Vaccinaties voor op reis en lang verblijf in het buitenland: vragen en antwoorden
Buiktyfus: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is buiktyfus?
- Buiktyfus is een darminfectie die wordt veroorzaakt door de Salmonella bacterie.
- Wanneer de bacteriën via de darmen het lymfe bereiken, wordt de rest van het lichaam vaak geïnfecteerd via de bloedbaan. In dit geval kan een infectie leiden tot levensbedreigende situaties.
Waar komt buiktyfus voor?
- Buiktyfus komt met name voor in (sub)tropische gebieden.
- De meeste kans op besmetting is in Azië, vooral in de landen Bangladesh, India en Pakistan.
- Daarnaast loop je een risico in Afrika en het Caribisch gebied.
- De ziekte duikt vooral op onder slechte hygiënische omstandigheden in combinatie met een (sub)tropisch klimaat. Denk aan regio's met een slechte riolering, waardoor het drinkwater ook besmet kan zijn.
Wat zijn de verschijnselen van buiktyfus?
- Na een buiktyfusinfectie kan het tot twee weken duren voordat je echte klachten ervaart.
- Wanneer je echt ziek wordt, kan het enkele weken tot enkele maanden duren voordat de infectie verdwenen is.
- Buiktyfus kent een rustig begin, maar kan na verloop van tijd verergeren. De meest bekende klachten zijn: oplopende koorts, verminderde eetlust, hoofdpijn, spierpijn, buikklachten en rode vlekjes op de huid. Vaak heb je in het begin last van verstopping en droge hoest en in sommige gevallen diarree met bloed.
- Afgezien van de meestal heftige klachten bij volwassen zijn de klachten bij jonge kinderen vaak veel lichter.
Is buiktyfus te behandelen?
- Bij directe behandeling met antibiotica geneest meer dan 99% van alle behandelde mensen. Het gaat dan meestal om een antibioticakuur van 4 tot 6 weken.
- Het herstel kan in sommige gevallen, zelfs onder behandeling, enkele weken tot enkele maanden duren.
- Hoe verder de ziekte gevorderd is, hoe minder groot de kans op genezing en hoe groter de kans op blijvende klachten.
Zijn er vaccinaties tegen buiktyfus?
- In de landen waar het risico op infectie verhoogd is, wordt geadviseerd gebruik te maken van een buiktyfus vaccinatie bij een verblijf van langer dan twee weken.
- In gebieden waar het risico niet nadrukkelijk verhoogd is, maar die wel in de gevarenzone liggen, wordt een buiktyfus vaccinatie aangeraden bij een verblijf van langer dan drie maanden.
- Ongeveer 70% van alle gevaccineerde mensen is volledig beschermd. Wanneer de vaccinatie werkt, ben je beschermd voor een periode van drie jaar. Houd er dus wel rekening mee dat je zelfs met vaccin niet 100% zeker bent van een volledige bescherming.
- Oplettendheid is dus, naast de vaccinatie, minstens zo belangrijk.
Wat kan je nog meer doen om buiktyfus te voorkomen in het buitenland?
- Buiktyfus wordt vaak overgedragen via water of voedsel dat besmet is met de Salmonella bacterie. Zowel goede persoonlijke hygiene als die van de personen die je eten klaarmaken zijn zeer belangrijk bij het voorkomen van buiktyfus.
- Reizigers die naar gebieden gaan waar buiktyfus voorkomt, wordt aangeraden om zo min mogelijk rauwe bladgroenten te eten of eventueel ander voedsel dat op kamertemperatuur wordt uitgeserveerd.
- Enkele andere adviezen of voorzorgsmaatregelen zijn: drink alleen verpakt of gekookt water, eet geen rauwkost, rauwe schaaldieren, geschild fruit of eten waar (veel) vliegen op zitten. Let verder goed op de hygiëne bij toiletgebruik. Eten dat vers bereid wordt en vervolgens heet of gekoeld wordt opgediend is in principe veilig.
Cholera: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is cholera?
- Cholera is een darminfectie veroorzaakt door een bacterie.
- Vaak is besmet water de oorzaak van de infectie.
- Een infectie veroorzaakt in veel gevallen klachten, zoals diarree en braken, die uiteindelijk kunnen leiden tot uitdroging. Dit maakt de infectie dan ook verraderlijk.
Waar komt cholera voor?
- De choleravaccinatie wordt eigenlijk voor geen enkel land meer aanbevolen. Dit aangezien de infectie erg op z’n retour is.
- Uitbraken zijn vaak van regionale aard en veelal verbonden aan oorlog of andere grote rampen, zoals overstromingen.
- Toch wordt in grote delen van Afrika wel zo nu en dan toch nog om een cholerastempel gevraagd.
- In Angola en Madagaskar en op het eiland Zanzibar (in Tanzania) is deze verplicht.
- In andere landen is de stempel officieel niet verplicht, maar bij afgelegen grensposten wordt hier in uitzonderlijke gevallen toch om gevraagd. Op deze manier willen de lokale autoriteiten geld verdienen, door de vaccinatie zelf te zetten, bij de afwezigheid van een cholerastempel.
Wat zijn de verschijnselen van cholera?
- In een groot deel van de gevallen verloopt een infectie zonder echte symptomen.
- Wanneer er zich toch verschijnselen voordoen, bestaan deze vaak uit: misselijkheid, braken, buikpijn en plotseling opkomende diarree.
- De combinatie van deze symptomen zorgt ervoor dat patiënten, zelfs al na 24 uur, uitdrogingsklachten kunnen krijgen.
- Uitdroging is gevaarlijk en dient daarom bestreden te worden.
- Symptomen van uitdroging zijn: een droge mond, minder traanvocht, diepliggende ogen, extreme vermoeidheid en een visachtige geur van de ontlasting.
Is cholera te behandelen?
- Bij een goede behandeling van cholera is de kans op overlijden miniem.
- De behandeling bestaat vooral uit het op peil houden van de vochtspiegel.
- Dit kan bijvoorbeeld door middel van het toedienen van vocht via de mond of door ORS.
- In het ziekenhuis kan gebruik worden gemaakt van bijvoorbeeld een infuus.
- Tot slot is in enkele gevallen ook antibiotica nog benodigd.
Wat kan je doen om cholera te voorkomen in het buitenland?
- Voorop staat: let op een goede hygiëne.
- Dit betekent handen wassen na toiletbezoek en vóór het eten, geen water uit de kraan drinken, fruit zelf schillen en voedsel goed verhitten.
- Extra risicovol is het eten van schaal- en schelpdieren.
Zijn er vaccinaties tegen cholera?
- Mede aangezien het vaccin tegen cholera niet erg effectief is, wordt er in Nederland al geruime tijd niet meer ingeënt tegen cholera.
- Daarom is het belangrijk om de algemene preventieve maatregelen goed in de gaten te houden.
- Als de cholerastempel eenmaal in je vaccinatieboekje staat, hoef je nooit meer een nieuwe te halen.
- Bij enkele bestemmingen wordt voor het reizen naar of bezoeken van locaties zonder toegang tot schoon drinkwater periodiek geadviseerd om een vaccinatie te halen.
Dengue fever: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is Dengue fever?
- Dengue fever wordt ook wel "knokkelkoorts" genoemd.
- Dit virus wordt ook door muggen overgebracht in vooral de dichtbevolkte gebieden van de (sub)tropen.
- De dengue muggen zijn vooral overdag actief (pas dus op je enkels in bussen, treinen en zelfs vliegtuigen) en meestal in het regenseizoen.
- Vroeger kwam het virus niet zoveel voor, maar de laatste jaren verspreidt het zich razendsnel. De ziekte komt steeds vaker voor bij reizigers.
Wat zijn de verschijnselen van dengue?
- Plotseling opkomende hoge koorts met rillingen - Misselijkheid, braken - Hevige hoofdpijn - Weinig eetlust - Keelpijn - Bloedneuzen - Bloedend tandvlees
- De koorts kan met een paar dagen weer zakken en dan later weer opkomen.
- Sommige mensen krijgen last van vermoeidheid en spierpijn.
- Er zijn voorbeelden van mensen die weken of zelfs maandenlang geen fut hebben.
- Aan de ander kant kunnen de symptomen ook zo mild zijn dat het voorbij is voor je door hebt dat je het hebt.
Wat kan je doen om dengue te voorkomen in het buitenland of op reis?
- Wanneer je naar een dengue risicogebied reist en ouder dan 4 jaar bent, kan je gevaccineerd worden.
- Het belangrijkste dat je er daarnaast tegen kan doen, is het voorkomen dat je muggenbeten oploopt.
- Wanneer je woont of werkt in een (sub)tropisch gebied waar Dengue voorkomt, probeer dan stilstaand water in bv bakjes, bloempotten, plassen en autobanden te voorkomen. Gebruik DEET en mugwerende kleding om steken te voorkomen.
- Niet alleen tropische landen maar ook subtropische landen hebben last van ‘dengue muggen’. Neem dus ook naar die bestemmingen voldoende antimuggenspul mee.
Wat kan je doen als je dengue krijgt?
- Meestal gaat de ziekte vanzelf met een week over.
- Als iemand geregeld geïnfecteerd raakt met het virus kan het wel ernstiger zijn, zelfs met bloedingen en shock als gevolg.
In hoeverre ben je verzekerd bij een aanval van dengue?
- Onder de dekking van medische noodzakelijke zorg van je reisverzekering valt normaal gesproken ook de behandeling van dengue
- Lees meer over de dekking bij dengue op de pagina over dengue fever
Gele koorts: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is gele koorts?
- De gele koorts is een infectieziekte veroorzaakt door een virus dat door muggen wordt overgedragen.
- De benaming heeft de ziekte te danken aan de meestal typerende gelige huid bij zieke mensen.
- Sommige muggen kunnen door een beet in de menselijke huid, via het lymfestelsel, de ziekte veroorzaken. Op deze manier wordt het menselijke afweersysteem zo aangetast dat er een levensbedreigende situatie kan ontstaan.
Waar komt gele koorts voor?
- De muggen die de gele koorts overdragen komen vooral voor in Afrika en Zuid-Amerika.
- Er is een verhoogd risico in Afrika in het gebied vanaf Sub-Sahara Afrika tot aan de grens met Namibië - Mozambique en in en rondom het Amazone gebied in Zuid-Amerika.
- De muggen steken overdag en zijn vooral te vinden in rurale gebieden.
- Een epidemie kan uitbreken doordat iemand die geïnfecteerd is naar een druk bevolkt gebied vertrekt. De ziekte is echter niet direct van mens op mens over te brengen.
Wat zijn de verschijnselen van gele koorts?
- Drie tot zes dagen na de besmetting met het gele koortsvirus komen de eerste klachten.
- Enkele bekende klachten zijn: plotseling opkomende koorts, koude rillingen, hoofdpijn, rugpijn, spierpijn over het hele lichaam, misselijkheid en braken.
- De koorts zakt in de regel binnen vier tot vijf dagen. Gedurende die tijd treden doorgaans verschijnselen op als pijn achter de ogen, rode ogen, spierpijn, gewrichtspijn en roodheid in het gezicht.
- Na de eerste fase lijkt de ziekte korte tijd te herstellen, maar in sommige gevallen volgt een tweede koortsaanval, waarbij de huid een gelige kleur krijgt. Op dit punt kunnen bloedingen optreden, zoals bloedend tandvlees en bloed in het braaksel en de ontlasting.
- In ernstige gevallen kan de ziekte leiden tot coma en de dood.
Is gele koorts te behandelen?
- Eenmaal besmet dan bestaat er geen behandeling van het gele koorts virus.
- Het enige wat er gedaan kan worden is pijnbestrijding en zorgen voor bijvoorbeeld verkoeling en voldoende water.
- Hoofdpijn wordt verlicht met pijnstillers en koorts wordt bestreden met koortswerende middelen.
- In een aantal gevallen is bloedtransfusie nodig.
- In gebieden waar veel muggen voorkomen, worden patiënten gewoonlijk onder een klamboe verpleegd om te voorkomen dat de infectie door muggen verder wordt verspreid.
Zijn er vaccinaties tegen gele koorts?
- Gele koorts is gemakkelijk te voorkomen door inenting met een veilig en doeltreffend vaccin.
- Officieel gezien is de vaccinatie 10 jaar geldig. Maar de bescherming die de inenting tegen gele koorts biedt, duurt veel langer, waarschijnlijk het hele leven.
- Mensen die in gebieden met een hoog risico op gele koorts verblijven of die er naar toe gaan, doen er goed aan zich te laten inenten.
- Een aantal landen stelt de gele koorts vaccinatie verplicht. In sommige landen zal de gele koorts aanwezig zijn, maar in veel gevallen is het een preventieve maatregel als je vanuit een land reist waar de gele koorts wel aanwezig is.
- Als je naar een land afreist die de vaccinatie verplicht stelt, dien je minimaal 10 dagen voor aankomst gevaccineerd te zijn.
Hoe kun je gele koorts voorkomen?
- Een vaccinatie halen is de meest doeltreffende maatregel om gele koorts te voorkomen.
- Zorg dat je niet gestoken wordt door muggen! In gebieden waar gele koorts heerst, brengen muggen meerdere nare ziekten over.
- Het is aan te raden om beschermende kleding te dragen die armen en benen bedekt en je goed in te smeren met antimuggenmiddel met DEET. Airconditioning en horren voor de ramen bieden ook gedeeltelijke bescherming.
- Buiten de steden is het belangrijk om klamboes, een muggenspray en/of muggenspiralen mee te nemen.
Hepatitis A: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is hepatitis A?
- Hepatitis A is een besmettelijke leverziekte die wordt veroorzaakt door het Hepatitis A virus.
- Het virus komt via de keelholte het lichaam binnen na het eten of drinken van besmet voedsel en infecteert de maag, darmen en lever.
- In enkele gevallen is de ziekte levensbedreigend, meestal gaat de ziekte vanzelf weer over.
Waar komt hepatitis A voor?
- Hepatitis A komt wereldwijd voor, maar voornamelijk in ontwikkelingsregio's als Azië, Afrika en Latijns-Amerika.
- Het besmettingsrisico in Noord-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en West-Europa is minimaal.
- De ziekte duikt veel op onder slechte hygiënische omstandigheden.
- Aangezien het een zeer besmettelijke ziekte is, komt hepatitis A vaak voor in gebieden waar mensen dicht op elkaar leven.
- Het risico wordt verhoogd als je veel contact hebt met de plaatselijke bevolking.
Wat zijn de verschijnselen van hepatitis A?
- Het virus verantwoordelijk voor hepatitis A veroorzaakt uiteindelijk een ontsteking van de lever.
- Twee tot zes weken na de besmetting met het virus kunnen ziekteverschijnselen optreden.
- Wanneer de ziekte typisch verloopt is er in het begin vaak sprake van vermoeidheid en misselijkheid. Vervolgens kan er sprake zijn van koorts, buikpijn (vaak rechts bovenin) en een duidelijke afname van de eetlust. In de periode hierna krijg je een gelig oogwit (geelzucht). Daarbij wordt de urine vaak donkerder en de ontlasting juist lichter.
- Hoewel de klachten vaak na enkele weken uitdoven, kan de vermoeidheid in veel gevallen lang aanhouden.
- Een hepatitis infectie geeft bij volwassenen heel vaak klachten (80-90% van de gevallen). Bij zuigelingen en kleuters verloopt een infectie echter vaak onopvallend.
- Hoe ouder je wordt hoe heftiger de klachten. Vooral bij personen ouder dan 50 is er een kleine kans dat de ziekte levensbedreigend kan worden.
Is hepatitis A te behandelen?
- Een hepatitis A infectie geneest vrijwel altijd vanzelf.
- Er zijn daarom ook geen medicijnen die het geneesproces versnellen.
- Het belangrijkste medicijn tegen de symptomen is: rust. Het lichaam dient de tijd te krijgen om goed te herstellen.
- Ook is het belangrijk om je te beseffen dat tot één week na de tekenen van geelzucht, je besmettelijk bent voor je omgeving. Het vermijden van openbare gelegenheden is op dat moment daarom ook aan te raden.
Zijn er vaccinaties tegen hepatitis A?
- Er een vaccin tegen hepatitis A ontwikkeld dat je, afhankelijk van het merk, één of drie jaar lang beschermt tegen hepatitis A.
- Het advies is om een inenting minstens twee weken voor de reis te halen.
- Als er binnen zes tot twaalf maanden na de eerste inenting nog een inenting wordt gedaan, is gebleken dat je zelfs voor 25 jaar beschermd zal zijn.
Wat kan je doen om hepatitis A te voorkomen in het buitenland?
- Omdat het hepatitis A virus vaak wordt verspreid in gebieden met een matige hygiëne, is het van belang goed op de persoonlijke hygiëne te letten.
- Enkele adviezen zijn daarom: handen wassen, vermijd verontreinigd drink- en zwemwater en let goed op bij de bereiding van het voedsel (wassen en koken).
Hepatitis B: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is hepatitis B?
- Hepatitis B is een besmettelijke leverinfectie die veroorzaakt wordt door het hepatitis B-virus.
- Het hepatitis B virus wordt van mens op mens overgedragen door blootstelling aan geïnfecteerd bloed of lichaamsstoffen die bloed bevatten.
- Enkele mogelijke manieren van overdracht zijn: via bloedtransfusie, onbeschermd seksueel contact, niet steriele naalden, van moeder op kind etc. Daarnaast loop je een risico bij het zetten van tatoeages, piercings of bij de kapper.
Waar komt hepatitis B voor?
- Hepatitis B komt overal ter wereld voor. Risicogebieden zijn bijvoorbeeld: Zuid- en Midden-Afrika, Zuid- en Zuidoost-Azië, Canada, Midden-Amerika.
- Het risico is extra hoog op plaatsen waar veel contact is met lichaamsvloeistoffen, zoals in ziekenhuizen, in bed en bijvoorbeeld een tatooshop
Wat zijn de verschijnselen van hepatitis B?
- Afhankelijk van de reactie van het lichaam op het virus en afhankelijk van de mate van schade aan de lever, treden er verschillende klachten op. Veel gehoorde klachten zijn: vermoeidheid, gelige huid en geelkleuring van het oogwit, misselijkheid, afname van de eetlust, verkleuring van de urine en ontlasting en koorts.
- Er zijn mensen bij wie de infectie vanzelf overgaat, zonder dat er ernstige klachten optreden.
- Bij vijf tot tien procent van de mensen wordt een hepatitis B infectie chronisch, dit kan (bijna) geheel ongemerkt gebeuren, je hoeft niet eerst door de acute fase heen.
- Uiteindelijk kan de chronische hepatitus besmetting leiden tot een slecht werkende lever en leverkanker.
Is hepatitis B te behandelen?
- Een acute infectie met hepatitis B geneest meestal vanzelf.
- Een gezonde levensstijl en goede voeding draagt meestal bij aan een snelle genezing.
- In een zeldzaam geval wordt bij een acute infectie gebruik gemaakt van virusremmers.
- Een chronische infectie wordt vrijwel altijd behandeld met medicatie. Welke medicatie er gebruikt wordt, is per geval verschillend. Er geldt wel voor vrijwel alle medicatie dat deze vaak langdurig, dan wel niet levenslang, gebruikt moet worden.
- De behandeling is meestal gericht op het bestrijden van het virus, waardoor het verdwijnt of in ieder geval drastisch wordt verzwakt.
Zijn er vaccinaties tegen hepatitis B?
- Er bestaat een geschikt vaccin tegen hepatitis B.
- In Nederland worden bepaalde beroepsgroepen sinds 2000 ook gevaccineerd. Het gaat hierbij vooral om personen die in het kader van bijvoorbeeld hun opleiding of werk verplicht zijn om gevaccineerd te zijn tegen hepatitis B. Denk bijvoorbeeld aan studenten of werknemers die binnen de gezondheidszorg actief zijn. Maar ook mensen werkzaam bij de politie, brandweer, laboranten etc.
- Voor reizigers gelden er bepaalde risicogebieden voor hepatitis B. Voor korte reizen hoeft vaccinatie niet nodig te zijn, maar bij een verblijf van langer dan drie maanden is vaccinatie raadzaam.
- Wanneer een vaccinatie voor hepatitis B voor jou van belang lijkt kun je kiezen voor twee verschillende vaccinatietrajecten. Wanneer je ruim op tijd bent met het vaccineren, en je pas over enkele maanden vertrekt kan je kiezen voor de levenslange vaccinatie. Je krijgt in dat geval drie injecties met tussenpozen van één en vijf maanden. Een simpel rekensommetje maakt dat je bij voorkeur zeven maanden voor vertrek met de hepatitis B vaccinaties beginnen. Wanneer je al binnen korte tijd vertrekt kun je kiezen voor het drie-weken traject. Je krijgt dan in drie weken tijd drie injecties. De bescherming is in dit geval wel minder dan bij het lange traject.
Wat kan je nog meer doen om hepatitis B te voorkomen in het buitenland?
- Omdat de hepatitis B infectie wordt overgedragen via bloed, sperma en vaginaal vocht, is het belangrijk om voorzichtig te zijn met bijvoorbeeld seksueel contact.
- Een andere vorm van overdracht gaat via niet-steriele naalden. Kijk dus uit met bijvoorbeeld vaccinaties in het buitenland, maar ook bij het laten zetten van bijvoorbeeld tatoeages of piercings gedurende je reis.
Japanse encefalitis: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is Japanse encefalitis?
- Japanse encefalitis is een vorm van hersenontsteking veroorzaakt door een virus.
- De ziekte wordt overgedragen door muskieten. De specifieke muggensoort steekt in het algemeen tijdens de schemering en 's nachts.
Waar komt Japanse encefalitis voor?
- Japanse encefalitis komt vooral voor in Zuidoost-Azië en de regio ten westen van de Grote Oceaan.
- Daarnaast zijn er nog enkele kleine gebieden waar ook nog steeds gevallen worden gerapporteerd zoals: het gebied ten oosten van China, het gebied ten noorden van Japan, Rusland en ook in Australië in de omgeving van de staat Torres.
- Infecties doen zich voor op het platteland en aan de randen van steden.
- Het gaat vooral om gebieden waar varkens op het land worden gehouden. Varkens dienen vaak als gastheer van de besmette muggen.
- Een andere erg typische plek voor infectie is op het platteland in de buurt van rijstvelden.
- De meeste reizigers naar Azië hebben weinig kans op besmetting. Het grootste risico lopen mensen die langdurig op het platteland verblijven in een seizoen waarin de ziekte optreedt.
- De ziekte komt in het overgrote deel voor bij kinderen onder de leeftijd van tien jaar.
Wat zijn de verschijnselen van Japanse encefalitis?
- Het overgrote deel van de geïnfecteerde personen krijgt uiteindelijk geen klachten.
- In het geval dat er toch klachten ontstaan, beginnen deze meestal vijf tot vijftien dagen na de beet van de muskiet.
- De klachten bestaan vaak uit: koorts, hoofdpijn, verandering van gedrag en aanzienlijk krachtverlies.
- In ernstige gevallen ontstaan verschijnselen van hersenontsteking en hersenvliesontsteking met hoofdpijn, braken en uiteindelijk sufheid, coma en epileptische toevallen.
- Verlammingen en ademhalingsprobleem kunnen tot de dood leiden.
Is Japanse encefalitis te behandelen?
- Er is geen officiële behandelmethode bekend.
- Ondersteunende therapie kan echter zorgen voor een milder ziekteverloop.
Wat kan je doen om Japanse encefalitis te voorkomen in het buitenland?
- Vaccinatie: Het in Nederland beschikbare reizigersvaccin voorkomt in 80 tot 90 procent van de gevallen een uitbraak van Japanse encefalitis. De duur van de werking van het vaccin is nog niet definitief vastgesteld.
- Voorkom muggenbeten: Japanse encefalitis kan voorkomen worden door het dragen van kleding met lange mouwen, het gebruiken van DEET of een ander effectief anti-muggenmiddel en het gebruik van een geïmpregneerde klamboe. Dit aangezien de mug vooral tijdens de schemering en ’s nachts actief is.
Meningitis: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is meningitis?
- Meningitis is een hersenvliesontsteking en in sommige gevallen een ontsteking in de ruggenmergvliezen.
- De infectie kan veroorzaakt worden door bacteriën, virussen en in enkele gevallen ook door schimmels.
- Een virale meningitis geeft over het algemeen geen ernstige klachten.
- Een bacteriële meningitis dient wel snel behandeld te worden in verband met grote gezondheidsrisico's.
- Bij meningitis als reizigersziekte wordt meestal de bacteriële meningokokken-meningitis bedoeld, waarvan dan weer diverse varianten bestaan, zoals type A, B, C, W en Y
Waar komt meningitis voor?
- Meningitis komt wereldwijd voor, ook in Nederland.
- De meeste kans op besmetting met meningokokken-meningitis is in Sub-Sahara Afrika, vooral in het droge seizoen, en in mindere mate in Azië.
- Meningitis kan voorkomen als grote groepen mensen dicht opeen zitten onder slechte hygiënische omstandigheden, zoals in een sloppenwijk of tijdens een pelgrimstocht. Er is dan ook veel meer kans op een epidemie. Let in dat geval nog beter op!
Hoe wordt meningitis veroorzaakt?
- Meningitis wordt veroorzaakt door bacteriën in de neus- en keelholtes en soms in het maag-darm kanaal.
- Mensen die (on)bewust de bacteriën meedragen kunnen anderen besmetten door middel van speeksel (niezen, hoesten, zoenen etc.).
- Ook kan de infectie worden overgedragen via uitwerpselen en/of slechte hygiëne bij toiletbezoek.
- Bij gezonde personen hoeft een infectie meestal niet tot ziekte te leiden. In dit geval wordt de bacterie na enige tijd door onze afweer verwijderd en word je er niet ziek van.
- Soms komen de bacteriën in de bloedbaan terecht. In dat geval spreken we van een bloedvergiftiging (sepsis). Vanuit het bloed kunnen de bacteriën uitspreiden naar de hersenvliezen waar ze uiteindelijk een hersenvliesontsteking (meningitis) kunnen veroorzaken.
Wat zijn de verschijnselen van meningitis?
- Hersenvliesontsteking kan gepaard gaan met veel verschillende symptomen. De symptomen zijn afhankelijk van de veroorzaker en ook van de leeftijd van de zieke.
- Meningitis wordt ook wel nekkramp genoemd, waarbij een zieke het hoofd niet goed naar voren kan buigen, dit verschijnsel treed vooral op bij bacteriële varianten.
- Bij een meningitis heb je, naast nekkramp, ook vaak een grieperig gevoel. Vaak gehoorde klachten zijn hoge koorts, heftige hoofdpijn, keelpijn, braken en spierpijn. Ook kan er sprake zijn van bewustzijnstoornissen, evenwichtsverlies, lichtschuwheid, lichte tot matige ademhalingsstoornissen, stuipen, bloedvergiftiging, hersenontsteking, problemen met de stoelgang en psychische erectiestoornissen.
Is meningitis te behandelen?
- Een virale infectie kan vaak met rust al worden bestreden. In andere gevallen kan een anti-viraal kuurtje uitkomst bieden.
- Bij een bacteriële infectie wordt gekozen voor een antibioticakuur. Vaak word je opgenomen in het ziekenhuis, zeker in het geval van kinderen. In veel gevallen is de antibioticakuur succesvol en nemen de klachten geleidelijk af.
Wat kan je doen om meningitis te voorkomen in het buitenland?
- Een goede hygiëne zorgt in eerste instantie al voor een lager besmettingsrisico. Was goed je handen na een toiletbezoek en voor en na het eten. Vermijd contact met mogelijk besmette mensen.
- Er bestaan meerdere vormen van meningitis, zoals type B en type C. Kinderen worden sinds 1987 ingeënt tegen type B en sinds 2002 ook tegen type C. Sinds 2018 zijn ook type A, Y en W135 onderdeel van het rijksvaccinatieprogramma.
- Als je in Nederland al deels ingeënt bent, kan het soms verstandig zijn om je ook tegen de andere vormen in te enten afhankelijk van hoe lang je weggaat en waar je heen gaat.
- Zo stelt Saoedi-Arabië meningitis vaccinatie verplicht voor bedevaartgangers (de Hadj en de Umrah) en seizoens-arbeiders. Er wordt verwacht dat je minstens, 10 dagen voor aankomst de vaccinatie hebt ontvangen.
- Ook is het in een groot gedeelte van Afrika, het sub Sahara Afrika (Senegal tot Ethiopië) in het droge seizoen (november tot juni) verstandig om ingeënt te zijn tegen de meningitis bacterie.
- Een meningitis vaccinatie bestaat uit een prik die drie jaar werkzaam is.
Rabiës: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is rabiës?
- Een rabiësinfectie is een virusinfectie van de hersenen die ook wel hondsdolheid wordt genoemd.
- Het virus wordt meestal overgebracht door een beet van een dier (of mens) besmet met het rabiësvirus.
- Dieren die het kunnen overdragen zijn bijvoorbeeld: honden, wasberen, apen, vossen en vleermuizen.
- Hondsdolheid is erg gevaarlijk en kan, wanneer onbehandeld, leiden tot de dood.
Waar komt rabiës voor?
- Hondsdolheid komt vrijwel overal op de wereld voor.
- Er zijn echter wel gebieden waarbij het risico op infectie hoger is zoals in: Zuid-Azië, met name India en ook in delen van Zuid-Amerika.
- Kijk vooral uit met straathonden of op het platteland voor agressieve waakhonden. Ook bij werken met wilde dieren loop je verhoogd risico op besmetting
Hoe wordt rabiës veroorzaakt?
- Na de beet duurt het even, afhankelijk van de plaats van de beet, voor er klachten optreden.
- Het virus wordt overgedragen door het speeksel van besmette dieren. Via wondjes of slijmvliezen kan het virus het lichaam binnen dringen.
- Het virus vermeerderd zich in de spieren om vervolgens via het zenuwstelsel de hersenen te bereiken.
- Hoe dichter de beet bij de hersenen plaatsvindt, hoe sneller de klachten zich voordoen.
- Deze tijd kan variëren van twee weken tot enkele maanden.
Wat zijn de verschijnselen van rabiës?
- Meestal begint het met vage klachten; misselijkheid, hoofdpijn, verminderde eetlust, lichte koorts en een zere keel komen veel voor.
- In een verder stadium worden deze klachten gevolgd door prikkelbaarheid, stuipen en overgevoeligheid voor fel licht en harde geluiden.
- Uiteindelijk leidt de ziekte, zonder vroegtijdige behandeling, altijd tot de dood.
Is rabiës te behandelen?
- Wanneer je bent gebeten door een met rabiës besmet dier, en er zijn nog geen ziekteverschijnselen, dan is het zaak om zo spoedig mogelijk (nog) een vaccinatie te laten zetten.
- Ook als je al gevaccineerd bent, moet je zo snel mogelijk naar een arts voor een vaccinatie. Door de vaccinatie heb je ter plekke slechts twee injecties en geen antiserum nodig, dit antiserum is in veel gebieden slecht verkrijgbaar maar essentieel om niet ziek te worden.
- Wanneer er eenmaal klachten optreden, is behandeling eigenlijk onmogelijk en leidt de ziekte altijd tot de dood.
- Momenteel wordt er een hoop geprobeerd, maar een effectieve behandeling is nog niet gevonden.
Zijn er vaccinaties tegen rabiës?
- Vaccinatie is het voornaamste middel om een dodelijke infectie te voorkomen.
- Wanneer je voor de beet bent gevaccineerd, dien je na de beet alsnog een aanvullende, verkorte behandeling te krijgen.
- Wanneer je een verblijf voor langer dan drie maanden hebt gepland in een risicogebied, is het verstandig om je te laten vaccineren.
- Als je op fietsvakantie gaat, wordt een rabiës vaccin aangeraden omdat er een grotere kans bestaat om gebeten te worden door honden.
Wat kan je doen om rabiës te voorkomen in het buitenland?
- Belangrijk is om te voorkomen dat je gebeten, gelikt of gekrabd wordt door mogelijk besmette zoogdieren.
- Het aaien van bijvoorbeeld loslopende honden is dan ook uiterst onverstandig.
- Vermijd contact met gewonde of dode dieren
- Wordt je toch gebeten of gekrabt? Laat je dan spoedig behandelen
Tekenencefalitis: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is tekenencefalitis?
- Tekenencefalitis is een hersenontsteking die wordt veroorzaakt door een virus (Tickborne-encephalitisvirus). Het virus wordt overgebracht door teken
- Een geinfecteerde teek draagt het virus bij een beet aan je over, dit gebeurt al in de eerste minuten na de beet. Het verwijderen van de teek heeft geen effect meer op de besmetting.
- De ziekte is bekend onder verschillende namen: FSME, Russian spring summer encephalitis of TBE (tick borne encephalitis).
Waar komt tekenencefalitis voor?
- Het tekenencefalitis virus komt voor in grote delen van Europa en Rusland (maar gelukkig nog amper in Nederland).
- De teken komen met name voor in bosrijk gebied en hoog gras. De kans op een beet en de bijkomende infectie is het grootst van april tot november.
Wat zijn de verschijnselen van tekenencefalitis?
- Een groot deel van de mensen die geïnfecteerd zijn, wordt niet ernstig ziek. Een minderheid krijgt hersen- of hersenvliesontsteking, beiden ernstige, levensbedreigende ziektes. Mensen ouder dan 50 jaar hebben een grotere kans op de ernstige variant van de verschijnselen.
- Een tot drie weken na besmetting door een teek krijg je griepachtige verschijnselen. Bij de groep mensen met de heftige variant verergeren de verschijnselen met hoge koorts, nekstijfheid en overgeven.
- Bij besmetting via rauwe melk zijn de eerste verschijnselen al na enkele dagen merkbaar.
Is tekenencefalitis te behandelen?
- Helaas is de teken encefalitis zelf niet behandelbaar. Alleen de symptomen van de hersenontsteking, zoals hoge koorts kunnen worden behandeld.
Wat kan je doen om tekenencefalitis te voorkomen in het buitenland?
- Voorkom teken beten. Niet alleen tegen tekenencefalitis maar ook bijvoorbeeld tegen lyme.
- Draag lange kleding, draag je sokken over je broek, wandel op het midden van paden. Om dit effect te versterken kun je teekwerende sokken of DEET gebruiken.
- Controleer na een natuurwandeling of andere buitenactiviteit goed je lichaam en kleren op teken. Een teek op je rugzak of schoen kan je de volgende dag ook nog te grazen nemen!
- Eet in gebieden waar de ziekte voorkomt geen (producten van) rauwe melk.
- Afhankelijk van het risiconiveau van je bestemming en je activiteit (bv veel natuur wandelingen) kan een vaccinatie worden aangeraden.
Zijn er vaccinaties tegen tekenencefalitis?
- Ja, er is een effectief vaccin tegen tekenencefalitis beschikbaar voor zowel kinderen als volwassenen.
- Over een periode van meestal zes maanden krijg je drie injecties die je daarna voor drie jaar beschermen.
- Ben je niet op tijd begonnen met de eerste injectie? Het kan ook sneller met een beperktere werking. Je derde injectie kun je ook na thuiskomst nog halen.
Tuberculose: wat is het en wat kan je er tegen doen?
Wat is tuberculose?
- Tuberculose is een infectieziekte veroorzaakt door de tuberculosebacterie die het lichaam binnendringt en wordt ook wel TBC genoemd.
- Bij longtuberculose is een ontstekingshaard in de longen actief. Dit komt omdat een ingeademde tuberkelbacterie zich in de longen genesteld heeft. Deze heeft vervolgens een ontsteking veroorzaakt. Soms kunnen er holtes ontstaan in het longweefsel.
- Er zijn twee vormen van longtuberculose: je kan de besmettelijke of de niet-besmettelijke vorm hebben.
- Bij het hoesten worden de bacteriën via kleine druppels in de omgeving verspreid. Als iemand deze druppels inademt kunnen de bacteriën ontstekingen veroorzaken in de longen.
Waar komt tuberculose voor?
- Tuberculose komt wereldwijd voor met een verhoogd risico in zuidelijk Azië en Sub-Sahara Afrika.
- Het besmettingsrisico in Noord-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en West-Europa is minimaal.
Wat zijn de verschijnselen van tuberculose?
- Na besmetting met tuberculose kan je na acht weken tot zelfs jaren later ziek worden.
- De meeste mensen die besmet raken met tuberculose worden niet ziek. Als je dat wel wordt, dan gebeurt dat meestal binnen twee jaar na de besmetting.
- Enkele veel voorkomende verschijnselen zijn: koorts, gewichtsverlies, moeilijke ademhaling, vermoeidheid, nachtzweten en gebrek aan eetlust.
Is tuberculose te behandelen?
- Tuberculose is goed te behandelen met antibiotica.
- Als je wordt behandeld tegen tuberculose, ben je in twee tot drie weken na de start niet meer besmettelijk.
Wat kan je doen om tuberculose te voorkomen in het buitenland?
- Tuberculose wordt bijna altijd via de lucht verspreid.
- Je kan het risico op besmetting verminderen door je gezicht af te wenden als je in de buurt van hoestende mensen bent.
Zijn er vaccinaties tegen tuberculose?
- Er bestaat een vaccinatie tegen tuberculose, deze wordt BCG genoemd.
- BCG kan tuberculose niet voorkomen, maar zorgt ervoor dat je minder kans krijgt op ernstige ontstekingen als je besmet raakt.
- De inenting wordt niet standaard aan iedereen gegeven. Of je een inenting nodig hebt hangt af van je reisbestemming, reisduur en wat je precies tijdens je reis gaat doen.