Contact en netwerk bij lang verblijf in het buitenland en emigratie: vragen en antwoorden over het thuisfront en je directe omgeving
Hoe hou je voldoende rekening met mensen in je directe omgeving die betrokken raken bij je emigratie of lang verblijf in het buitenland?
- Achtergronden bij deze oefening: zie Keuzehulp
Opdracht: maak een lijst met de max. 20 belangrijkste relaties die betrokken raken bij jouw emigratie of lang verblijf in het buitenland: partner - kinderen - ouders - broers/zussen - beste vrienden - goede vrienden & kennissen - werkgever etc.
- maak per relatie (of groep van zelfde soort relaties) een plan van aanpak hoe en wanneer je hen gaat informeren en betrekken; bereid gesprekken zorgvuldig voor voor je belangrijkste relaties
- bespreek dit met je partner (en waar mogelijk ook met je kinderen)
- maak (per relatie of groep relaties) een lijstje met te verwachten reacties en anticipeer daar op
- maak voor je werkgever(s) een specifiek plan van aanpak, waarin je voldoende rekening houdt met opzegtermijnen, belangen van je werkgever rondom zorgvuldige overdracht, continuïteit in benodigde inkomsten etc.
- weeg af wie je als relatieve buitenstaander kunt betrekken bij het regelwerk voor vertrek en wie als zaakwaarnemer kan optreden na vertrek
Tip: maak een Experience Journal aan bij World Supporter, waarmee je anderen efficiënt kunt informeren over vorderingen, ervaringen, twijfels, successen etc.
Hoe deel je je besluit met anderen wanneer je voor langere tijd naar het buitenland wilt gaan?
- je meest dierbaren zal je vrijwel altijd persoonlijk (willen) informeren over je besluit om naar het buitenland te vertrekken
- wil je, los van deze dierbaren, ellenlange één op één sessies voorkomen, overweeg dan om een bijeenkomst te organiseren waarin je in één keer het nieuws deelt met de meeste familie, vrienden, goede kennissen of bevriende collega's
- je mag best voors- en tegens communiceren om te laten zien dat je er grondig over nagedacht hebt, maar blijf wel achter je beslissing staan, laat je niet in twijfel brengen
- laat anderen maar met elkaar discussiëren over nut, noodzaak, gevaar en risico
- deel je enthousiasme over je nieuwe omgeving met foto's, video's, muziek, eten; maak er iets positiefs van
- maak duidelijk op welke manier je na emigratie contact wil onderhouden; website, blogs, skype, chat, etc.
- leg uit hoe je nieuwe woonbestemming bereikbaar is (reistijd, kosten), wellicht kan je al een nieuw post/huisadres delen, leg uit hoe je denkt over bezoek over en weer
- geef aan dat je natuurlijk openstaat voor (persoonlijke) vervolggesprekken, vragen, twijfels, complimenten, ja-maars en bewondering zullen er komen, maar maak ook duidelijk dat je zelf regie over tijdstip, plaats en hoeveelheid wilt houden
Wat zijn aandachtspunten als je de beslissing om voor langere tijd naar het buitenland te vertrekken gaat delen met anderen?
Hoe leuk en avontuurlijk je buitenlandplannen ook zijn, het moment van het delen van die plannen met mensen in de directe omgeving valt veel vertrekkers zwaar. Het nieuws dat iemand voor langere tijd weg gaat, of gaat emigreren, roept nogal wat gevoelens op bij anderen, positief en negatief. Het feit dat ze je moeten missen, maar ook vaak een reflectie op hun eigen leven. Stel je er op in dat je je besluit regelmatig moet verdedigen.
- bepaal voor jezelf het moment waarop de de (meest directe) mensen om je heen kenbaar gaat maken dat je plannen hebt om te vertrekken. Dat tijdstip is voor iedereen anders, maar het te lang uitstellen is voor dierbaren en jezelf niet prettig.
- gun mensen om je heen even tijd om aan het idee te wennen. Hou rekening met allerlei reacties, van bijvoorbeeld gemis, onzekerheid, bezorgdheid, boosheid of zelfs jaloezie.
- realiseer je dat je relaties met familie, vrienden en anderen in je directe omgeving zullen gaan veranderen. Geen snel bezoekje meer, geen of minder gedeelde verjaar- en feestdagen, geen snel telefonisch contact. Neem de tijd dat te bespreken en luister ook bewust naar de gevoelens van anderen.
- luister, zonder jezelf te verdedigen en zonder jezelf weg te cijferen. Geef achterblijvers de tijd jouw nieuws te verwerken.
Wees reëel, ook naar je achterblijvers. Ook al emigreerden wij naar een land dat een buurland is van Nederland, hebben we altijd benadrukt dat de afstanden groter zijn dan je denkt. Alleen al onze woonregio is groter dan Nederland. Het is "maar" 500 kilometer, maar dat is te ver om even voor een verjaardag over te komen. Dat moeten je vrienden en familie die achterblijven goed beseffen.
Duitsland emigrant
We hadden net een stevige ziekteperiode achter de rug. Na een periode van zware behandelingen kregen we vanuit het ziekenhuis groen licht om onze emigratie plannen weer op te pakken. Het thuisfront reageerde minder positief, vonden ons gek, onverantwoord, egoïstisch. Toch, of juist daardoor, hebben we doorgezet.
Canada emigrant
Waar let je op bij het voorbereiden van 'het afscheid' als je voor langere tijd uit Nederland vertrekt?
- Neem bewust afscheid; een belangrijke factor voor toekomstig succes van je verblijf in het buitenland is ook 'bewust loslaten': je neemt afstand van je wortels en gaat je richten op wat gaat komen.
- Uitermate belangrijk in dat proces is dat je zelf de gehele grip houdt en dus ook controle houdt op dat loslaten.
- Om (toekomstig) heimwee te voorkomen, kan je een herinneringsdoos maken, met zaken waar je op moeilijke momenten blij van wordt en die je helpen herinneren aan Nederland, familie, vrienden, etc.
- Vertrek je samen met je kinderen? Zorg, waar mogelijk, rondom het vertrek voor een positieve grondhouding bij volwassenen die voor je kind belangrijk zijn. Denk aan opa’s, oma’s, ooms, tantes, buren, leerkrachten. Zij voelen dat wellicht diep van binnen anders en 'geforceerd leuk doen' hebben kinderen snel door, maar het helpt echt als zij bij volwassenen zien dat het vertrek misschien emotioneel, maar wel ‘leuk’ is.
- Maak heldere afspraken met achterblijvers, bijvoorbeeld met broers of zussen over wie gaat handelen bij ziekte of andere klachten van bijvoorbeeld ouders. Accepteer dat anderen, in verband met je afwezigheid, als eerste problemen zullen gaan oplossen.
- Ook het emotionele punt van overlijden: benoem het, bespreek het en maak ‘afspraken’, voor zover dat mogelijk is.
- Denk na over hoe je er (straks) mee omgaat als er (klein)kinderen worden geboren: van broers, zussen, je eigen kinderen, goede vrienden etc.. Hoe kan je op afstand betrokkenheid tonen, wanneer wil je persé op bezoek naar Nederland, wat moet je regelen zodat bezoek mogelijk wordt, etc.
- Een ander item waarover je afspraken kunt maken is het ontvangen van bezoekers uit Nederland: broers, zussen, ouders, vrienden, kennissen, kennissen van kennissen: duidelijk zijn in hoe je (straks) met bezoek omgaat voorkomt (wederzijdse) teleurstellingen. Lees hierover meer tips in de Keuzekit "Vertrokken & Leven".
- Realiseer je tegelijkertijd dat het contact onderhouden met alle communicatiemiddelen en beschikbare media van tegenwoordig ook nieuwe kansen biedt. Sommigen geven aan juist vaker, makkelijker en bewuster contact te onderhouden met directe familie en goede vrienden dan voorheen. Skype, e-mail, maak posts op social media: ga op zoek naar een nieuwe manier van contact. Wees flexibel: verwacht niet van iedereen dat men met je meegaat in de moderne communicatiemiddelen.
- Heb je een groot netwerk en vind je schrijven leuk? Denk eens aan het bijhouden van een wekelijks of maandelijks blog, waarmee je met één bericht een groter deel van je achterban kan informeren. Scheelt communicatie, en als je blog extern te vinden is op één of meerdere emigratieplatform(s) deel je jouw kennis en ervaringen tegelijkertijd met potentiële emigranten.
Zes weken voordat we vertrokken werd bij mijn moeder kanker gediagnosticeerd. Ook met mijn broer gaat het medisch gezien niet goed. Nu ik vertrokken ben staat mijn vader er alleen voor. Gelukkig steunde de familie ons in het besluit toch te vertrekken, we hebben afgesproken dat zij ons op de hoogte stellen als er iets verandert. Mocht de situatie verslechteren, dan gaan we al dan niet tijdelijk terug.
USA emigrant
Ik voelde me steeds schuldig. Dat gevoel bleef maandenlang bestaan na ons vertrek, en eigenlijk is het nooit helemaal weg. Mijn ouders en vrienden deden hun best enthousiast te zijn, maar ze verborgen hun echte gevoelens. Ik had ook continu het gevoel dat ik vanalles miste waar ik bij had moeten zijn: verjaardagen, een scheiding van goede vrienden, een begrafenis. Dat vind ik echt nog steeds het meest lastige aan emigreren.
Suriname emigrant
Hoe ga je om met reacties van anderen als je voor langere tijd naar het buitenland wilt?
- accepteer zorgen van ouders en grootouders, dat is deels hun rol en komt soms voort uit onzekerheid, angst of minder ervaring in het buitenland.
- ga vooral niet relativeren, sussen, bagatelliseren; gun de ander het verdriet of de pijn. Wees ook eerlijk dat andere vormen van (moderne) communicatie het persoonlijk contact niet volledig kunnen vervangen.
- ga staan voor je besluit. Niemand heeft iets aan jouw schuldgevoel. Neem de verantwoordelijkheid voor je besluit en accepteer alles wat erbij komt kijken. Ga niet heroverwegen uit angst om iemand pijn te doen.
- betrek het besluit op jezelf; ga niet mopperen over het land dat je achterlaat... je achterblijvers blijven er immers.
- zie het als een proces. Realiseer je dat het ook voor de achterblijvers tijd kost om je boodschap – in fases- te verwerken.
- soms komt er oud zeer los; elk groot afscheid kan pijnlijke herinneringen naar boven brengen. Probeer onderscheid te maken tussen wat bij dit afscheid hoort en wat bij eerdere gebeurtenissen hoort.
- zoals vaak: ‘wat als’ overpeinzingen hebben niet zoveel zin. Niemand kan in de toekomst kijken., niemand weet hoe je reageert 'als'...
- realiseer je dat je het recht hebt om je vleugels uit te slaan. Bestaande familiepatronen blijven opspelen, ook al zit je aan de andere kant van de wereld. Maak je daar dus los(ser) van.
- hou er ook rekening mee dat mensen om je heen hun ware gevoel niet altijd tonen; soms word je vertrek door anderen bijvoorbeeld gebagatelliseerd, maar vaak dan ter zelfbescherming.
- geniet van je avontuur. Afscheid leidt vaak tot een hechtere relatie.
Mijn vader riep vroeger altijd al dat ik niet in Nederland zou blijven. Mijn ouders gunnen mij en mijn vriend ons nieuwe leven in Amerika, omdat ze weten dat het al jaren onze wens is. Ze willen ons geluk niet in de weg staan. Maar ze stonden zeker niet te springen dat we weggingen. En er rolden toch ook heel wat tranen! Gelukkig ben ik onderdeel van een gezin waar het uiten van je emoties al van vroeger uit heel normaal is, en waar over alles gesproken kan worden. Dat maakt uiteindelijk ook het proces van emigratie en afscheid nemen iets makkelijker.
USA emigrant
Hoe ga je om met (verwachtingen van) bezoek uit Nederland, als je voor langere tijd in het buitenland verblijft?
Bezoek krijgen uit Nederland is leuk! Meestal dan.
- je broer, zus, ouders, ooms, tantes, neven, nichten, goede vriend, oude buren, vrienden van neven, vrienden van vrienden...: veel mensen vinden een 'goedkoop adresje van bekenden in het buitenland' uitermate handig.
- natuurlijk kan het enorm prettig zijn zo af en toe bezoek uit Nederland te ontvangen, je familierelaties te kunnen onderhouden, Holland energie op te doen etc. Het is bijzonder dat mensen de moeite nemen om naar je toe te komen, helemaal als dat een flinke reis met zich meebrengt. Maar het vooraf nadenken over een paar spelregels en je eigen grenzen duidelijk maken kan geen kwaad.
- bepaal (en deel) bijvoorbeeld hoe vaak per jaar je bezoek leuk vindt, wat de maximale duur is, hoe gastvrij je kunt en wilt zijn (extra kosten voor boodschappen, excursies etc.), of je verwacht dat bezoekers ook meedraaien in je gezin, bedrijf en eigen activiteiten (en zo ja op welke manier).
- de flexibiliteit in hoe je je eigen spelregels toepast hangt natuurlijk ook af van wie overkomt, of ze echt voor jou komen, of je meer zien als goedkope overnachtingsplek en gratis local reisgids, of ze met je overleggen wat een handig tijdstip/timing is, hoe lang ze komen. Onderscheid maken tussen broers, zussen, ouders aan de ene kant en kennissen, vrienden etc. aan de andere kant moet kunnen. Die eerste groep zal je ook sneller andersom ondersteunen, met achterstallige klusjes, met het opvangen van de kinderen zodat je er met je partner even tussenuit kan, etc.
- maak, afhankelijk natuurlijk van hoe je het bezoek regelt, in ieder geval vooraf duidelijk dat jouw dagelijkse ritme door blijft/moet draaien, in tegenstelling tot de bezoekers die meestal in 'vakantiestand' staan (en al helemaal als ze jou min of meer verantwoordelijk maken voor het slagen van hun vakantie)
- heb je geen enorm verblijfcomplex waar altijd wel kamers over zijn, of wil je sowieso wat privacy behouden, stel dan voor dat 'overkomers' zelf accommodatie regelen, natuurlijk door jou voorzien van goede insight tips.
- heb je een eigen hotel, hostel, bed & breakfast of ander kleinschalig verblijf realiseer je dan op tijd dat een weinig tot niets betalende kennis in drukke tijden ten koste gaat van de volbetalende boeker (tenzij je de waarde meerekent van die handige kennis die mee komt helpen of klussen).
- blijft men bij je slapen, overweeg dan welke mensen je wel en niet een sleutel meegeeft en maak wat huisregels duidelijk (rondom bijvoorbeeld maaltijden, extra was, schoonmaken, rusttijden).
- tenzij je er zelf bewust voor kiest om (een paar keer per jaar) tourleader te spelen -omdat je niets liever wilt dan je woonomgeving laten zien- kun je ook best duidelijk maken dat mensen zichzelf moeten vermaken, dat je ze ondersteunt in wat praktische regelzaken, of dat je een aantal gezamenlijke activiteiten onderneemt (en een aantal niet), bijvoorbeeld in het weekend -mits je vrij bent- een bezoek aan een museum of aan een verrassend lokaal restaurant.
- hou ook rekening met de gevolgen van de aanwezigheid van bezoekers op je gezinsleven; je kind dat opeens een afwijkend dagpatroon krijgt, andere bedtijden, je wordt zelf meer geclaimd (als je pech hebt ben je een week lang serveerster, kamermeisje, kok, gids en tolk ineen) dus hebt minder aandacht, opa en oma die verwachten dat je kind wel even van school weg kan blijven nu ze er zijn etc.
- sommige emigranten geven aan dat het vaak en veel ontvangen van bezoekers uit het thuisland de integratie van het gezin terplaatse in de weg stond: er bleef in de begintijd (te) weinig tijd over voor het leren van de taal, voor het maken van nieuwe contacten; men bleef een beetje in "het Nederlandse" hangen.
- vind je het lastig om mensen uit je eigen huis/hostel/hotel te weren, geef dat dan tactisch aan, bijvoorbeeld "wat leuk dat jullie deze kant op komen. Dan moeten we beslist iets afspreken. Waar zitten jullie? Heb je al iets geboekt?"
Eerst ontving ik bijna om het weekend bezoek uit Nederland. Londen is dichtbij, de reis is voordelig. Ik heb wel gemerkt dat dat na de eerste periode minder werd; nu komt er gemiddeld nog eens per 2 maanden iemand op bezoek. De urgentie is er vanaf. Gelukkig maar, want ik was na zo'n weekend vaak kapot.
Engeland emigrant
Tussen augustus en december hebben we vijftien weekenden bezoek gehad van vrienden en kennissen uit Nederland. En vijf weken niet. Wow, dat is eigenlijk best wel veel. Natuurlijk is het leuk als mensen de moeite nemen om ons op te zoeken. Maar ik heb er tegelijkertijd een halve (weekend)dagtaak aan om iedereen te entertainen.
Duitsland emigrant
Wat kun je ondernemen als je tijdens een lang verblijf in het buitenland feeling wilt houden met Nederland en Nederlanders?
- neem een (internet)abonnement op je favoriete kant of tijdschrift uit Nederland
- zoek bij bijzondere (feest)dagen als Sinterklaas, Kerst, Koningsdag, Carnaval etc. andere Nederlanders in je omgeving op en voel je voor even weer op en top Nederlander
- maak gebruik van de mogelijkheden van internettelevisie: veel Nederlandse radio & tv zenders zenden live uit via internet, gebruik bijvoorbeeld de zenderkanalen (NPO, RTL etc.) op Youtube, check Uitzendinggemist of neem een digitaal abonnement zodat je vele Nederlandse zenders ontvang via satelliet, schotelantenne & ontvanger
- meld je aan bij een Nederlandse vereniging en neem deel aan de activiteiten die worden georganiseerd voor en door Nederlanders
- meld je aan bij een van de online (Nederlandse) taaltests: dagelijks een multiple choice taaloefening in je mailbox; ook handig trouwens om spelenderwijs je Engelse taalkennis (of een andere beschikbare taal) aan te scherpen
- organiseer een op Nederland of de Nederlandse taal gerichte taal-, cultuur-, schrijf- of boekenclub met andere Nederlanders in je omgeving en kom regelmatig bij elkaar, fysiek of online om ervaringen uit te wisselen of samen te werken aan specifieke opdrachten
Ik merk dat mijn Nederlands er niet beter op wordt. Ik zoek regelmatig naar het juiste woord, gebruik regelmatig het verkeerde, moet af en toe in het woordenboek kijken hoe je iets schrijft en de d en t en dt is ook een probleem. Ik zoek al een tijdje naar mogelijkheden om mijn kennis van het Nederlands op peil te houden.
(Frankrijk emigrant)
Hoe onderhoud je tijdens een lang verblijf in het buitenland contact met familie, vrienden, kennissen in Nederland?
- voor de persoonlijke contacten: gebruik de telefoon (Skype of de ouderwetse telefoon/mobiel), mail of een van de message diensten
- spreek, afhankelijk van je thuisfront, vaste contactmomenten af (structuur) of pak juist spontaan eens de telefoon (verrassing)
- voor het (massaal) op de hoogte houden van je thuisfront: gebruik een social media pagina, een foto(blog)pagina, weblog (check JoHo's platform World Supporter als je ook anderen wilt inspireren met jouw kennis en ervaring), eigen website of schrijf periodiek een nieuwsbrief die je in groepsverband verstuurt
- ook al heb je waarschijnlijk de neiging om veel te 'zenden': vraag ook eens door op belevenissen aan het thuisfront. Achterblijvers hebben vaak de neiging om hetgeen zij meemaken te bagatelliseren, 'dat is lang niet zo spannend als bij jullie'.
- investeer ook echt in die persoonlijke contacten bij mensen die je niet op afstand wilt zetten, kwijt wilt raken. Een handgeschreven brief of kaart straalt nog steeds iets veel persoonlijkers uit dan een in veelvoud verzonden mailtje of online blog.
- hou er waar mogelijk rekening mee dat iedereen zijn eigen voorkeur van contactwijze en frequentie kan hebben; niet iedereen communiceert prettig per Skype of aan de telefoon, sommigen houden van korte contacten op vaste tijdstippen, niet iedereen heeft middelen voor lange (nog altijd relatief dure) internationale telefoongesprekken, etc.
Wat zijn aandachtspunten als je tijdens een lang verblijf in het buitenland tijdelijk op bezoek gaat in Nederland?
Het gemis van familie of vrienden, feestdagen, trouwerijen of sterfgevallen, Holland energie opdoen: de redenen om tijdelijk even terug te keren naar Nederland zijn divers. Voor veel expats is het redelijk normaal om tijdens zomervakantie, de kerstperiode etc. een langere tijd "in het thuisland" door te brengen; in sommige landen is zelfs sprake van een massale expat uittocht in dergelijke periodes.
- check of je reis- en/of ziektekostenverzekering dekking geeft voor een tijdelijk verblijf in Nederland.
- regel vooraf een verblijfplaats, liefst niet bij familie en vrienden.
- regel diverse activiteiten voor je kinderen, zodat zij zich voldoende kunnen vermaken en ook voldoende kunnen uitrusten.
- tenzij je je tijdelijk verblijf terug in Nederland bewust vol wilt stoppen: laat je niet verleiden tot tientallen bezoekjes verspreid over het hele land. Nodig op één datum en bij voorkeur op een centrale locatie in Nederland familie en vrienden uit om bij te praten.
- stel je in op een cultuurschok: je vertrouwde land is inmiddels elders op de wereld; de overvolle wegen in Nederland en de vele veranderingen kunnen soms rauw op je dak vallen. Ook is niet iedereen in Nederland bijzonder geïnteresseerd in jouw (emigratie)verhalen. Men heeft het druk, of is jaloers op jouw avonturen.
- combineer je (vaak inspannende) bezoek aan Nederland vooraf of naderhand met een tussenstop op een leuke (vakantie)locatie: even bewust opladen voordat je in je nieuwe thuisland weer verder gaat met je dagelijks leven.
- afhankelijk van de medische standaard op je bestemming, kan je tijdens je bezoek aan Nederland een medische check laten uitvoeren.
- op aankopen die je in Nederland doet kan je btw terugvorderen, mits je buiten de EU woont en je je aankopen meeneemt niet langer dan drie maanden na aankoop. Je kan het, op vertoon van artikelen en nota's, op Schiphol regelen en het btw bedrag via de leverancier terugkrijgen; of schakel een van de gespecialiseerde organisaties in. De douane controleert of je vaste verblijfplaats buiten de EU is, of je de goederen zelf meeneemt en of de factuur door een Nederlandse winkelier/leverancier is afgegeven.
Ik hoor wel eens van mensen uit Nederland dat het logisch is dat iedereen in de tropen vriendelijk is. Ik draai dat om: waarom zou je in een stadsomgeving níet vriendelijk zijn? Ik was laatst weer in Nederland en ik vond het ronduit schokkend om te ervaren hoe daar met elkaar wordt omgegaan. Iedereen is daar zo gefieerd op zijn eigen rechten. Maar zijn die werkelijk zo belangrijk om daarvoor een ander uit te foeteren? Op Curaçao is de mentaliteit compleet anders.
Curaçao emigrant
Voor een tussentijds bezoek waren we even terug in ons voormalige vaderland; wat een enorme emotie-rollercoaster was dat! Het was vreemd, maar ook heel erg normaal, het terugzien van familie en vrienden was heerlijk, maar ook moeilijk. We hadden zoveel te vertellen, maar misten vaak de juiste woorden. En terug in Nieuw-Zeeland moesten we óók weer even bijkomen. Emigreren is dus ook leren omgaan met gemis en afscheid.
Nieuw-Zeeland emigrant
Hoe hou je voldoende rekening met je partner, kinderen en andere betrokkenen wanneer je voor langere tijd vertrekt naar het buitenland?
- bij ieder nieuw avontuur horen -bij alle betrokkenen- gevoelens van opwinding, uitdaging, adrenaline. Het geeft het gevoel dat er van alles mogelijk is. Maar elke verandering roept tegelijkertijd ook angst op. Het stemmetje dat zich afvraagt waar je in hemelsnaam aan begonnen bent, en wat je allemaal op het spel zet.
- het wordt lastiger wanneer de één vooral opwinding voelt en de ander vooral de angst. De één bruist van energie en enthousiasme, de ander maakt zich constant zorgen en schiet in de twijfel
- hoe dan ook, wanneer je niet alleen naar het buitenland vertrekt is het is het goed houden van je relatie met partner, kinderen en achterblijvers in de fase van "knopen doorhakken" essentieel.
Je partner
- niks zo verschillend als een man en een vrouw die voor langere tijd naar het buitenland gaan of gaan emigreren. Zodra je de verschillen herkent, wordt het een stuk makkelijker. Maak in ieder geval onderling bespreekbaar hoe je de (plannen voor) het verblijf in het buitenland wilt aanpakken: hoe neem je een gezamenlijk besluit, wat heeft ieder nodig om deze stap te kunnen maken, wat heb je nodig om je ergens thuis te voelen, hoe lang heb je nodig om je ergens thuis te voelen, hoe ga je om met afscheid.
- net als in je gewone Nederlandse leven: accepteer in ieder geval elkaars karakters, bijvoorbeeld alleen al omtrent de vraag hoe je een het plan benadert: alles pro-actief aanpakken, rigoreus knopen doorhakken of juist alles op je af laten komen, stap-voor-stap afwegen, per thema een afweging maken voordat er een definitief "go" (of "no-go") volgt
- wees duidelijk naar elkaar toe in verwachtingen ná vertrek: spreek bijvoorbeeld een termijn ('maximaal een jaar') af waarin je allebei mag "wennen" aan je nieuwe woon- en werkomgeving, heimwee-vrij mag worden. Maar ook de ruimte hebt om uit te spreken dat het tegenvalt, of dat je zelfs terug naar Nederland wilt.
Let -in het kader van rekening houden met je partner- in je voorbereidingen bijvoorbeeld ook op zaken als:
- is er een (actief) expat netwerk in de omgeving waar jullie gaan wonen
- biedt je werkgever ook taal- en cultuurtrainingen voor partners
- is het voor de partner mogelijk om een werkvergunning te krijgen
- wat wordt jullie nieuwe woonlocatie (het leven in een expatriate-woongemeenschap kan een veilig gevoel geven maar tegelijkertijd ook benauwend zijn)
- het feit dat de in het buitenland niet-werkende-partner méér verliest dan familie, vrienden en kennissen: ook de medezeggenschap of zelfs eigen identiteit staat op het spel
Een eerste korte 'vertrekken-met-je-partner-checklist':
- jullie verwachten niet een in Nederland al moeizame relatie nieuw leven in te kunnen blazen met een verblijf in het buitenland
- jullie hebben al wat gezamenlijke ervaring in succesvol samenwerken, succesvol een project uitvoeren, verhuizing of verbouwing tot goed eindresultaat brengen
- de een heeft niet een véél sterkere vertrek- of emigratiewens dan de ander; de plannen die jullie maken zijn gezamenlijke plannen (het kan soms wel zijn dat de een in een andere fase zit dan de ander)
- jullie onderlinge communicatie is redelijk tot goed; je durft elkaar aan te spreken, de waarheid te zeggen, met wederzijds respect
- je hebt volledig zicht op elkaars motieven om naar het buitenland te vertrekken; er zijn geen ‘verborgen motieven’ die eenmaal in het buitenland opeens opduiken
- je werkt er aan om, eenmaal in het buitenland, allebei een zinvolle dagbesteding te hebben; die gun je elkaar ook (nb dit hoeft niet altijd 50-50)
Je kinderen
- vertel jonge kinderen niet in een te vroeg stadium over het beoogde vertrek naar het buitenland. Het tijdstip is zeker afhankelijk van hun leeftijd. Wees er voor jezelf en een eventuele partner zeker van dat je de beslissing hebt genomen.
- hou er wel rekening mee dat kinderen, bewust of onbewust, veel opvangen. Is de beslissing nog niet definitief, kies dan bewust voor overlegmomenten waar je kinderen niet bij zijn.
- de mening van de wat 'oudere' kinderen laat je wat sterker meewegen in die beslissing
- komen je kinderen in de puberleeftijd, overweeg dan extra stevig of dit wel het goede moment is om je te gaan vestigen in het buitenland. Het is uiteraard niet onmogelijk, maar er wordt wel extra veel gevraagd van je kinderen, je partner en jijzelf.
- wanneer je de beslissing tot emigratie met je kinderen deelt, doe dit dan binnen hun belevingswereld. Kunnen ze bijvoorbeeld dezelfde hobby's of sporten voortzetten in hun nieuwe omgeving?
- jongere kinderen worden in het algemeen beïnvloed door reacties van oudere kinderen. Zorg ervoor, waar mogelijk, dat je tot 'overeenstemming' met je oudste kind(eren) bent voordat het aan jongere broertjes of zusjes wordt verteld.
Je werkgever
- stel je werkgever, als hij niet bij de plannen betrokken is, op tijd in kennis van je voornemen om naar het buitenland te gaan
- neem zelf initiatief en besteed voldoende aandacht en tijd aan e afronding van je werkzaamheden, het werken aan overdrachtsdocumenten en het inwerken van een opvolger
- hou rekening met opzegtermijnen; het intensieve proces-voor-vertrek verloopt een stuk prettiger als je op een professionele manier afscheid kan nemen en voldoende oog houdt voor de belangen van je (bijna) voormalig werkgever
- afhankelijk van de tijd dat je bij je werkgever hebt gewerkt: denk na over een afscheidsmoment voor je directe collega's
- denk aan het tijdig vastleggen van opgedane competenties en het bijwerken van je internationaal curriculum vitae; al dan niet aangevuld met testimonials en getuigschriften van je werkgever
Hoe hou je je relatie goed bij een lang verblijf in het buitenland?
Enkele extra aandachtspunten en tips wanneer je samen met je partner woont en leeft in een nieuwe omgeving in het buitenland:
- maak, liefst al voor vertrek, een sterkte/zwakte analyse: waar ben je allebei goed in, waar niet, wie heeft welke verwachtingen, dromen, of juist angsten?
- benoem dat wederzijds: luister, gooi het open, zonder aan te vallen, zonder te verdedigen, niet oordelend. Communiceer constructief en accepteer een andere wijze van benadering, een andere zienswijze of een andere voorgestelde oplossing voor een voorkomend probleem.
- praat over de veranderende omstandigheden, vooraf én eenmaal in het buitenland:
- een van de partners wordt wellicht afhankelijk(er) van de ander.
- inkomsten kunnen een langere periode dan verwacht onzeker blijven (bedenk escapes: wie kan wat gaan doen om tijdelijk extra inkomsten te genereren).
- onderschat zeker niet zaken als veranderd klimaat, culture shock, (gebrek aan) taalkennis, heimwee op het humeur van jezelf en dat van je partner.
- afhankelijk van hoe werkzaamheden worden ingericht: hou er rekening mee dat je wellicht meer in elkaars nabijheid bent dan je gewend was, bijvoorbeeld als je samen een zaak of bedrijf gaat runnen.
- plan bewust én wekelijks op een zo vast mogelijk moment tijd in voor elkaar; tijd waarin alle (eventuele) hectiek even naar de achtergrond gaat.
- onderhoud een gezamenlijk nieuw netwerk, maar bouw ook allebei aan een eigen netwerk (en vangnet).
- probeer te voorkomen dat je onderling (financieel) volledig afhankelijk wordt van elkaar; spreidt inkomstenbronnen waar mogelijk, zorg dat je je eigen projecten en subnetwerken hebt.
Ik kreeg last van een schuldgevoel. Mijn gezin was vooral vanwege mijn werk en carrièrekansen meeverhuisd. Ik was extra gemotiveerd om mijn werk goed te doen, maar kreeg ook het gevoel dat de nieuwe opdracht móest slagen. Twijfels die ook ik soms had hield ik voor mezelf.
Zuid-Afrika expat
Communicatie is zo belangrijk. Je worstelt bij het settelen in het buitenland allebei met hetzelfde. Je bent geneigd om alles vanuit je eigen gezichtspunt te zien, maar het is belangrijk om je ook in de ander te verplaatsen. En om elkaar de ruimte te geven om te balen, om de ander baalmomenten te gunnen. Ook wij hebben lastige periodes gehad. Met hulp van een gesprekscoach kwamen we daar doorheen. Hij gaf ons inzicht in onszelf, en in onze relatie. Dan snap je beter waar het even verkeerd ging en wat je in het vervolg anders kan aanpakken.
Griekenland emigrant
