Fiscale en belastingzaken regelen in het buitenland

Sinds 2015 werkt de Nederlandse Belastingdienst met de regeling voor gekwalificeerd buitenlands belastingplichtigen.

• deze regeling is een vervanging van het vroegere keuzerecht binnenlands of buitenlands belastingplichtig.
• je bent een "gekwalificeerd buitenlands belastingplichtige", d.w.z. dat je als Nederlander in het buitenland woont maar belastingplichtig in Nederland bent, als
  • je woont in een EU-land, in Liechtenstein, Noorwegen, IJsland, Zwitserland, op Bonaire, Sint Eustatius of Saba
  • én over meer dan 90% van je wereldinkomen in Nederland belasting betaalt
• voldoe je aan alle voorwaarden van deze regeling, dan hebt je recht op dezelfde aftrekposten, heffingskortingen en heffingsvrij vermogen als een inwoner van Nederland.
• voldoe je niet aan alle voorwaarden,  bijvoorbeeld omdat je over minder dan 90% van je wereldinkomen in Nederland belasting betaalt, dan mag je bijvoorbeeld de rente van de lening voor je eigen woning in Nederland niet meer aftrekken in je aangifte. Je kunt dan ook niet meer kiezen voor behandeling als een binnenlands belastingplichtige.
• de binnenlandse of buitenlandse belastingplicht kan ook van invloed zijn op mogelijkheden van een eventueel gewenst fiscaal partnerschap.
• gevolg kan zijn dat je netto besteedbaar inkomen dan een stuk lager wordt...iets om rekening mee te houden dus!

Nationale en internationale belastingen

• Elk land formuleert zijn eigen rechtsgronden om belasting te heffen. In persoonlijke belastingen zoals de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting ligt het voor de hand dat voor de territoriale werking van die belastingen wordt vastgeknoopt aan een eigenschap van de persoon. Zijn draagkracht, zijn profijt of zijn bevoorrechte verkrijging is bepalend voor de belastingdruk. Het gaat bij het woonlandbeginsel om het inkomen (vermogen of winst) van de belastingplichtige ongeacht de vraag waar ter wereld dit is gevormd.
• Bij toepassing van het woonlandbeginsel kan aansluiting worden gezocht bij de nationaliteit of woonplaats. In bijvoorbeeld de Verenigde Staten worden beide kenmerken zelfs naast elkaar gehanteerd. De meeste landen passen ten aanzien van natuurlijke personen, zoals dat ook in Nederland gebeurt, in het algemeen niet het nationaliteitsbeginsel, maar het woonlandbeginsel toe (economisch burgerschap). Dit beginsel wordt ook toegepast bij lichamen (rechtspersonen), voor zover zij aan een belasting zijn onderworpen die op vergelijkbare wijze wordt geheven als een echte persoonlijke belasting. Voor zover het woonlandbeginsel wordt toegepast, doet het er niet toe waar het inkomen of de winst is verworven of waar de bestanddelen van het vermogen zich bevinden. De belasting wordt in het vestigingsland in beginsel geheven op basis van het ‘wereldinkomen’, de ‘wereldwinst’, het ‘wereldvermogen’.
• Naast het woonlandbeginsel passen alle staten in verschillende mate het oorsprongs- of bronlandbeginsel toe met betrekking tot bepaalde inkomsten die in dat land hun oorsprong vinden. Krachtens het bronlandbeginsel zijn in Nederland de niet-binnenlandse natuurlijke personen (dit zijn natuurlijke personen die niet in Nederland wonen) aan de inkomstenbelasting onderworpen voor wat betreft hun inkomen uit buitenlandse bronnen, hun zogenoemd ‘Nederlands inkomen’.
• Beide typen belastingplichtigen hebben hun eigen heffingsgrondslag. De binnenlandse belastingplichtige wordt belast naar zijn wereldinkomen of –vermogen. De heffingsgrondslag van de buitenlandse belastingplichtige is meestal beperkter dan die voor de binnenlandse belastingplichtige. Deze reikt niet verder dan de binnenlandse bronnen. Wat in de inkomstenbelasting voor een ‘buitenlandse belastingplichtige’ als ‘Nederlands inkomen’ wordt aangemerkt, staat in art. 7.1 IB 2001 weergegeven en wordt limitatief opgesomd. In de Wet VPB wordt voor wat met betrekking tot deze wet als ‘binnenlands inkomen’ moet worden aangemerkt verder verwezen naar de Wet IB 2001. Nederlands inkomen komt voor de ‘buitenlandse belastingplichtigen’ voornamelijk uit Nederlandse onroerende zaken, Nederlandse dienstbetrekkingen inclusief werkzaamheden en Nederlands aanmerkelijk belang. Verder vallen de inkomsten uit ondernemingen (ondernemingsgedeelten) met behulp van een vaste inrichting of die van een vaste vertegenwoordiger worden gedreven ook onder het Nederlands inkomen.
• De woonplaats blijkt bepalend voor de aard van de belastingplicht (binnenlands of buitenlands). Waar een natuurlijk persoon woont of waar een lichaam is gevestigd, wordt steeds naar de feitelijke omstandigheden beoordeeld. Zie art. 4 AWR. Soms moeten de feiten echter wijken voor een wettelijke bepaling die betrekking heeft op de woon- of vestigingsplaats. Dit zijn zogeheten woonplaatsficties. Zo wordt in de vennootschapsbelasting bijvoorbeeld een lichaam dat naar Nederlands recht is opgericht in beginsel geacht binnen Nederland te zijn gevestigd. Dit volgt uit art. 2 lid 4 Wet VPB. Dit impliceert dat ten aanzien van het lichaam wel het nationaliteitsbeginsel wordt toegepast.

Hoe kan internationale dubbele belasting ontstaan?

• Uit het voorgaande is gemakkelijk de mogelijkheid af te leiden dat er op internationaal niveau dubbele belastingheffing kan ontstaan:
  • Als er sprake is van een dubbele woonplaats;
  • Als de onbeperkte belastingplicht, gebaseerd op het woonlandbeginsel in land B, samenvalt met de beperkte belastingplicht op basis van het bronlandbeginsel van land C;
  • Als de onbeperkte belastingplicht op basis van het woonplaatsbeginsel samenvalt met de onbeperkte belastingplicht op basis van het nationaliteitsbeginsel (fictie van art. 2 lid 4 Wet VPB) op basis waarvan naar Nederlands recht opgerichte lichamen worden geacht in Nederland te wonen). Hiermee wordt een dual resident company bedoeld.
• Is de belastingplichtige een burger van de Verenigde Staten die niet in de Verenigde Staten woont, dan zou het zelfs mogelijk zijn dat er een internationale drievoudige belasting kan ontstaan. De wetgeving van de Verenigde Staten zorgt ervoor dat het nationaliteitsbeginsel wijkt, zodat in het slechtste scenario dubbele belasting overblijft.
• Ter voorkoming van deze internationale dubbele belastingen bij botsing van woonlandbeginsel met het bronlandbeginsel gelden in diverse staten, waaronder Nederland speciale regelingen. Dit kunnen eenzijdige regelingen zijn, maar dit kunnen ook verdragen zijn. Deze regelingen zijn voorkomingsmethodieken voor internationale juridische dubbele belasting. Dit wil zeggen dat bij dezelfde (rechts)persoon (subject) over hetzelfde inkomen of dezelfde winst door verschillende staten wordt geheven.

Welke regelingen ter voorkoming van internationale dubbele belasting zijn er?

• Wanneer een bronland via zijn eigen nationale wetgeving heffingsbevoegd is, ligt internationale dubbele heffing voor de hand. In veel gevallen zal het bronland echter op grond van verdragsbepalingen terugtreden en wordt dubbele belasting voorkomen. Wanneer evenwel het bronland ook op grond van het verdrag heffingsbevoegd is, ontstaat het probleem van de internationale dubbele belasting. Dan wordt een tegemoetkoming in het verdrag opgenomen waarbij het woonland dubbele heffing voorkomt of afzwakt. Er moet wel worden vermeld dat de verdragen ter voorkoming van dubbele belasting niet gelden voor de premies volksverzekeringen.
• In de fiscale praktijk zijn er diverse methoden die kunnen worden aangetroffen ter voorkoming van dubbele belasting.
• De basisvormen die het woonland hanteert, met name voor de belastingen die naar het inkomen, vermogen of de winst worden geheven, zijn:
  • De vrijstellingsmethode: het buitenlandse inkomensbestanddeel wordt niet begrepen in het belastbare inkomen. Hetzelfde geldt voor de winst en het vermogen;
  • De creditmethode (ook verrekeningsmethode): de buitenlandse belasting mag geheel of gedeeltelijk worden verrekend met de verschuldigde belasting over het totale wereldinkomen;
  • De aftrekmethode: de buitenlandse belastingen worden voor de berekening van het belastbare inkomen als kostenpost opgenomen.

Wat is het Besluit voorkoming dubbele belastingen (BVDD)?

• De Nederlandse eenzijdige regeling, het Besluit voorkoming dubbele belasting, hierna aangeduid als besluit dan wel – als het specifiek het besluit uit 1989 of uit 2001 betreft – als BvdB 1989 of BvdB 2001, heeft twee functies:

1. Het voorkomt dubbele belasting in die gevallen dat er geen verdrag van toepassing is;

2. Het heeft een normatieve functie, in die zin dat in verdragen met enige regelmaat verwijzingen plaatsvinden naar deze regeling.

• Het besluit geldt in beginsel alleen voor binnenlands belastingplichtigen.
• Het besluit regelt dat Nederland eenzijdig afziet van bepaalde heffingsbevoegdheden. In het BvdB 2001 zijn 57 artikelen opgenomen, waarvan 6 bepalingen definities bevatten, 40 artikelen de wijze van voorkoming regelen en de overige bepalingen formele artikelen bevatten.
• Het besluit is krachtens art. 1, lid 2, BvdB 1989 en art. 1, lid 2, BvdB 2001 slechts van toepassing voor zover niet op andere wijze in het voorkomen van dubbele belasting is voorzien. Die bepaling zou gelezen kunnen worden als 'Is er geen verdrag (waaronder de Belastingregeling voor het Koninkrijk, welke regeling formeel geen Verdrag, maar materieel wel een verdrag is), dan is het besluit van toepassing'. Maar de strekking is ruimer. 'Voor zover niet op andere wijze in voorkoming is voorzien' betekent ook:
  • er is wel een verdrag, maar dat verdrag is niet van toepassing voor bepaalde belastingen;
  • er is wel een verdrag, maar dat verdrag kent geen regeling voor het desbetreffende belastingsubject of belastingobject (het laatste komt bij nieuwere belastingverdragen inzake inkomen niet voor vanwege de daarin opgenomen restbepaling betreffende 'overige inkomsten').
• Het BvdB 2001 geldt in beginsel alleen voor binnenlands belastingplichtigen (art. 8, 13, 19, 22 en 25 BvdB 2001). Non-discriminatiebepalingen kunnen de werking evenwel uitbreiden tot buitenlands belastingplichtigen. Hebben deze non-discriminatiebepalingen geen effect, dan kan de buitenlands belastingplichtige een beroep doen op kostenaftrek. Voor zakelijke belastingen kan dit krachtens art. 3.94 Wet IB 2001. Voor persoonlijke belastingen bepaalt art. 4.15 Wet IB 2001 voor reguliere voordelen uit aanmerkelijk belang dat geen kostenaftrek wordt verleend als er een regeling ter voorkoming van dubbele belasting van toepassing is.
• Het besluit kent twee methoden ter voorkoming van dubbele belasting: de vrijstellingsmethode en de creditmethode.
• Bij toepassing van de vrijstellingsmethode wordt het belastingobject vrijgesteld. Dat betekent grofweg gezegd dat het belastingobject niet wordt opgenomen in de heffingsgrondslag die de woonstaat belast.
• Bij toepassing van de creditmethode wordt de in de woonstaat te betalen belasting verminderd met de belasting die de bronstaat heft. Bij de creditmethode is effectieve onderworpenheid, in de zin dat belasting betaald moet worden, een gegeven. De in het buitenland betaalde belasting vormt het bedrag waarvoor voorkoming wordt verleend. Bij de vrijstellingsmethode is onderworpenheid in de andere staat strikt genomen geen vereiste. Nederland wil in zijn unilaterale regels echter alleen voorkoming verlenen als onderworpenheid bestaat.
• Bij de beoordeling van onderworpenheid van een belastingplichtige aan buitenlandse belasting moet de inspecteur, en in beroep de rechter, zich in beginsel van de inhoud van het recht van de buitenlandse staat vergewissen. Dat is echter niet nodig indien een belastingplichtige in de andere staat als inwoner daadwerkelijk in de heffing is betrokken. In dat geval dient er in beginsel van te worden uitgegaan dat die belastingplichtige op grond van de buitenlandse wetten als inwoner aan belastingheffing is onderworpen. Uitzondering is de situatie dat de inspecteur aannemelijk maakt dat de gegevens op grond waarvan de buitenlandse fiscus het inwonerschap van de belastingplichtige aldaar naar het buitenlands recht heeft aangenomen, onjuist of onvolledig zijn, hetzij de heffing niet in redelijkheid op enige regel van het buitenlandse recht kan zijn gestoeld.

• na afloop van het jaar van vertrek uit Nederland ontvang je van de Belastingdienst een M-biljet (aangiftebiljet). Hiermee wordt bepaald over welk deel van het emigratiejaar je buitenlands en over welk deel je binnenlands belastingplichtig bent. Dit heeft bijvoorbeeld gevolgen voor de heffingskorting (inkomstenbelasting), voor de mogelijkheden van fiscaal partnerschap en de peildata voor de heffingen in box 3.
• ook kun je een zogenaamde conserverende aanslag opgelegd krijgen, waarbij gekeken wordt naar eerder genoten aftrek over bijvoorbeeld lijfrentes of pensioenrechten. Met die conserverende aanslag claimt de Nederlandse overheid alvast een bepaald bedrag, voor het geval je geld gemoeid met het genoten belastingvoordeel alsnog anders zou inzetten. Als je echter geen oneigenlijke dingen doet met dat (door de overheid gereserveerde) bedrag, dan bestaat de mogelijkheid dat die aanslag -op jouw verzoek- na tien jaar wordt kwijtgescholden.
• word je door je werkgever voor werk (tijdelijk) uitgezonden naar het buitenland, dan kan je een onbelaste vergoeding krijgen voor de extra kosten die je in het buitenland maakt (extra-territoriale kosten); bijvoorbeeld extra kosten door hogere kosten voor levensonderhoud, kosten voor een kennismakingsreis, kosten rondom het regelen van documenten, medische keuringen, extra huisvestingskosten, kosten opslag inboedel, reiskosten, cursuskosten.
• ben je als werknemer in diverse landen werkzaam dan kan je in een aantal gevallen belastingvoordeel behalen door je arbeidsinkomen over die landen te verdelen (een 'salary split'), natuurlijk vooral daar waar je inkomen in het buitenland tegen een lager tarief wordt belast dan in Nederland. Nadelen kunnen ook optreden, bijvoorbeeld lagere pensioenopbouw door een lager salaris in Nederland, of aftrekbaarheid van bepaalde posten tegen een lager tarief. Een salary split betekent niet dat je ook in verschillende landen sociaal verzekerd bent.
• de binnenlandse of buitenlandse belastingplicht kan ook van invloed zijn op mogelijkheden van een eventueel gewenst fiscaal partnerschap.
• als je binnenlands belastingplichtig bent en bezittingen in het buitenland hebt (bijvoorbeeld onroerend goed, spaar- of beleggingsrekening), dan moet je deze buitenlandse bezittingen in box 3 opgeven. Is er in het buitenland ook al belasting geheven over deze bezittingen, dan kan je meestal gebruik maken van een speciale aftrek ter voorkoming van dubbele belasting.
• in sommige belastingverdragen met Nederland is (of was) afgesproken dat de woonstaat (dus het land waar je woont) heffingsrecht heeft over pensioenen, lijfrente of sociale zekerheidsuitkeringen. Dat kan dus voordelig uitvallen wanneer je woonstaat lagere belastingpercentages hanteert dan Nederland. Check de stand van zaken wel regelmatig; wanneer verdragen worden vernieuwd of aangepast, kan de situatie ook wel eens omgedraaid worden (zoals sinds 2016 in Duitsland) en krijgt Nederland het heffingsrecht. Vaak is er dan wel een overgangsregeling van enkele jaren, waarin je bijvoorbeeld kunt kiezen waar je belasting wilt afdragen.
• verhuis je van Nederland naar een ander land, neem dan altijd contact op met je belastingkantoor. 
  • het belastingkantoor kan je helpen met de belastingzaken die je voor je emigratie moet afhandelen
  • voordat je verhuist, moet je misschien nog belasting- en premieaanslagen betalen
  • of misschien moet je nog aanslagen ontvangen of voorlopige aanslagen stopzetten
  • je kunt de belastingdienst dan vragen om de aanslagen sneller op te leggen, zodat je vóór vertrek alle fiscale zaken hebt afgehandeld

• overlijden binnen 10 jaar na emigratie kan extra gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor de erfenis en nabestaanden.
• uitgangspunt is dat iemand met de Nederlandse nationaliteit nog gedurende 10 jaar na emigratie fictief inwoner van Nederland blijft.
• daarmee valt ook de (eventuele) nalatenschap onder de heffing van de Nederlandse belasting (succesiewet).
• om te voorkomen dat de nalatenschap zowel in Nederland als in het nieuwe woonland belast gaat worden, kan een belastingverdrag uitkomst bieden, hoewel erfenissen niet altijd onder de verdragen vallen. Ook kan het Besluit voorkoming dubbele belasting toegepast worden.

• Als je uitgeschreven bent bij de gemeente en geen huis meer huurt, heb je in de regel geen recht meer op huurtoeslag (voorheen huursubsidie). Vergeet dus niet om dit stop te zetten.
• Als je je zorgverzekering stopzet (bijvoorbeeld omdat je lang weg gaat of betaald werk gaat doen in het buitenland), heb je geen recht meer op zorgtoeslag. Zet dit dus stop, want anders moet je de ontvangen toeslag later terug betalen.
• Als je je permanent in het buitenland gaat vestigen, zul je een M-formulier moeten indienen. Dit kun je zien als de laatste afronding van je belastingzaken in Nederland. Je zult het formulier moeten indienen het jaar nadat je bent vertrokken uit Nederland. Je kunt het M-formulier zelf aanvragen bij de belastingdienst.
• Neem voor persoonlijk advies contact op met een gespecialiseerde fiscalist.

Meer lezen

• Belastingen & Fiscale Zaken: bij lang verblijf in buitenland of emigratie 