Alledaagse medische klachten & Preventieve zorg - studie en kennis

Wat moet je doen om te acclimatiseren en aan te passen na een reis:

1. Begin niet meteen als een gek te reizen, zorg ervoor dat je de eerste dagen een rustig programma hebt om alle indrukken en veranderingen te ondergaan.
2. Zorg voor gezonde, gevarieerde voeding met veel fruit en groente, zodat je genoeg vitaminen en mineralen binnenkrijgt voor een goede weerstand tegen infecties.
3. Hou rekening met je bestemming: Wat je ook slikt aan malariapillen of andere medicijnen, houd rekening met het feit dat al honderden jaren mensen in de tropen last krijgen van "tropenkolder" (als gevolg van voedsel, klimaat, vermoeidheid, mentale indrukken etc.) Houd er rekening mee dat niet iedereen geschikt is voor de omstandigheden in de tropen en dat het niet iets is om je voor te schamen, maar waar je terdege rekening mee moet houden.
4. Hou rekening met je bestemming: bijvoorbeeld boven de 2.000 meter hoogte dient acclimatiseren als belangrijke bescherming tegen hoogteziekte.

Hoe ga je om met lokaal voedsel in het buitenland?

• Tips met betrekking tot het niet eten van ongewassen groenten en fruit zijn leuk in theorie maar in de praktijk niet haalbaar. Je ontkomt er gewoonweg niet aan.
• Om de risico's van mindere voedsel hygiëne te beperken, kan je overwegen om zoveel mogelijk vegetarisch te (blijven) eten of zeer selectief te zijn met waar, wanneer en welk vlees je eet.
• Door lokale seizoensproducten te kopen, ondersteun je de lokale economie, verminder je de voetafdruk van je voedsel en heb je meer kans op het ontdekken van nieuwe smaken.
• Afhankelijk van je bestemming kan de lokale keuken nogal eentonig zijn. Probeer variatie op te zoeken om je stoelgang comfortabel te houden en slik eventueel aanvullende vitamines als vers voedsel schaars is.
• Zorg dat je tijdens het reizen altijd genoeg reservevoedsel bij je hebt (het is ons al te vaak overkomen dat we opeens door vertraagde busritten, langzame boten, verdwenen restaurants en gesloten winkels opeens te lang zonder voedsel kwamen te zitten).

• Veel reizigers die ziek worden op reis, worden ziek door het voedsel of het water wat ze binnenkrijgen. Dit wordt veroorzaakt door virussen, bacteriën en parasieten.
• Producten op het gebied van waterzuivering zijn steeds minder nodig. Zelfs in de meest afgelegen gehuchten kun je tegenwoordig flessen water kopen. Ze zijn soms niet goedkoop, maar water is niet iets om op te bezuinigen. Zeker in tropische gebieden is het drinken van veel water een absolute noodzaak.
• Ga je naar een bestemming waar je het kraanwater niet kan drinken en de aanwezigheid van flessen water is niet zeker, dan is een waterzuiveringsmiddel een uitkomst.
• Ga je de jungle in, maak je trektochten in bergachtige gebieden, beklim je een vulkaan of ga je naar een eiland met een zeer beperkte watervoorraad, dan kan een waterfilter zelfs je leven redden. Een waterzuiveringsmiddel voldoet dan niet meer (want zuivert alleen kraanwater).
• Wie een aantal maanden op pad is, kan met een flesje Hadex honderden euro's besparen. (2 tot 3 liter water kost gemiddeld 2 euro). Koop dan wel lokaal bijvoorbeeld wat aanmaakpoeder om de lichte chloorsmaak te maskeren. Je kunt ook een waterfilter of UV-filter gebruiken, de smaak van het water blijft dan hetzelfde.
• Een goede waterfilter is ook een zeer waardevol cadeau als je het achterlaat bij je vrijwilligersproject of bij andere mensen zonder toegang tot schoon drinkwater.

Wat moet je doen bij koorts in het buitenland?

• Niet iedere koortsaanval in de tropen is een malaria-aanval. Het kan een zonnesteek, een gewoon griepje of een andere virusinfectie zijn.
• Bij beginnende koorts stelt je lichaam je thermostaat iets hoger af waardoor je warmer zult worden. Tot je bij de nieuw ingestelde lichaamstemperatuur bent aangekomen zul je het koud hebben, rillen en soms zelfs klappertanden. In deze fase van de koorts kan je je lichaam helpen door jezelf goed in te pakken in bijvoorbeeld een deken.
• Koorts gaat vaak vanzelf over maar je kan ook een beetje helpen door koorstremmers of paracetamol te nemen.
• Bij hoge koorts, aanhoudende koorts, koorts bij jonge kinderen moet je een arts raadplegen.

Waar moet je in het buitenland op letten als je een injectie krijgt en er injectienaalden worden gebruikt?

• Als het, bij de behandeling van ziekte mogelijk is in de plaats van een injectie, medicijnen te krijgen die je kunt innemen of als zetpil kunt nemen, geef hier dan de voorkeur aan.
• Neem geen onnodige risico's als het laten zetten van tatoeages, acupunctuur, piercings en dergelijke.
• Mocht je hebben besloten steriele naalden mee te nemen op reis, neem dan ook een in het Engels opgestelde medische verklaring mee om aan de grens te kunnen laten zien.

Waar moet je in het buitenland op letten als je een bloedtransfusie krijgt?

• Zorg dat je weet welke bloedgroep je zelf hebt indien je snel (maar bij kennis) een transfusie nodig hebt.
• Heb je een reispartner, dan is het handig als je weet of deze dezelfde bloedgroep heeft. Op die manier heb je een eventuele donor bij de hand.
• Het meenemen van bloed voor bloedtransfusies is voor de meeste reizigers niet aan te raden. Dit heeft verschillende redenen. Ten eerste zal een bloedtransfusie zeer zelden nodig zijn. Mocht dit wel moeten gebeuren, dan is er meestal meer bloed of bloed vervangende vloeistof nodig dan wat handig te vervoeren is (halve liter). Daarnaast is het de vraag of de materialen die men gebruikt voor het toedienen van het bloed steriel en onbesmet zijn.

Zonne-allergie?

Wat is zonne-allergie?

• Zonne-allergie ofwel prickly heat,  komt veel voor in warme en vochtige gebieden.
• Rode pukkel en vlekken ontsieren dan je bruiner wordende lichaam.

Hoe kan je zonne-allergie of 'prickly heat op reis' voorkomen?

• Probeer luchtige kleding te dragen
• Vaak douchen en goed afdrogen

Wat kan je tegen zonne-allergie doen?

• Talkpoeder en zinkzalf kan ook goed helpen
• Let wel op je kleding, zinkzalf kan flink afgeven

Eczeem, huiduitslag of huidschimmel?

Wat is eczeem, huiduitslag of huidschimmel?

• Huid die in contact is gekomen met water kan o.a. eczeem veroorzaken. Een kenmerk van eczeem is het opkomen van uitslag op de huid.
• Enkele verschijnselen zijn: bobbeltjes, schilfers, droge en rode huid met eventueel jeuk.
• Deze 'schimmels' zijn grote liefhebbers van warmte en vochtigheid. Vooral als je in de tropen reist heb je hier eerder kans op.
• Velen zullen wel eens last krijgen van de rode, licht schilferende vlekken tussen de benen, onder de oksels, onder de borsten of tussen de tenen ("het zwemmerseczeem"), maar ook op de rug / schouders en borstkas kan het voorkomen.
• Soms jeuken ze en hebben ze de vorm van een ring ("ringworm").

Hoe kan je huiduitslag op reis voorkomen?

• Probeer de plaatsen droog te houden (niet teveel lopen met een natte zwembroek)
• Op slippers onder de douche of naar de wc in je hostel.

Wat kan je bij huiduitslag doen?

• Talkpoeder en zinkzalf kan goed helpen
• Bij ernstige vormen wel hulp zoeken bij een lokale arts

In hoeverre ben je bij huiduitslag verzekerd in het buitenland?

• De door een arts voorgeschreven middelen vallen in principe onder de dekking van je reisverzekering

Hoe ga je om met gevaarlijke planten in het buitenland tijdens het reizen of backpacken?

• Op reis zal je veel planten tegenkomen die je niet eerder zag. Een goede reactie op deze onbekende planten is om er voorzichtig mee om te gaan.
• Laat je niet misleiden door overeenkomsten met planten die je als eetbaar kent uit Nederland. Sommige eetbare soorten hebben zeer giftige familieleden in het buitenland.
• Omdat planten niet kunnen wegrennen als ze worden aangevreten hebben ze allerlei chemische en mechanische wapens ontwikkelt, bedoelt om niet te worden opgegeten.
• Ga je in het buitenland aan de slag als tuinman, in de landbouw of als veldwerker, zorg dat je de lokale flora kent en vraag aan je begeleiders op welke planten je moet letten.
• Ook als je gaat wild kamperen of bijvoorbeeld lange trekkings gaat lopen is deze kennis van plantensoorten van levensbelang.

Wat zijn algemene tips voor het eten van planten?

• Eet geen planten waar je niet 100% zeker van weet welke soort het is, er smakelijk uitzien is geen reden iets onbekends in je mond te stoppen
• Eet de eerste keer een klein beetje, om te zien hoe je lichaam reageert
• Planten die wit sap uitscheiden als je ze plukt, zijn bijna altijd giftig
• Bladeren die glimmen zijn meestal giftig
• Witte en gele bessen zijn vaak giftig
• Planten met schermvormige bloemen komen veelal voor in families met giftige soorten

Wat moet je doen als je per ongeluk een giftige plant hebt ingeslikt?

• Als jij of iemand in je buurt een onbekende plant heeft ingeslikt, zorg dan dat je de naam van de soort achterhaalt.
• Maak een foto van de plant.
• Dokters hebben altijd info nodig over de exacte plant en welke delen van de plant zijn gegeten om je telefonisch eerste hulp te bieden.
• Drink water en steek je vinger je de keel om wat je hebt ingeslikt uit te kotsen.
• Slik indien voor handen een actieve kool tablet (na consultatie arts)

Wat moet je doen als je een giftige plant hebt aangeraakt?

• Over het algemeen geldt dat je de plaats waar het gif op is gekomen snel moet afspoelen met water.
• Vervolgens met zeep of handalcohol de huid wassen, doe dit niet te ruw om de huid niet verder te irriteren.
• Is het oppervlak dat geraakt is erg groot, of heb je een zwakke gezondheid, schakel dan alvast een arts in
• Indien er blaarvorming optreedt, blijf daar dan vanaf en ga naar een arts voor behandeling

Wat zijn voorbeelden van gevaarlijke planten op reis?

Naast vele planten met duidelijk zichtbare afweer zoals stekels en doorns zijn met name de planten die zich chemisch verweren risicovol als het gaat om per ongeluk aanraken en opeten. Onderstaande lijst geeft een beeld van een aantal zeer giftige soorten, maar bijvoorbeeld in Australië alleen komen al duizenden giftige plantensoorten voor.

Poison ivy / Poison oak

• Herkenning/Kenmerken: blad bij beide soorten samengesteld uit 3 delen, verder variabel van klimplant tot kleine struik en van kale bladeren tot licht behaard.
• Verspreiding: Noord-Amerika en delen van Azie
• Gevolgen: alergische huid reactie die stevig jeukt
• Handelen: als je binnen een half uur de huid wast waar de plant je heeft geraakt, blijft in principe de reactie uit. Hier geldt hoe sneller hoe beter. Jeukt het al? Dan vooral niet gaan krabben. Gebruik een lauw bad of douche tegen de jeuk of smeer calamineschudsel op de geirriteerde huid. Een deel van de irriterende olie kan op je kleding zitten, doe deze voorzichting, liefst met handschoenen uit, en was alles dat de plant heeft aangeraakt om verspreiding van de irritatie te voorkomen.

Reuzen berenklauw

• Herkenning/Kenmerken: blad heeft iets weg van een grote klauw. Maar in vergelijking met andere soorten in de familie zijn vooral de beharing en de vaak verdikte aanhechtingen van het blad op de stengel punten van herkenning.
• Verspreiding: deze Aziatische plant is ondertussen ook in gematigde streken van Europa en Noord Amerika ingeburgerd
• Gevolg: Het sap van deze plant veroorzaakt zware brandwonden. Bij een lichte aanraking zou in principe nog niets moeten gebeuren.
• Handelen: Zorg dat je binnen 15 minuten het sap van je lichaam spoelt. Doordat het gif reageert op zonlicht is het opzoeken van een donkere schuilplaats ook een optie. Laat dan iemand anders water halen om het gif weg te spoelen.
• Weetje: Pastinaak is het kleine broertje van de berenklauw, maar bevat hetzelfde gif in de stengels. Nog een paar dodelijke familieleden met witte schermbloemen: dolle kervel, gevlekte scheerling, waterscheerling

Brandnetel &co

• Herkenning/Kenmerken: kruidachtige planten die tussen 10cm en 150cm hoog kan groeien met gekartelde, behaarde blaadjes
• Verspreiding: wereldwijd te vinden, maar per land kan het uiterlijk iets verschillen. In tropisch Australië staat een familielid dat buitencategorie pijnlijk is bij aanraking: de Gympie-gympie. De brandharen van deze struikachtige netel zijn zo fijn dat ook als je er langsloopt de via de lucht op je huid kunnen vallen.
• Gevolgen: vervelende, maar verder ongevaarlijke jeuk/pijn
• Handelen: ga niet krabben, het gaat na een aantal uur vanzelf wel weer weg
• Weetje: deze plant is na een beetje koken prima eetbaar en erg gezond. De vezels in de stengels zijn geschikt om touw van te maken tijdens een verblijf in de natuur.

Wolfskers - Deadly Nightshade - Belladonna

• Herkenning/Kenmerken: kruidachtige plant met smakelijk ogende blauwe bessen die in op een stervormige bloembodem uitgestald liggen.
• Verspreiding: Wereldwijd, maar van origine een Europees, Noord-Afrikaanse plant
• Gevolgen: De donkerblauwe bessen van deze nachtschade zijn zeer giftig. 2 besjes zijn genoeg om een kind te laten sterven en ook een volwasse zal een vervelende dood sterven na inname van ongeveer 10 deze bessen. Vervelende is dat de bessen best smakelijk zoet zijn, in tegenstelling tot veel andere giftige bessen. Het aanraken van de plant geeft meestal alleen vervelende uitslag die vanzelf weer verdwijnt.
• Weetje: voor veel dieren en vogels zijn deze bessen niet giftig.

Oleander

• Herkenning/Kenmerken: Flinke struik met puntige, stevige bladeren en mooie roze bloemen in veel zonnige tuinen staat.
• Verspreiding: Zuid Europa tot Oost-Azie in het wild, maar vooral ook veel in tuinen.
• Gevolgen: aanraking van de bladeren, bijvoorbeeld tijdens het tuinieren geeft vervelende huidirritatie. Met name het witte sap dat vrijkomt bij kneuzing van de plant geeft felle huidreactie. Het eten van deze plant, ook een klein stukje, kan dodelijk zijn (maar de bladeren zijn zo vies dat je lichaamsreflex waarschijnlijk zorgt dat je het meteen uitspuugt). Als je Oleander in bijvoorbeeld een kampvuur stopt komen er giftige dampen vrij.
• Handelen: draag tijdens het tuinieren lange mouwen en handschoenen. Was na aanraking je huid met water.

Doornappel (Datura, Jimson Weed, of poetischer 'hell's bells')

• Herkenning/Kenmerken:: mooie lekker ruikende, trompetachtige bloemen op een verder stinkende vrij grote plant uit de nachtschade familie
• Verspreiding: Noord-Amerikaanse plant die ook in Europa veel voorkomt, ook als akkeronkruid.
• Gevolg: Het gif dat met name in de bloemen en zaden zit veroorzaakt onder andere hallicunaties en ernstige hartritmestoornissen. De hoeveelheid gif in de plant verschilt sterk in tijd en plantdeel waardoor de laatste jaren veel creatieveling op zoek naar hallicunaties zijn gestorven aan deze plant.
• Weetje: de nachtschade familie bevat heeeel veel giftige soorten, ook de tomaat en aardappel komen uit deze familie en de planten daarvan zijn ook giftig.

Manzanillaboom

• Herkenning/Kenmerken:: Boom met glimmende bladeren en met vruchten die lijken op appels (manzanilla = appeltje). Bij het plukken van de appel of het kneuzen van het blad zal je zien dat er wit sap vrijkomt.
• Verspreding: Deze boom uit de wolfsmelk familie komt voor in Midden- en Zuid-Amerika en ook bijvoorbeeld op Aruba, Bonaire en Curacao en staat vaak aan of vlakbij het strand.
• Gevolgen: op de huid geeft aanraking brandblaren. Bij inslikken krijg je extreem zere keel en buik. In principe net niet dodelijk.
• Weetje: Schuilen onder deze boom is niet verstandig, omdat er soms sap naar beneden kan sijpelen.

Meer groene gevaren:

• De Australische Kastanje (Australian Black bean / Castanospermum australe) is een erg giftige boon die met name aan de Oostkust van Australië voorkomt.
• Braaknoot (Strychnos nux-vomica): De naam zegt het eigenlijk al - niet eten! Deze oranje vrucht komt voor in India en Australië een kan naast ernstig braken ook je dood betekenen.
• Milky mangrove: ook wel 'blind-your-eye mangrove' genoemd is een mangrove soort die in Azie en Australië voorkomt. Het witte sap van de plant veroorzaakt huidirritatie, blaarvorming en als het in je ogen komt wordt je tijdelijk blind.
• Vingerhoedskruid en lelietje van dalen: het eten van deze plant maakt je als je geluk hebt misselijk, met overgeven en diarree als toetje. Heb je pech dan slaat je hart zo erg op hol dat je sterft
• Poison Sumac: vormt met poison ivy en poison oak een bekend trio in de Verenigde Staten
• Rauwe aardappelen, sperziebonen: giftig, dus niet lui zijn, gewoon even koken.
• Vleesetende planten: hoewel ze misschien wel het meest gevaarlijk klinken, zijn mensen gevaarlijker voor hen dan zij voor ons. Stop ze niet in je mond maar kijk met open mond naar deze wonderlijke planten.