Werken in het buitenland op het gebied van management en organisatie via betaald werk, stage en vrijwilligerswerk

Wat is leiding geven?

• Bij leidinggeven gaat het om het bepalen van duidelijke doelstellingen en wordt tevens zorg gedragen dat medewerkers, of groepsleden, bijdragen aan het realiseren van de doelstelling.

Wat zijn synoniemen van het geven van leiding?

• Aanvoeren, besturen, leiden en managen

Wat zijn vormen van leidinggeven?

• Coördineren,stimuleren, motiveren en besluiten nemen

Leidinggeven tijdens je reis

• Wanneer je met een groep reist, komen er onvermijdelijk momenten dat er dingen misgaan of dat er knopen doorgehakt moeten worden. Wanneer je op dat moment het voortouw neemt en kunt zorgen dat een situatie zo goed mogelijk opgelost wordt, kun je leidinggeven goed ontwikkelen.
• Dit betekent niet jouw eigen zin doordrijven, maar luister naar de verschillende argumenten en meningen en probeer van hieruit een beslissing te nemen. Soms is dit de verstandigste beslissing en niet per se de leukste. Als je voor een leidinggevende rol kiest, is het dan ook belangrijk dat je ermee kunt omgaan dat niet iedereen het met je eens zal zijn.
• Als je echter met een doordachte oplossing komt en deze correct presenteert, zullen de meesten je beslissing toch respecteren.

Leidinggeven tijdens je studie

• Tijdens je studie kan het voorkomen dat je in groepjes moet werken. Wanneer jij een leidinggevende rol op je neemt, is het belangrijk dat je het doel voor ogen houdt en tegelijkertijd ervoor zorgt dat dit doel zo effectief en plezierig mogelijk behaald wordt.
• Hierbij is het van belang dat je luistert naar je groepje: wie heeft en voorkeur voor welke taak, en wie heeft welke vaardigheden beter onder de knie? Zo kan er een takenverdeling ontstaan waardoor iedereen zich gemotiveerd voelt.
• Wanneer je duidelijk een leidinggevende rol op je hebt genomen, moet je hier ook de verantwoordelijkheid voor kunnen nemen. Dit betekent dat wanneer zich problemen voordoen tijdens het proces, je ook bereid bent om naar oplossingen te zoeken.

Leidinggeven tijdens je vrijwilligerswerk of stage

• Het kan zijn dat je tijdens je vrijwilligerswerk een leidinggevende taak krijgt. Zorg hierbij dat het helder is wat er van je verwacht wordt.
• Bij het leidinggeven zelf is het van belang dat je het doel voor ogen houdt, en tegelijkertijd je team praktische en morele ondersteuning kan bieden. Dit kan het helpen bij taken zijn, of iemand ondersteunen die zich gestresst voelt. Hou oog voor je team en communiceer open met elkaar.
• Wanneer je tijdens je stage een leidinggevende functie krijgt, ken je de werkwijze van je stageplek waarschijnlijk al goed. Als je denkt aan hoe de mensen op je stageplek leidinggeven, kun je hier veel van leren en bedenk eventueel wat jij kunt toevoegen aan de algemene manier van doen.

Leidinggeven tijdens je werk

• Als je tijdens je werk een leidinggevende functie hebt, betekent dit dat je je team zowel praktisch als moreel of mentaal moet kunnen ondersteunen.
• Zorg dat je weet wie de personen in je team zijn zodat je een goede taakverdeling kunt maken. Communiceer helder onderling, zodat iedereen weet wat er van hem verwacht wordt en probeer iedereen dermate te motiveren dat er een gezamelijk doel ontstaat.
• Buiten praktische ondersteuning, is het ook van belang om op te letten of iemand eventueel mentaal hulp nodig heeft. Merk je op dat iemand uit je team erg gestressd is? Ga hierover in gesprek en zoek naar een oplossing waar mogelijk. Op deze manier blijft de sfeer goed en kan het doel van het team behaald worden.

• Een mooi voorbeeld van de kracht van autoriteit vinden we uiteraard in het beroemde experiment van Milgram, waarin proefpersonen geïnstrueerd werden elektrische schokken te geven aan anderen en deze proefpersonen deze instructies ook op bleven volgen ondanks dat de andere personen hen smeekten om te stoppen (deze personen kregen uiteraard geen echte elektrische schokken). Na het experiment kwam de vraag natuurlijk naar boven hoe het kan dat mensen gehoorzamen aan zo’n opdracht. Er werden verschillende verklaringen bedacht, o.a. dat het aan geslacht lag, dat mannen eerder tot zoiets in staat zouden zijn dan vrouwen. Of dat ze niet wisten in hoeverre deze schokken echt gevaarlijk waren.
• Deze verklaringen zijn echter in later onderzoek allemaal ontkracht. De kracht van autoriteit werd volgens Milgram puur bewerkstelligd door het feit dat de professor een grote witte jas aan had en duidelijk de leiding had over het experiment. Blijkbaar zit er bij ons diep van binnen een gevoel van verplichting om mensen die autoriteit over ons hebben, te gehoorzamen (obedience-to-authority). Er is sterk bewijs voor de obedience-to-authority verklaring. Ten eerste is het duidelijk dat de deelnemers door gingen omdat de onderzoeker dat vroeg. Zelf vonden ze het vreselijk en ze vroegen de onderzoeker ook of ze konden stoppen omdat het lijden van de slachtoffers te groot zou zijn. Een ander bewijs is dat in een ander experiment het slachtoffer vroeg of het kon stoppen waarop de onderzoeker opdroeg door te gaan.

Wat zijn de gevaren van blinde gehoorzaamheid?

• Aangezien gehoorzamen een belangrijke motivator is voor menselijk gedrag, zullen er ongetwijfeld ook vele voordelen aan verbonden zijn. Het is belangrijk om in een land of een organisatie een wijdverspreid autoritair systeem te hebben die uit meerdere lagen bestaat. Op deze manier kunnen er uitgebreide structuren ontwikkeld worden voor de productie van bronnen, handel, defensie, verbreding en sociale controle. Zonder deze structuur ontstaat er al snel een anarchie, die zich vooral kenmerkt door chaos, eenzaamheid en andere negatieve gevolgen. Vanuit onze cultuur zijn we daarom van kleins af aan getraind om te geloven dat gehoorzamen goed is en ongehoorzaam zijn slecht. We denken daardoor maar weinig na over de voor- en nadelen die er kleven aan gehoorzaamheid. Informatie die ons aangereikt wordt door een autoritair figuur biedt ons namelijk een gemakkelijke aanwijzing met betrekking tot onze beslissingen in wat we zullen doen. Aangezien mensen met autoriteit over het algemeen ook meer toegang hebben tot bepaalde informatie en macht, lijkt het ook logisch dat we snel geneigd zijn om hun meningen te volgen. Dit hoeft echter lang niet altijd juist te zijn, net als bij de andere wapens van beïnvloeding.
• In de geneeskunde is de kracht van autoriteit erg sterk aanwezig. De medische wereld heeft op de meeste mensen ook een uitstraling van macht en aanzien. Problemen ontstaan echter wanneer medici fouten maken en niemand hier iets van durft te zeggen, aangezien ze hoger in de machtshiërarchie staan. Wanneer iemand van hoger aanzien orders geeft, worden deze orders helaas maar al te vaak zonder nadenken opgevolgd. Dit is jammer, want het zou juist veel veiliger zijn als er een wederzijds systeem van controle zou zijn om zo het beste met het welzijn van de mensen die behandeld worden om te gaan. Er zijn natuurlijk ook mensen die hier een voordeel uit proberen te halen, zoals reclamebureaus. In reclames wordt nu vaak een acteur ingezet die dokter moet spelen en een bepaald product moet aanprijzen.

Hoe verhouden associaties zich tot inhoud?

• Helaas gaan we maar al te vaak in op de symbolen van autoriteit in plaats van de inhoud ervan. We laten ons vaak beïnvloeden door alleen maar titels, kleding en andere oppervlakkige aanduidingen van autoriteit.

Wat is de rol van een titel met betrekking tot autoriteit?

• Titels zijn waarschijnlijk de moeilijkste en tegelijkertijd ook de gemakkelijkste symbolen van autoriteit. Wanneer er ergens titels worden gebruikt die getuigen van hoog aanzien, leidt dit vaak tot een verdraaide perceptie van deze situaties. Het is dus niet alleen het plezier van een situatie waardoor dingen groter en belangrijker lijken, maar het belang ervan speelt vaak nog een grotere rol. Formaat kan ook een indicatie van status geven. Daarom dragen artiesten ook vaak schoenen met hakken. Het belangrijkste punt is dat uiterlijke signalen van status en autoriteit vaak kunstmatig aangebracht worden.

Wat is de rol van kleding met betrekking tot autoriteit?

• Een tweede manier waarop we vaak reageren met meegaand gedrag (compliance), is door de aanwezigheid van bepaalde kleding. Vooral invloedrijk hierbij zijn de witte jas, het politie-uniform en het pak. Daarnaast kan je ook al status verkrijgen door gewoon aandacht te besteden aan goed gestijlde en dure kleding.
• Sociaal psycholoog Bickman deed een experiment waarbij voorbijgangers op straat werd gevraagd iets geks te doen, zoals afval van de straat oppakken. Er waren twee condities namelijk één waarbij de persoon die de vraag stelde een uniform van een beveiliger droeg en één waarbij hij dagelijkse kleren droeg en veel meer mensen gingen op de opdracht in als hij de vraag in een uniform stelde. Ook een vervolg op dit onderzoek waarbij voorbijgangers iets gevraagd werd door een man met of zonder uniform maar waarbij de opdracht buiten het zicht van de opdrachtgever gedaan moest worden, liet zien dat mensen veel vaker gehoorzamen als een uniform gedragen wordt. Het pak is ook erg effectief bleek uit een onderzoek waarin een man de verkeersregels moest overtreden in zowel een net zakenpak als in werkkleding. Als de man in het zakenpak overstak, werd hij door 3,5 x zoveel mensen gevolgd dan wanneer de man in de werkkleding dit deed.

Wat voor andere symbolen van autoriteit zijn er?

• Naast titels en kleding kan je ook nog op een andere manier autoriteit uitstralen, bijvoorbeeld door veel juwelen te dragen of in dure auto’s te rijden. Vaak zijn mensen zich niet bewust van de invloed ervan en deze wordt dus vaak ook heel erg onderschat. Een onderzoek heeft gevonden dat mensen minder snel toeteren naar een nieuwe dure auto als deze bij een groen stoplicht blijft staan dan naar een oude eenvoudige auto.

Hoe kan je je verdedigen tegen dit soort symbolen van autoriteit?

• Één manier om je tegen de oppervlakkige symbolen van autoriteit te wapenen is om het verrassingseffect ervan uit te schakelen. Aangezien we de invloed van autoriteit (en de symbolen ervan) vaak onderschatten, zijn we er vaak onvoldoende op verdacht in situaties waarin mensen ons proberen te beïnvloeden. Een fundamentele manier van verdediging hiertegen is dan ook dat we ons meer bewust worden van de macht van autoriteit. Als dit verhoogde bewustzijn dan gekoppeld kan worden aan een herkenning van gemanipuleerde symbolen van autoriteit, kan er op een goede en voorzichtige manier om gegaan worden met situaties waarin een poging wordt gedaan om je te beïnvloeden via autoriteit. Je moet echter wel opletten dat je niet altijd weerstand toont tegenover autoriteit, aangezien het in de meeste gevallen goed is om mee te gaan met autoritaire figuren, aangezien zij over het algemeen wel weten waar ze over praten.
• Als we onszelf in situaties waarin een autoriteit aanwezig is twee vragen stellen, kunnen we waarschijnlijk wel bepalen of we in die situatie de autoritaire figuur nu wel of niet moeten volgen. De eerste vraag is dat wanneer we geconfronteerd worden met een autoritair figuur, we onszelf dan af moeten vragen of deze autoriteit ook echt een expert is. Het is dan goed om je te richten op twee soorten informatie, namelijk de diploma’s en de relevantie van deze diploma’s op het huidige onderwerp. Als we dan tot de conclusie zijn gekomen dat we daadwerkelijk met een autoriteit te maken hebben, is het goed om jezelf nog een tweede vragen te stellen, namelijk of het in deze situatie logisch is dat de autoriteit de waarheid spreekt en te vertrouwen is. We staan onszelf namelijk toe ons sneller en sterker te laten beïnvloeden door mensen die onpartijdig zijn, dan door mensen die zelf iets te winnen hebben wanneer ze ons overtuigen van hun meningen en standpunten.
• Voordat we meegaan in iemands autoriteit zouden we een tweede vraag moeten stellen, namelijk: Wat kunnen we van de betrouwbaarheid van deze man verwachten? Hierbij kan je je ook afvragen welk voordeel het een expert oplevert als jij meegaat met zijn suggesties. Als we kritisch kijken naar of een autoriteit wel te vertrouwen is, is het goed om kennis te hebben van een klein trucje die hierbij vaak gebruikt wordt. Het komt namelijk vaak voor dat wanneer mensen ons proberen te overtuigen van het feit dat ze te vertrouwen zijn, dat ze dan iets zeggen of doen wat eigenlijk tegen hun eigen belangen in gaat. Deze benadering is een subtiele, maar vaak effectieve techniek om je eerlijkheid te ‘bewijzen’. Mensen gebruiken deze techniek vaak door aan te geven dat ze misschien niet nummer één zijn ergens in, maar bijvoorbeeld wel nummer twee of door ook zwakheden of negatieve dingen van zichzelf of hun producten te vertellen. Ook in restaurants wordt soms gebruik gemaakt van deze techniek, wanneer obers de bestelling die in eerste instantie geplaatst wordt, afraden, omdat er bijvoorbeeld iets niet goed is gegaan met dat specifieke vlees. Dit lijkt tegen de belangen van de ober in te gaan, maar het resultaat is dat de ober als een vertrouwelijke persoon gezien wordt en daardoor logischerwijs meer fooi krijgt, maar ook meer autoriteit krijgt als het bijvoorbeeld gaat om de wijnkeuze bij het gerecht (welke uiteraard dan neerkomt op een dure wijn).

Hoofdonderscheidingen in rolopvattingen van de organisatieadviseur zijn:

• De rol van de resource consultant, waarbij de adviseur expertise en service levert en inhoudelijk met de probleemoplossing bezig is; het experttype.

• De rol van de proces consultant, waarbij de adviseur de opdrachtgever (cliënt en organisatie) helpt om zelf de problemen op te lossen, daarbij wijzend op de organisatorische processen, hun gevolgen en op methoden en technieken om veranderingen tot stand te brengen; de adviseur treedt hier dus vooral begeleidend op en bewakend in procesmatige zin.

• De rol van de opleider, die een vormende bijdrage wil leveren, gericht op het vergroten van het probleemoplossend vermogen van de cliënt en zijn organisatie.

• De rol van de organisatieadviseur is afhankelijk van de situatie en gebonden aan persoonlijke capaciteiten. De nadruk is  in de loop der tijd verschoven van 'advies geven' naar 'resultaat bewerkstelligen en performance leveren'. Kennis en ervaring zijn nog steeds belangrijk, maar de opdrachtgever vraagt steeds vaker om dat advies ook uit te voeren. Outsourcing wordt dan ook steeds vaker een onderdeel van het advieswerk.

• Bij de keuze voor een organisatieadviesbureau is het als sollicitant niet alleen belangrijk te weten welke rol men zou kunnen vervullen als organisatieadviseur, maar ook of het type bureau ruimte heeft voor een dergelijke rol

Wat zijn de competenties en eigenschappen die als organisatieadviseur leert of nodig hebt?

Een globale profielschets;

• Bij een adviesrelatie zou er altijd sprake moeten zijn van gevraagd advies, waarbij objectivering van de situatie en positie van de organisatie, door adviseur en opdrachtgever, de oorsprong van de vraag zullen vormen.

• Belangrijk is dat de opdrachtgever bewust is van de grenzen aan zijn capaciteit, zodat het hebben en groeien van wederzijds respect van adviseur en opdrachtgever een bodem vindt voor een goed advies. De (bekwame) adviseur zal door integriteit en gepaste bescheidenheid het vertrouwen weten te winnen van de opdrachtgever, waarbij de gewenste basis wordt gelegd voor een open relatie.

• Een adviseur zal in staat zijn goed te luisteren en kritische vragen te stellen, om vervolgens een spiegel voor te houden over de gewenste en niet gewenste gevolgen van voorgenomen beslissingen en deze te objectiveren. Het resultaat zal zijn dat de vraagstukken in een breder kader geplaatst kunnen worden en daardoor de oplossingsmogelijkheden groter zullen worden.

• Niet alleen is creativiteit en geestelijke beweeglijkheid voorwaarde om in moeilijke situaties ruimte te scheppen, maar meer nog het kunnen analyseren van een probleem.

• Een adviseur zal slagen in het ontwaren van complexe, welhaast onoverzichtelijke situaties en in staat zijn door te stoten naar de essentie. Mensenkennis en ervaring zijn belangrijk gereedschap voor de adviseur om goed te functioneren in zijn/haar werk. Deze geven de adviseur de mogelijkheid zijn onafhankelijkheid te bewaren doordat hij/zij in staat zal zijn eigen persoonlijke bevindingen over te brengen aan de opdrachtgever, los van de aard van die bevindingen (positief of negatief).

• Naast deze persoonlijke kenmerken zal de adviseur natuurlijk beschikken over de vereiste vakkennis en terreinkennis.

Samengevat

• zal een adviseur goed kunnen luisteren en specifiek analytisch kunnen luisteren. Zijn analytisch vermogen is sterk ontwikkeld. Daarbij zal een adviseur zich zeer duidelijk moeten kunnen uitdrukken, opdat ambigue situaties geen kans hebben om te ontstaan. Deze duidelijkheid naar de opdrachtgever zal zich naast mondelinge uitdrukkingsvaardigheid vooral manifesteren in de redactionele kwaliteiten. Het eenduidig uiteen kunnen zetten van de problematiek en mogelijk gewenste oplossingen in woord en geschrift naast het goed luisteren zijn een voorwaarde voor een geslaagd adviseur.

Welke persoonskenmerken van de organisatieadviseur onderscheiden zich van bijvoorbeeld een ondernemer?

• Deze zijn terug te vinden in de volgende kreten van gewenste karaktereigenschappen. Deze eigenschappen van de organisatieadviseur worden in willekeurige volgorde genoemd:
• Mijdt het avontuur
• Analytisch; 'wetenschappelijk'
• Expert; deskundig op beperkt aantal terreinen; specialist
• Professional
• Individualistisch/ solistisch
• Meestal geen leider of manager; weinig charisma
• Denker/ cerebraal/ rationalist
• Werkt graag aan oplossingen die tegen kritiek bestand zijn/ grondigheid
• Niet erg geneigd tot beslissingen
• Kameleon/ aanpassingsvermogen/ situatiegericht/ contingentie
• Eenzijdigheid
• Bedachtzaam/ soms traag/ stabiliteit
• Minder eenvoudig/ complex (t.o.v. ondernemer)
• Minder marktgericht (t.o.v. ondernemer)
• Sociaal vaardig