Costa Rica, waaronder Cuba.
• Costa Rica is een populaire bestemming voor medisch toerisme (o.a. vanuit de USA), door de prettige leefomstandigheden, relatief lage kosten van (private) gezondheidszorg, ruime aanwezigheid van tweetalig personeel en goede medische voorzieningen. Ook gaan veel buitenlanders naar Costa Rica voor cosmetische chirurgie, vanwege de lagere kosten en goede faciliteiten.

Huisarts/specialist in Costa Rica

• De gezondheidszorg vindt in Costa Rica nog dichtbij de mensen plaats, met een sterke nadruk op preventie en gezondheid.
• In Costa Rica vind je zgn. gezondheidsteams, van +/- 5 gezondheidsmedewerkers waarvan minimaal één arts. Er zijn ruim 1.000 'teams', die per team de gezondheid van 3,500-4,000 inwoners monitoren.
• Als je deelneemt aan het Caja stelsel, dan word je gekoppeld aan een lokale EBAIS kliniek en/of een gezondheidsmedewerker uit het EBAIS thuisteam.
• Al vanaf het kind-zijn komt uit dat team een 'gezondheidsambassadeur' bij de mensen thuis. Die persoon kent de mensen, en volgt ze in hun ontwikkeling. De gezondheidsambassadeur geeft advies, verzorgt inentingen, doet periodieke check-ups en verstrekt medicatie.
• Een specifiek aandachtspunt is het registreren en (laten) verbeteren van bronnen met 'stilstaand water' in&om het huis / in de community. Uiteraard is dat een bron voor muggen, met hun meekomende ziektes. Ook let men extra op evt. té basic leefomstandigheden, tiener-zwangerschappen en zelfs op de gezondheid en inenting van huisdieren, zodat deze geen bron van ziekte voor de Costa Ricanen vormen.
• In heel Costa Rica ligt niet de nadruk op ‘reparatie’ als mensen eenmaal ziek zijn, maar op preventie.
• Ben je verzekerd via het particuliere zorgstelsel, of via een internationale ziektekostenverzekering, dan heb je vaak meer keuzevrijheid in arts of behandelaar.
• Check altijd vooraf met je expatverzekering (noodhulp daargelaten) met welke private ziekenhuizen afspraken zijn gemaakt, zodat je zeker weet dat de door een specialist/ziekenhuis verleende zorg ook vergoed wordt.

Tandarts in Costa Rica

• Onder de 'openbare gezondheidszorg' (Caja) valt in Costa Rica ook basis-tandzorg. Maar bv. behandelingen die een orthodontist uitvoert zijn hier van uitgesloten.
• Over het algemeen zijn er in de grotere en middelgrote steden in Costa Rica goede tandartsen ('dentistas') aanwezig, die internationale standaarden volgen, en voor een zeer redelijke prijs. 
• Doe, in afstemming met je internationale tandartsverzekering, goed onderzoek naar welke praktijk je kiest. Als je niet zeker bent van een bepaalde procedure, vraag dan om een second opinion of een prijsindicatie bij een andere aanbieder.
• Omdat Costa Rica veel "medisch toerisme" kent, zeker rondom de tandzorg, vind je op veel plekken tandartsen die zeer goed Engels spreken en werken met internationale materialen en standaarden.
• Vergeleken met de USA en Europa zijn behandelingen bij een tandarts in Costa Rica echt véél voordeliger.

Verloskunde & kraamzorg in Costa Rica

• Ben je zwanger in Costa Rica, dan heb je onder het Caja systeem veelal 'voorrang': je krijgt nauwelijks te maken met bv. wachtlijsten voor specialistische zorg.
• Wel is het een 'take it or leave it'-systeem; wil je zelf invloed hebben op welke arts je wanneer ziet, dan moet je kiezen voor private zorg.
• De geboorte van een baby in Costa Rica vindt normaliter plaats in het openbare of private ziekenhuis.
• Veel expats vinden de openbare zorg rondom zwangerschap en bevalling wat 'onpersoonlijk'; je ziet wisselende artsen en je doorloopt standaard procedures waar je zelf weinig invloed hebt op wát er gebeurt. Bv. een '20-weken echo' is vaak geen onderdeel van de openbare zorg. Een keizersnede gebeurt alleen als het medisch gezien écht moet. Ook zijn er relatief weinig 1-persoonskamers en zijn bezoektijden voor 'de partner' beperkt.
• De private zorg biedt meer keuzevrijheid en meer opties om het proces van bevalling in te richten zoals je zélf wilt. Bv. meerdere mensen uit je omgeving bij de bevalling, een bevalling in water, meer keuze rondom pijnstilling etc.
• Alle baby's die in Costa Rica worden geboren zijn bij geboorte inwoner van Costa Rica. Baby's krijgen een eigen registratienummer, 'cédula', dat ze levenslang houden.
• Doordat je na de geboorte een directe relatie hebt met iemand die inwoner is van Costa Rica (je baby), is het veel makkelijker om een permanente verblijfsstatus te krijgen voor jezelf en je directe familie.
• Pasgeborenen vallen normaliter vanzelf voor een jaar onder het CAJA systeem. Daarmee worden alle routine zorg, eventuele spoedconsulten, diagnose-onderzoeken en diverse andere uitgaven gedekt. Dubbelcheck dit uiteraard wel vóórdat je kosten maakt!
• Is je baby geboren, registreer deze dan bij een 'Civil Registry office'. Met het geboortecertificaat van het ziekenhuis of de kliniek, de ingevulde formulieren van het registratiekantoor, een identificatiebewijs van beide ouders en betaling van de registratiefee krijg je een officieel geboortecertificaat. Dat heb je nodig voor toegang tot gezondheidszorg voor de baby en -later- voor onderwijs.
• Reis je met een pasgeboren baby door Costa Rica dan moet je een 'permiso de salida' hebben van je arts. Daarmee toon je aan dat je baby gezond is om te reizen.

Apotheek in Costa Rica

• Mocht je je reisapotheek onderweg aan willen vullen, bij apotheken  (farmacias) in Costa Rica zijn veel soorten medicijnen verkrijgbaar.
• Veel geneesmiddelen, zoals de pil (voorkomen zwangerschap), medicatie tegen een hoog cholestorol gehalte of migraine medicatie, zijn in Costa Rica zonder recept verkrijgbaar.
• De apotheek-medewerker is in Costa Rica vaak een eerste aanspreekpunt bij basis-gezondheidsproblemen. Bij twijfel wordt de dienstdoende arts-apotheker erbij gehaald. Die kan indien nodig doorverwijzen naar een ziekenhuis of kliniek.

Hoe veilig en onveilig is een reis of verblijf in Costa Rica?

Veiligheid in Costa Rica

• Costa Rica is in beginsel een relatief veilig land in Midden-Amerika. Zeker vergeleken met enkele buurlanden in de regio.
• Maar ook in Costa Rica zijn drugsbendes actief en vinden overvallen en berovingen plaats.
• Criminaliteit in Costa Rica gaat van relatief onschuldig (zoals zakkenrollers), tot gewelddadige overvallen en soms zelfs verkrachting en moord.
• Woon je voor langere tijd in Costa Rica en reis je met eigen auto, wees dan alert bij een lekke band. Criminelen vermommen zich als 'behulpzame voorbijganger', om je vervolgens te beroven.
• Bezoek je bijvoorbeeld een restaurant of supermarkt, laat dan geen spullen achter in je auto. Een inbraak is zo gebeurd.
• Berucht zijn o.a. het Coca Cola-busstation en diverse andere busstations in San José, zeker na zonsondergang.
• Het is, zoals overal, ook in Costa Rica niet verstandig om met grote geldbedragen of behangen met sieraden jezelf te begeven op drukke toeristische plekken. Oók niet aan het strand. Op druk bezochte plaatsen zijn zakkenrollers actief.
• Verblijf je voor langere tijd in Costa Rica, dan is er een kans dat je te maken krijgt met aardbevingen of tropische stormen. Met name de periode juni-november staat in Costa Rica bekend als storm- en orkaanseizoen. Wees voorbereid en informeer bij welke instanties je moet zijn voor Engelstalige up-to-date informatie als iets dergelijks plaatsvindt.
• Woon je voor langere tijd in Costa Rica, dan krijg je vroeg of laat te maken met demonstraties, als gevolg van politieke of economische kwesties. Een staking kan gevolgen hebben voor het transport, de brandstofvoorziening en andere overheidsdiensten. En let op: óók vreedzame demonstraties kunnen uitlopen op geweld.
• Aan de Caribische kust en de kust van de Stille Oceaan komen in Costa Rica gevaarlijke stromingen voor (“rip currents”): hele sterke stroming in zee. Check altijd de Costa Ricanen die terplaatse wonen waar je wel en waar je beter niet kunt zwemmen.
• Lhbtiq+'ers zijn over het algemeen welkom in Costa Rica.

Ziekte in Costa Rica

• Over het algemeen ervaren expats Costa Rica als een land met een hoge kwaliteit van leven: klimaat, stranden, natuur, vriendelijke mensen, lage kosten voor levensonderhoud.
• Maar: er zijn wel degelijk tropische ziekten aanwezig in delen van het land. Vaccinaties checken voordat je vertrekt is zeer aan te raden. Denk bij een langer verblijf ook aan hepatitis B.
• Drink in Costa Rica altijd flessenwater, dat goedkoop is en overal verkrijgbaar.
• In de regio Limón is het extra oppassen tegen muggensteken; er komt regelmatig malaria voor. In beginsel alleen in deze provincie, maar check altijd voor vertrek de meest up-to-date status.
• Ziekenhuizen en artsen willen vaak dat je vooraf contant betaalt voor een consult of behandeling. Ook particuliere ziekenhuizen vragen meestal een voorschot, of een bewijs dat je goed verzekerd bent. Stem dit altijd af met je (internationale) ziektekostenverzekeraar.
• Check ruim voor vertrek voor welke medicijnen je een verklaring nodig hebt om een eerste dosis mee te mogen nemen naar Costa Rica. Neem altijd de originele verpakking mee en denk op tijd aan het regelen van een medicijnverklaring. Schrijf voor ieder medicijn dat je gebruik de internationale benaming van de werkzame stof op en probeer voor vertrek al te achterhalen of je medicijn ook in Costa Rica verkrijgbaar is, waar en hoe.

Waar op te letten in het verkeer in Costa Rica?

• Reis na zonsondergang niet over de weg, vooral niet in afgelegen gebieden. Vermijd auto- en busritten 's avonds en 's nachts.
• Wees ook overdag op je hoede: juist dan vinden overvallen plaats.
• Blijf zoveel mogelijk op de hoofdwegen.
• In het orkaanseizoen moet je rekening houden met wegblokkades door landverschuivingen en modderlawines. In Costa Rica heb je relatief weinig mogelijkheden voor omleidingen; hou dus rekening met (flinke) vertraging en zorg voor voldoende water en eten.
• Verkeersregels zijn in Costa Rica op z'n hoogst een 'leidraad' voor hoe je je in het verkeer beweegt. Veel mensen houden zich er niet aan en gedragen zich soms behoorlijk agressief. Rij daarom 'defensief' en meng je niet in discussies.

Welke werk- en reisverzekeringen zijn geschikt voor kort en lang verblijf in Costa Rica?

• Is de reis naar Costa Rica en je terugkomst voldoende gedekt? Ben je voor, tijdens en na je activiteiten voldoende gedekt? Welke verzekering past het beste bij jouw reis en jouw activiteit?

Activiteiten- en reisverzekeringen

• Verzekeringen voor rondreizen in Costa Rica 
• Verzekeringen voor backpacken in Costa Rica 
• Verzekeringen voor studeren in Costa Rica 
• Verzekeringen voor stagelopen in Costa Rica 
• Verzekeringen voor vrijwilligerswerk in Costa Rica 
• Verzekeringen voor betaald werken in Costa Rica 

Annuleringsverzekeringen

• Heeft het zin om ook een annuleringsverzekering af te sluiten voor de vooraf geboekte activiteiten?
• Annuleringsverzekering voor reizen naar Costa Rica 

Welke emigratie- en expatverzekering kan je afsluiten voor Costa Rica als je daar een tijd gaat wonen?

Ziektekostenverzekeringen

• Als alternatief voor de Nederlandse basiszorgverzekering is een internationale emigratie of expatverzekering een veel gebruikte vervanging. Een dergelijke verzekering biedt een aantal voordelen tov de lokale dekking: internationale dekking, vergoedingen en voorwaarden veelal volgens Nederlandse maatstaven, gericht op dekkingen die een "buitenlander" nodig heeft, en flexibiliteit bij verhuizing naar Costa Rica.
• Het is niet bij wet vereist om als expat verplicht een ziektekostenverzekering te hebben, maar het is uiteraard wel zeer raadzaam. In sommige omstandigheden kom je in aanmerking voor het lokale 'Caja' zorgsysteem. Dan nóg is het raadzaam om je bij te verzekeren via een internationale ziektekostenverzekering.
• Sommige gebieden in Costa Rica worden als gevaarlijk beschouwd. Afhankelijk van huidige gebeurtenissen, kunnen deze gebieden buiten het dekkingsgebied van jouw verzekeringsmaatschappij vallen. Zorg ervoor dat je up to date bent met informatie verkrijgen mbt de dekkingsgebieden van jouw specifieke ziektekostenverzekering. 
• Ziektekostenverzekeringen voor Costa Rica 
• Overlijdensrisicoverzekering voor Costa Rica 

Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen & Levensverzekeringen

• Word je ernstig ziek of raak je invalide door een ongeval dan kan het zijn dat je op op basis van deze situatie je werk of inkomen verliest. In Nederland vormen de sociale– en werknemersverzekeringen een vangnet voor het verlies van inkomen. In Costa Rica ligt dat anders en kan je kiezen voor een internationale arbeidsongeschiktheidsverzekering.
• Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor Costa Rica 
• Levensverzekeringen voor Costa Rica 

Aansprakelijkheidsverzekeringen & Rechtsbijstandverzekeringen

• Een rechtsbijstandverzekering is een verzekering die hulp en advies biedt bij juridische problemen. Een rechtsbijstandsverzekering biedt dekking bij onder andere het verhalen van schade (o.a. bij verkeerszaken, bij strafzaken en bij geschillen die voortvloeien uit een contract (inclusief arbeidscontracten, indien meeverzekerd).
• Aansprakelijkheidsverzekeringen voor Costa Rica 
• Rechtsbijstandsverzekeringen voor Costa Rica 

Inboedel- en opstalverzekeringen

• Wanneer je je eigen inboedel meeneemt naar Costa Rica, of daar lokaal nieuwe huisraad aanschaft, dan kan een internationale geldende inboedelverzekering ervoor zorgen dat je tegen schade verzekerd bent die het gevolg is van onder meer brand, storm en diefstal.
• Sommige huizen in de buitenwijken hebben beveiligers in dienst die in de gaten houden wie er het complex inkomt en wie het complex verlaat. Afhankelijk waar je woont en wat voor soort huis je hebt, is het handig om een verzekering te vinden die bij jouw persoonlijke behoeften past. 
• In Costa Rica is het niet makkelijk om lokale verzekeringsmaatschappijen te vinden die inboedel- en opstalverzekeringen kunnen regelen. Door het relatief grote aantal mogelijke calamiteiten (inbraak, orkaan, aardbeving e.a.) kun je tegen problemen aanlopen als je een claim wilt indienen of wanneer je verzekering moet vernieuwen. Zorg er dus liever voor dat je je huis en inboedel meeverzekert bij je internationale verzekering.
• Inboedelverzekering voor Costa Rica 
• Huis- en inboedelverzekering ondertussen in Nederland 

Collectieve verzekeringen (voor bedrijven, stichtingen/NGO's)

• Voor organisaties die twee of meer werknemers naar Costa Rica hebben uitgezonden, zijn collectieve verzekeringen regelmatig een uitkomst.
• Op deze wijze wordt er niet alleen administratieve rompslomp voorkomen, er zijn ook meer mogelijkheden op het gebied van de dekking.
• Collectieve verzekeringen voor Costa Rica 

Verder lezen of emigreren naar Costa Rica of een reis naar Costa Rica voorbereiden

• Emigreren: Emigratie & Lang verblijf in het buitenland 
• Verzekeringen: Zorgverzekering & Vertrek naar het buitenland 
• Bestemmingen: Costa Rica 