Hoe maak je samenvattingen en uittreksels van studieboeken en studiestof?

Stap 1: Korte omschrijving

• Voordat je een samenvatting kan schrijven dien je zelf de tekst te lezen en bovenal goed te begrijpen. Nadat je de tekst hebt gelezen probeer je de kern van het verhaal kort voor jezelf samen te vatten. Als je een langere tekst, bijvoorbeeld een boek, wilt samenvatten, dan kan je dit per hoofdstuk uitvoeren. Vervolgens probeer je de tekst in een bepaalde context te plaatsen. Dit wordt vaak in het voorwoord van een boek verteld. Wanneer en waarom is het boek geschreven? Door wie, en wat is de bedoeling van de auteur? Een context kan je helpen de tekst in een bepaald perspectief te plaatsen. Hierdoor zal je de tekst beter begrijpen

Stap 2: De rode draad vinden

• De kern van de tekst, oftewel de hoofdgedachte, is ook de kern van de samenvatting. Als je een samenvatting gaat maken is het vinden van deze hoofdgedachte dus het eerste wat je doet. Elke tekst heeft een bepaalde structuur. Aan de hand van de structuur kan je zien wat de belangrijkste boodschap is en kan je makkelijk verbanden leggen. Schrijf de kern van de tekst op een apart blaadje, zo kan je hier altijd op terug vallen als je de hoofdboodschap dreigt te vergeten. Hierdoor voorkom je dat je teveel tijd besteedt aan het leren van bijzaken.

Stap 3: Vat elke alinea samen in één zin

• Kijk opnieuw goed naar de structuur van de tekst. Schrijf bij elke alinea wat voor soort tekst het is. Dient het bijvoorbeeld als inleiding of is het een alinea waarin de conclusie van het voorgaande wordt uitgelegd? Probeer elke alinea in één zin samen te vatten, houd hierbij de hoofdboodschap nog wel in gedachte!

Stap 4: Maak een lopende tekst

• Nu heb je elke alinea in één zin samengevat. Je bent al een heel eind, het enige wat je moet doen is een lopende tekst van alle zinnen maken.
• Omdat het een logisch verhaal moet worden hoef je je niet aan de volgorde van de tekst te houden. Als je bijvoorbeeld verbanden hebt gelegd tussen twee hoofdstukken mag je dit bij elkaar in de samenvatting zetten. Maak de samenvatting zo duidelijk mogelijk, dit betekent dat je voor jezelf ook informatie toe kan voegen, die je bijvoorbeeld in hoorcolleges hebt geleerd. Schrijf niet alles door elkaar, maar houd je aan een structuur: inleiding, kern en conclusie.

Stap 5: Afronden

• Zet de puntjes op de i: let op spel- en tikfouten en neem de tekst nog een keer door.
• Gaan andere mensen je samenvatting lezen? Leg de samenvatting dan weg en pak het na een paar dagen weer op, na deze pauze kan je objectiever naar de samenvatting kijken. Begrijp je de tekst na een paar dagen nog steeds? Zijn alle verbanden duidelijk aangegeven? Is de tekst overzichtelijk? Dan is je samenvatting af!

Een uittreksel schrijven in het kort

• Een uittreksel lijkt op een samenvatting, het is een beknopte versie van een lang stuk tekst. Het verschil is dat een uittreksel zich met name richt op de volgorde van de tekst, begrip hiervan is niet perse nodig.
• Als je een uittreksel schrijft besteed je minder aandacht aan de inhoud van de tekst, maar vooral aan de manier waarop de tekst is opgebouwd. In je eigen woorden geef je de kernpunten, voorbeelden en hoofdzaken weer. Je bent actief met de stof bezig, waardoor je de stof beter kunt onthouden. Een uittreksel geeft goed de structuur van de tekst weer, maar is inhoudelijk minder betrouwbaar voor het leren van een tentamen. Dit in tegenstelling tot een samenvatting waarbij het meer draait om de bedoeling van de tekst en dient de schrijver van de samenvatting alles goed te begrijpen.
• Een uittreksel kan je maken door elke eerste zin van een alinea in je eigen woorden achter elkaar te zetten. Hierdoor krijg je overzicht van de onderwerpen die in de tekst worden behandeld. Een uittreksel is vooral geschikt om dit overzicht te creëren en minder om voor het tentamen de tekst nog eens te leren.  Als je een uittreksel schrijft, let er dan op dat je niet de tekst alleen maar aan het overschrijven bent, maar dat je weet waarom de tekst in die volgorde staat en wat de schrijver wil bereiken met de tekst.