Wat betekent optimisme en positiviteit en wat verstaan we daar onder?

• Optimisme is een levenshouding die uitgaat van het positieve. Als mens hebben we de unieke vaardigheid om abstract te denken, en daarmee bijvoorbeeld ook allerlei situaties in de toekomst te visualiseren.

• Er is een neiging om in coaching en psychologische hulpverlening met name te werken aan het verkennen van alle beperkende gedachten (cognitieve therapie) of aan het oprakelen van (jeugd)trauma’s (psychotherapie).

• Er zijn echter ook andere visies die er vanuit gaan dat je de balans ook kunt verschuiven, positiever kunt denken, door gewoonweg meer aandacht te geven aan positieve gedachten en activiteiten. Je kunt je gedachten zien als een emmer met knikkers: als je er zelf steeds meer positieve knikkers bij gooit, verschuift vanzelf de totaalsom naar het positieve.

• Er wordt momenteel in de westerse psychologie uitgegaan van het concept van een basaal geluksniveau dat bij iedereen net wat anders is ingesteld (deels ook genetisch bepaald), waardoor de een een positievere basispositie heeft dan een ander. Tegelijkertijd is er ook voldoende ruimte om jezelf te beoefenen in een meer positieve blik op het leven.

Wat is emotie?

• Emoties zijn gevoelstoestanden die een patroon bevatten van cognitieve, fysiologische en gedragsmatige reacties op gebeurtenissen. 
• Emoties zijn hersenfuncties met als doel de belangrijke informatie te detecteren en het lichaam klaar maken om hierop te reageren met de hoogste kans tot overleven

Alle emotionele toestanden hebben vier algemene eigenschappen:

1. Emoties worden uitgelokt door externe of interne stimuli.
2. Emotionele reacties komen voort uit evaluaties van deze stimuli, waardoor de situatie betekenis en belang krijgt.
3. Onze lichamen reageren fysiologisch op onze evaluaties. We kunnen fysiek opgewonden raken wanneer we angst, blijdschap of woede voelen. Of we ervaren een verminderde opwinding, zoals bij tevredenheid of depressie.
4. Emoties bevatten gedragsneigingen. Soms zijn dit expressieve gedragingen, zoals lachen bij blijdschap, of huilen. Soms zijn dit instrumentele gedragingen, manieren om iets te doen aan de stimulus die de emotie veroorzaakte, zoals studeren voor een beangstigend tentamen of terugvechten uit zelfverdediging.

Elk van deze vier elementen kunnen snel veranderen tijdens een emotionele periode. Emotie is dus een dynamisch, doorgaand proces.

Wat wil scepsis, en sceptisch zijn, zeggen?

• Scepsis is twijfel. Twijfel aan de waarheid, aan wat iemand zegt en in fundamentelere zin aan een goed proces.
• Scepsis zou je kunnen zien als de afwezigheid van vertrouwen in een goede afloop. In die zin is het gerelateerd aan pessimisme.
• Het heeft een mate van terughoudendheid in zich. Het heeft als gevolg dat je geen actie wilt ondernemen en geen risico wilt lopen.
• De aanwezigheid van scepsis herken je wanneer jezelf of een ander een hoop 'beren op de weg' ziet.

“Men are never convinced of your reasons, of your sincerity, of the seriousness of your sufferings, except by your death. So long as you are alive, your case is doubtful; you have a right only to their skepticism.” - Albert Camus

Wat is stress en gestresst zijn?

• Stress is het ervaren van mogelijkheden (iets dat de potentie heeft nuttig te zijn voor een persoon) of bedreigingen (iets dat de potentie heeft de persoon te beschadigen) die belangrijk zijn voor een persoon. Stress ontstaat wanneer de persoon voelt dat hij niet effectief om kan gaan met de mogelijkheden of bedreigingen. Stress heeft dus drie aspecten: mogelijkheden/bedreigingen, belangrijkheid en onzekerheid. Stress gaat over de perceptie van deze drie aspecten.
• Stress is iets heel persoonlijks. Individuele verschillen als persoonlijkheid, talenten en percepties, spelen een grote rol in het vaststellen van de manier waarop mensen reageren op stress, in hoeverre ze stress ervaren en hoe ze denken over mogelijke bronnen van stress binnen een sociale context. Persoonlijkheidstrekken die erg vatbaar zijn voor stress zijn: neuroticisme, introvert zijn, lage eigenwaarde en mensen die niet open staan voor nieuwe ervaringen, daarnaast ook mensen met een type A persoonlijkheid. Daarnaast kunnen capaciteiten een stressfactor zijn. Mensen hebben dan stress omdat ze denken dat ze bepaalde dingen niet kunnen. Een gebrek aan ervaring kan ook een rol spelen bij stress.
• Omdat mensen verschillend reageren op stress zijn ook de gevolgen van stress voor iedereen verschillend. Stress kan lichamelijke consequenties, psychische consequenties en consequenties voor het gedrag hebben.

Wat is stress bij acute fysieke crisissituaties?

• Dieren ervaren stress bij acute fysieke crisissituaties. Een voorbeeld hiervan is een zebra die wordt opgejaagd door een tijger. De zebra zal het plotseling op een rennen moeten zetten, om zichzelf in veiligheid te brengen voor de tijger. De zebra kan zelfs al verwond zijn door de tijger en alsnog uit alle macht proberen te vluchten. Er wordt dan fysiek ineens heel veel geëist van de zebra. Het lichaam blijkt echter prima in staat te zijn om met dit soort stress om te gaan.

Wat is chronische fysieke stress?

• Mensen ervaren vaak chronische fysieke stress. Wanneer de gewassen van een boer bijvoorbeeld door beesten zijn opgegeten, zal hij gedurende een lange periode zijn eten ergens anders moeten halen. Hij zal dan bijvoorbeeld iedere keer veel verder moeten lopen om aan wat eten te komen. Doordat hij iedere keer, gedurende een lange tijd meer inspanning moet leveren voor zijn eten, staat hij onder chronisch fysieke stress. 

Wat is psychische en sociale stress?

• Deze vorm van stress is kenmerkend voor mensen en bestaat eigenlijk alleen in het hoofd.
• Mensen kunnen heftige emoties ervaren die het resultaat zijn van enkel de gedachten. De lichamen kunnen dezelfde reacties geven op psychische en sociale stress als op fysieke stress.
• Het lichaam kan zich heel goed aanpassen om te kunnen omgaan met acute stress die een korte tijd aanhoudt.
• Dit is echter anders wanneer de stress chronisch lijkt te zijn en het stresssysteem vaak en lang wordt geactiveerd. Het lichaam is hier niet op ingesteld, want de fysiologische verdedigingsmechanismen zijn oorspronkelijk bedoeld om het lichaam in staat te stellen snel en efficiënt te reageren op een plotselinge bedreiging. Gedurende een zekere tijd zal het lichaam weerstand bieden aan de psychologische stress, maar daarna volgt onvermijdelijk uitputting. Hierdoor kunnen er stressgerelateerde ziekten ontstaan.

Wat is stressbestendigheid in relatie met werk of activititeiten?

• Je bent stressbestendig wanneer je effectief blijft presteren onder werkdruk, tijdsdruk, bij tegenslag, tegenspel, teleurstelling en/of kritiek.
• Je laat je niet van je stuk brengen. 

Wat zijn gerelateerde competenties van stressbestendigheid?

• Presteren onder tijdsdruk.
• Goed bestand zijn tegen spanningen.
• Om kunnen gaan met paniek.
• Voorkomen van negatieve houding.

Wat is een burn-out?

• Een burn-out is psychische, emotionele, of lichamelijke uitputting. Burn-out is een speciale psychische consequentie van stress die ontstaat als een iemand dag in dag voor een langere periode stress ervaart door werk, studie of andere spanning veroorzakende situaties. Vaak is dit een combinatie, en is de ene situatie weer het gevolg van de ander.

Wat zijn negatieve gevoelens?

• Negatieve gevoelens, stemmingen en emoties: voorbeelden hiervan zijn humeurig zijn, angstig zijn, zich zorgen maken, boosheid, bitter of vijandig zijn.

Wat is een negatieve houding?

• Voorbeelden hiervan zijn: een negatieve kijk op verschillende aspecten van je baan en organisatie, je ondergewaardeerd voelen of een gebrek aan controle ervaren.

Wat wil het zeggen als je je verloren voelt?

• Er zijn situaties wanneer je het gevoel kan hebben jezelf te verliezen of jezelf kwijt te zijn geraakt.
• Dit gevoel kan een signaal zijn dat je het zicht op je (levens)pad kwijt bent.
• Alsof je wakker wordt in je leven en je jezelf afvraagt 'Hoe ben ik hier terecht gekomen?'.
• Een gevoel van verloren zijn, gaat vaak over het niet herkennen van de richting waarop je wandelt.
• Het kan daarin wel heel helpend zijn om te kijken naar wat er wel is. Welke keuzes hebben je gebracht waar je nu bent? Wat heb je geleerd? Wat heb je bereikt? Wat heb je ontdekt? Waar ben je dankbaar voor?

“A good traveler has no fixed plans and is not intent on arriving.”

Lao Tzu

Hoe controleer, reguleer of vertrouw je jouw emotie?

• Emotie regulatie is een vaardigheid die aan te leren is. Mensen functioneren beter als zij deze vaardigheid beter beheersen.
• Volgens James Gross kunnen we op vijf manieren onze emoties reguleren:
  • Selectie van situaties door het ondernemen van actie om de emotionele ervaring te vermijden of juist op te zoeken.
  • Modificatie van situaties door te proberen de situatie waarin we terechtkomen te veranderen, bijvoorbeeld met probleemgerichte coping, pogingen om controle te hebben over situaties, het zoeken van sociale steun of het verlaten van de situatie
  • Het verleggen van de aandacht focus naar een op andere wijze emotioneel beladen aspect van de situatie. In plaats van focus op de boor van de tandarts verleg je bijvoorbeeld je aandacht naar het plafond dat je ziet
  • Herwaarderen van de situatie door de betekenis van en je eigen gedachten over een situatie te veranderen. In plaats van een pijnlijke gebeurtenis als een fout bestempelen herwaardeer je het bijvoorbeeld als een leermoment voor persoonlijke ontwikkeling. Of in plaats van je sterke emotie te zien als iets negatiefs dat je tegenhoudt, herwaardeer je het als iets positiefs dat je jouw pad wijst. Mensen die herwaarderen zijn psychisch, sociaal en fysiek vaak gezonder.
  • Onderdrukken van emoties door ze niet te tonen, of proberen niet te voelen. Onderdrukking is vaak een slechte strategie omdat het vaak negatieve (sociale) bijeffecten heeft. Het doorleven en tonen van emoties is natuurlijker dan ze te onderdrukken.

Meer lezen en meer info:

• Study guide with Clinical Neuropsychology by Kessels
• Study guide with Understanding Motivation and Emotion by Reeve
• Study guide with Psychology: The science of Mind and Behaviour by Holt