Tentamentips strafrecht: wanneer is een gevolgsdelict culpoos?

Hoe verhouden onvoorzichtig gedrag, verwijtbaarheid, aanmerkelijke mate en causaal verband zich tot elkaar om tot een culpoos gevolgsdelicht te komen?

In geval van een culpoos gevolgsdelicht betekent culpa: verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid.

Er zal dus sprake moeten zijn van:

• Onvoorzichtig gedrag
• Verwijtbaarheid
• Aanmerkelijke mate
• Causaal verband

Culpoos gevolgsdelict

I. Onvoorzichtig gedrag?

1. Kon en behoorde de dader het (onwenselijke) gevolg van zijn gedraging te voorzien?
   1. JA - indien een normaal mens het gevolg kon en behoorde te zien (Garantenstellung: sommigen kunnen en behoren méér te voorzien: verhoogde zorgplicht) - de zgn. 'subjectieve voorzienbaarheid'
   2. JA - indien een concreet gedragsvoorschrift (bijvoorbeeld een wettelijk voorschrift, maar dat hoeft niet) is overtreden dat juist strekt ter voorkoming van het gevolg (vgl. de RVV) - de zgn. 'objectieve voorzienbaarheid' (NB: art 5 WVW kan niet gelden als zo'n voorschrift, want het is daarvoor te weinig concreet.
2. Was er (dus) ook de plicht om de gedraging achterwege te laten (wederrechtelijk)?
   1. NEE - indien met de gedraging een geoorloofd risico werd genomen
   2. NEE - indien er sprake was van een rechtvaardigingsgrond voor de gedraging

II. Verwijtbaarheid?

1. Kon de dader worden geverd dat hij anders handelde (e.e.a. 'vermijdbaar')?
   1. NEE - indien er sprake was van een schulduitsluitingsgrond

III. Aanmerkelijke mate?

1. Is het onvoorzichtige gedrag van voldoende gewicht om 'aanmerkelijk' te kunnen worden genoemd?
   1. Dat hangt af van de aard (en ernst) van de gezamenlijke gedragingen / overtredingen i.c.m. de omstandigheden van het geval (zie bv arrest Winssen op JoHo WorldSupporter)

IV. Causaal verband?

• NB. 1. Uit bovenstaande blijkt, dat culpa wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid omvat. Als er sprake is van een culpoos gevolgsdelict, komen de rechtvaardigingsgronden en schulduitsluitingsgronden dus bij de 1e materiele vraag aan de orde (beroep op een strafuitsluitingsgrond is in dit geval dus geen 'art. 358, lid 3, Sv-verweer', maar een bewijsverweer).
• NB. 2. In bovenstaande is het schuldverband niet opgenomen. Culpose gevolgsdelicten veronderstellen schuld aan het gevolg. Culpa vereist dan dus niet alleen (aanmerkelijke verwijtbare) onvoorzichtheid, maar ook causaal verband tussen de gedraging en het gevolg.